Halli kjörinn á þing Konráð S. Guðjónsson skrifar 22. september 2021 10:30 Við könnumst öll við þessa sögu: Stjórnmálaflokkur lofar öllu fögru – að lækka skatta á alla nema þá tekjuhæstu, stórauka framlög til mennta- og heilbrigðiskerfis, hækka bætur og allt skal verða betra. Flokkurinn kemst á þing og í ríkisstjórn þar sem eitthvað minna verður um efndir þannig að raunveruleiki fjárlagagerðarinnar skvettir ísköldu vatni framan í kjósendur, enda var forgangsröðunin aldrei mjög skýr. Hveitibrauðsdögunum er lokið, óánægjan mikil, traustið rýrt og fylgið farið. Það er greinilegt að allir þeir flokkar sem nú bjóða sig fram til Alþingis eru í harðri samkeppni um hylli kjósenda og passa því miður ágætlega inn í þessa sögu. Það er engin tilviljun að loforðaflaumurinn sé í algleymingi enda hefur samkeppnin um hylli kjósenda aldrei verið meiri. Séu stefnur flokkanna skoðaðar eru loforð um aukin útgjöld eða lægri skatta fimmfalt fleiri en tillögur sem draga úr útgjöldum eða auka tekjur. Er þá fyrirséð að aukið verði við í 320 ma.kr. áætlaðan halla ríkissjóðs í ár? Verður Halli Ríkissjóðs kjörinn á þing? Verða kjósendur enn og aftur fyrir vonbrigðum? 4 af 10 flokkum sýna á spilin Vegna þessa lagðist Viðskiptaráð ásamt Samtökum atvinnulífsins í nánari skoðun á hverjar áætlanir flokkana eru í ríkisfjármálum og er sú greining birt í dag. Send var spurning á flokkana tíu um hvernig þeir hyggjast haga sínum ríkisfjármálum öðruvísi en nú er gert. Aðeins fjórir flokkar svöruðu beiðninni og með mismunandi hætti. Fyrir hina flokkana sex lögðu VÍ og SA mat á hversu mikið tillögurnar myndu auka halla ríkissjóðs frá því sem nú er. Niðurstöðurnar eru afar áhugaverðar. Aukinn halli nær allsstaðar Byrjum á þeim flokkum sem svöruðu beiðninni. Ef tekið er tillit til þess að sumir flokkar ráðgera aukin efnahagsumsvif er Sjálfstæðisflokkurinn sá eini sem ætlar ekki að auka halla ríkissjóðs. Samfylking hyggst hækka skatta og útgjöld og auka hallann um 13 ma.kr., en á það sameiginlegt með Sjálfstæðisflokknum, og rúmlega það, að ekki er gert ráð fyrir öllum þeim aðgerðum sem eru á stefnuskrá. Viðreisn hyggst fara í fjölbreyttar aðgerðir sem án efnahagsbata auka halla ríkissjóðs um 6 ma.kr. Píratar gera ráð fyrir mjög mikið bættumefnahagsforsendum og auknum afgangi, en án þessa eykst hallinn, og þar með slakinn í ríkisfjármálum, um ríflega 40 ma.kr. Myndin er talsvert skrautlegri ef horft er í stefnuskrár þeirra flokka sem ekki svöruðu beiðninni, en til að allrar sanngirni sé gætt þá er samanburður þeirra við þá flokka sem svöruðu beiðninni takmörkunum háður. Af stefnuskrám má ráða að hallinn aukist um tæplega 50 ma.kr. hjá Vinstri grænum, Flokki fólksins og Framsókn. Hjá Miðflokki er aukningin í námunda við 150 ma.kr. og ríflega 200 ma.kr. hjá Frjálslyndu lýðræðishreyfingunni. Sósíalistaflokkurinn trónir svo á toppnum eða botninum, eftir því hvernig á það er litið, með auknum halla um ca. 250 ma.kr. Það helgast fyrst og fremst af geigvænlegum áætlunum um húsnæðisbætur og -uppbyggingu í bland við lækkun skatta á lægri og millitekjuhópa. Gefið í botn í uppsveiflu Staðan er sú að ef flestir flokkanna hyggjast standa við orð sín kallar það á að methalli á ríkissjóði verði aukinn enn meira. Halli sem er nú rekinn ofan í hraða viðspyrnu og háa verðbólgu sem setur Seðlabankanum þann einn nauðuga kost að hækka vexti til að forðast verðbólguspíral ef ríkið stígur enn fastar á bensíngjöfina. Er það nema von, allir ættu að vita að eitthvað verður ekki til úr engu – ríkisútgjöld og auknar skuldir eru aldrei ókeypis þótt hvort tveggja geti verið gagnleg tól. Kjósendur eiga betra skilið en innistæðulítil loforð Það lítur út fyrir að Halli Ríkissjóðs nái örugglega inn á þing. Halli og skuldsetning eru góð tól í niðursveiflu til að milda höggið á hagkerfið eins og við fundum svo vel í kórónaveirukreppunni. Slík tól eru ekki eilífðarvél, hafa minni ávinning í uppsveiflu og geta þróast út í skaðræði. Kjósendur eiga betra skilið en að ríkið rýri eignir og kaupmátt landsmanna og eigin aðgerðir með ósjálfbærum hallarekstri. Sé það ekki ætlun flokkana eiga kjósendur líka skilið að gera sér betur grein fyrir forgangsröðun. Höfundur er hagfræðingur og aðstoðarframkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Konráð S. Guðjónsson Efnahagsmál Skoðun: Kosningar 2021 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ég vil óumdeildan forseta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun „Nema í alveg sérstökum tilvikum“ Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon skrifar Skoðun Baldur er leiðtogi og mannasættir Karl Ágúst Ipsen skrifar Skoðun Fyrir börnin okkar Gunnar Ingi Valgeirsson skrifar Skoðun Stjórnvöld eru stefnulaus í barna- og fjölskyldumálum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Halla Hrund fyrir framtíðina Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir skrifar Skoðun Ferðamálastefna til framtíðar Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fótbolti og forseti Tómas Ingi Tómasson skrifar Skoðun Taktík. - Fyrir fegurðina og lýðræðið Gunnlaugur Ólafsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir öryggi okkar allra Ragnheiður Hergeirsdóttir skrifar Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosning, auðlindir í þágu almennings Gunnar Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir lætur verkin tala Sigurborg Arnarsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosningar: Menningarlegt forræði fjórða valdsins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar Skoðun Vélakaup valdaelítunnar skal að vettugi hafa Ívar Hauksson skrifar Skoðun Báðar eru þær góður kostur, Katrín og Halla Hrund. Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir unga fólkið Brynja Kristín Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir skrifar Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir skrifar Sjá meira
Við könnumst öll við þessa sögu: Stjórnmálaflokkur lofar öllu fögru – að lækka skatta á alla nema þá tekjuhæstu, stórauka framlög til mennta- og heilbrigðiskerfis, hækka bætur og allt skal verða betra. Flokkurinn kemst á þing og í ríkisstjórn þar sem eitthvað minna verður um efndir þannig að raunveruleiki fjárlagagerðarinnar skvettir ísköldu vatni framan í kjósendur, enda var forgangsröðunin aldrei mjög skýr. Hveitibrauðsdögunum er lokið, óánægjan mikil, traustið rýrt og fylgið farið. Það er greinilegt að allir þeir flokkar sem nú bjóða sig fram til Alþingis eru í harðri samkeppni um hylli kjósenda og passa því miður ágætlega inn í þessa sögu. Það er engin tilviljun að loforðaflaumurinn sé í algleymingi enda hefur samkeppnin um hylli kjósenda aldrei verið meiri. Séu stefnur flokkanna skoðaðar eru loforð um aukin útgjöld eða lægri skatta fimmfalt fleiri en tillögur sem draga úr útgjöldum eða auka tekjur. Er þá fyrirséð að aukið verði við í 320 ma.kr. áætlaðan halla ríkissjóðs í ár? Verður Halli Ríkissjóðs kjörinn á þing? Verða kjósendur enn og aftur fyrir vonbrigðum? 4 af 10 flokkum sýna á spilin Vegna þessa lagðist Viðskiptaráð ásamt Samtökum atvinnulífsins í nánari skoðun á hverjar áætlanir flokkana eru í ríkisfjármálum og er sú greining birt í dag. Send var spurning á flokkana tíu um hvernig þeir hyggjast haga sínum ríkisfjármálum öðruvísi en nú er gert. Aðeins fjórir flokkar svöruðu beiðninni og með mismunandi hætti. Fyrir hina flokkana sex lögðu VÍ og SA mat á hversu mikið tillögurnar myndu auka halla ríkissjóðs frá því sem nú er. Niðurstöðurnar eru afar áhugaverðar. Aukinn halli nær allsstaðar Byrjum á þeim flokkum sem svöruðu beiðninni. Ef tekið er tillit til þess að sumir flokkar ráðgera aukin efnahagsumsvif er Sjálfstæðisflokkurinn sá eini sem ætlar ekki að auka halla ríkissjóðs. Samfylking hyggst hækka skatta og útgjöld og auka hallann um 13 ma.kr., en á það sameiginlegt með Sjálfstæðisflokknum, og rúmlega það, að ekki er gert ráð fyrir öllum þeim aðgerðum sem eru á stefnuskrá. Viðreisn hyggst fara í fjölbreyttar aðgerðir sem án efnahagsbata auka halla ríkissjóðs um 6 ma.kr. Píratar gera ráð fyrir mjög mikið bættumefnahagsforsendum og auknum afgangi, en án þessa eykst hallinn, og þar með slakinn í ríkisfjármálum, um ríflega 40 ma.kr. Myndin er talsvert skrautlegri ef horft er í stefnuskrár þeirra flokka sem ekki svöruðu beiðninni, en til að allrar sanngirni sé gætt þá er samanburður þeirra við þá flokka sem svöruðu beiðninni takmörkunum háður. Af stefnuskrám má ráða að hallinn aukist um tæplega 50 ma.kr. hjá Vinstri grænum, Flokki fólksins og Framsókn. Hjá Miðflokki er aukningin í námunda við 150 ma.kr. og ríflega 200 ma.kr. hjá Frjálslyndu lýðræðishreyfingunni. Sósíalistaflokkurinn trónir svo á toppnum eða botninum, eftir því hvernig á það er litið, með auknum halla um ca. 250 ma.kr. Það helgast fyrst og fremst af geigvænlegum áætlunum um húsnæðisbætur og -uppbyggingu í bland við lækkun skatta á lægri og millitekjuhópa. Gefið í botn í uppsveiflu Staðan er sú að ef flestir flokkanna hyggjast standa við orð sín kallar það á að methalli á ríkissjóði verði aukinn enn meira. Halli sem er nú rekinn ofan í hraða viðspyrnu og háa verðbólgu sem setur Seðlabankanum þann einn nauðuga kost að hækka vexti til að forðast verðbólguspíral ef ríkið stígur enn fastar á bensíngjöfina. Er það nema von, allir ættu að vita að eitthvað verður ekki til úr engu – ríkisútgjöld og auknar skuldir eru aldrei ókeypis þótt hvort tveggja geti verið gagnleg tól. Kjósendur eiga betra skilið en innistæðulítil loforð Það lítur út fyrir að Halli Ríkissjóðs nái örugglega inn á þing. Halli og skuldsetning eru góð tól í niðursveiflu til að milda höggið á hagkerfið eins og við fundum svo vel í kórónaveirukreppunni. Slík tól eru ekki eilífðarvél, hafa minni ávinning í uppsveiflu og geta þróast út í skaðræði. Kjósendur eiga betra skilið en að ríkið rýri eignir og kaupmátt landsmanna og eigin aðgerðir með ósjálfbærum hallarekstri. Sé það ekki ætlun flokkana eiga kjósendur líka skilið að gera sér betur grein fyrir forgangsröðun. Höfundur er hagfræðingur og aðstoðarframkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands.
Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar
Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar