Hæstiréttur bannar síþrotamanni að stunda rekstur Árni Sæberg skrifar 27. mars 2024 13:58 Hæstiréttur féllst ekki á að óheimilt hafi verið að beita lögum sem sett voru eftir að atvik málsins áttu sér stað. Vísir/Vilhelm Hæstiréttur hefur staðfest þriggja ára atvinnurekstrarbann manns sem hefur verið í forsvari fyrir níu félög sem enduðu í gjaldþroti. Þrotabú einkahlutafélags sem maðurinn átti einn fór fram á bannið en lýstar kröfur í búið nema ríflega 300 milljónum króna. Maðurinn var úrskurðaður í þriggja ára atvinnurekstrarbann í héraði og fyrir Landsrétti. Bannið byggir á nýlegu ákvæði laga um gjaldþrotaskipti og fleira og því féllst Hæstiréttur á að taka mál mannsins fyrir. Í ákvörðun Hæstaréttar sagði að maðurinn hafi byggt á því í málskotsbeiðni sinni að málið varði mikilvæga háttsemi og hafi ríkt fordæmisgildi þar sem kæruefnið varði nýja löggjöf um atvinnurekstrarbann. Hann hafi vísað til þess annars vegar að mikilvægt væri að Hæstiréttur leysti úr því hvort hin nýju réttarúrræði teljist til refsikenndra viðurlaga og hins vegar að áríðandi væri að Hæstiréttur kvæði upp úr hvort og með hvaða hætti lög um breytingu á lögum um gjaldþrotaskipti og fleira, sem kennd eru við kennitöluflakk, gildi með afturvirkum hætti. Hvorki refsing né refsikennd viðurlög Í niðurstöðukafla Hæstaréttar segir að samkvæmt ákvæðum laga um gjaldþrotaskipti og fleira sé atvinnubanni einvörðungu ætlað að vera tímabundið og vara mest í þrjú ár. Því sé ætlað með skjótvirkum hætti að vernda kröfuhafa og samfélagið í heild fyrir hættu á tapi sem getur hlotist vegna reksturs félags með takmarkaðri ábyrgð. Þá sé þeim einstaklingum sem sæta atvinnurekstrarbanni ekki óheimilt að stofna eða eiga hlut í slíku félagi meðan á banninu stendur, svo fremi þeir komi ekki að stjórnun þess. Jafnframt geti einstaklingur sem sætir banni eftir sem áður rekið félag með persónulegri og ótakmarkaðri ábyrgð. Með hliðsjón af svokölluðum Engel-viðmiðum um það hvenær maður er talinn borinn sökum um refsiverða háttsemi, sem Mannréttindadómstóll Evrópu hefur lagt til grundvallar í slíkum málum, og heildarmati á þeim í ljósi atvika málsins, feli atvinnurekstrarbann það sem manninum var gert að sæta með hinum kærða úrskurði hvorki í sér refsingu né refsikennd viðurlög. Af því leiði að ekki þurfi að leysa úr þeirri málsástæðu mannsins að um afturvirka refsingu hafi verið að ræða. Má beita úrræði sem varð til eftir gjaldþrot Í niðurstöðu Hæstaréttar segir að úr því leystu þurfi næst að taka til skoðunar þá málsástæðu mannsins að óheimilt sé að byggja ákvörðun um atvinnurekstrarbann samkvæmt ákvæðum breytingarlaganna á háttsemi sem átti sér stað fyrir gildistöku laganna. Bú félagsins sem um ræðir hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta í nóvember árið 2022. Lög um breytingu á lögum um gjaldþrotaskipti og fleira, þar sem ákvæði um atvinnurekstrarbann var kynnt til sögunnar, hafi tekið gildi í byrjun janúar árið 2023. Sú meginregla gildi að almennt skuli lög ekki vera afturvirk. Sú regla sé þó ekki fortakslaus. Í þeim tilvikum þegar lög geyma nýmæli og reglur, þar sem engra slíkra naut við samkvæmt eldri löggjöf, skuli hinum nýju lögum beitt um öll lögskipti og réttindi manna sem undir hin nýju ákvæði falla þótt upphaf þeirra megi rekja til gildistíma eldri laga. Þessi regla eigi sér stoð í því að löggjafinn hafi svigrúm til þess að skipa málum og koma á umbótum sem æskilegar eru taldar. Ekki megi reisa löggjafanum of þröngar skorður við því að breyta lögum eftir þörfum hverju sinni þótt það kunni að valda óvissu um stöðu þeirra sem gert hafa áætlanir og ráðstafanir á grundvelli eldri laga. Ekki svo íþyngjandi Í dóminum segir að eins og fram komi í lögskýringargögnum með breytingarlögunum felist í atvinnurekstrarbanni ákveðnar skorður við atvinnufrelsi manna sem verndar njóti samkvæmt ákvæði stjórnarskrárinnar. Svo sem fram kemur í ákvæðinu geti almannahagsmunir krafist þess að slíkar skorður séu settar með lögum og löggjafinn hafi svigrúm til að skipa atvinnumálum eftir því hvernig aðstæður og þjóðfélagshættir eru á hverjum tíma. Þannig séu margvíslegar skorður settar möguleikum manna á að velja sér tiltekna atvinnu eða atvinnugrein og skilyrði sé að finna í lögum um hæfi manna til að stunda atvinnu eða fá opinbera skráningu á tiltekinni starfsemi. Við mat á því hvort unnt sé að beita hinni nýju löggjöf um háttsemi sem átti sér stað fyrir gildistöku laganna beri auk þess að líta til þess að ákvæði um atvinnubann séu ekki verulega íþyngjandi. Áhrif þeirra felist í því að missa í skamman tíma hæfi til að koma að stjórnun félags með takmarkaðri ábyrgð. Löggjafinn hafi talið að almannahagsmunir krefjist þess að fyrir það verði girt að þeir sem hafi valdið kröfuhöfum og samfélaginu öllu tjóni með skaðlegum og óverjandi viðskiptaháttum haldi áfram þeirri háttsemi. Við setningu laganna hafi samkvæmt þessu verið gætt að meðalhófi en jafnframt horft til þess að knýjandi nauðsyn beri til að sett sé löggjöf á þessu sviði sem á skjótvirkan hátt geti komið í veg fyrir tjón vegna skaðlegra viðskiptahátta. Ríkir þjóðfélagslegir hagsmunir búi að baki löggjöfinni og vernd þeirra hagsmuna verði ekki ljáð fullt inntak nema með löggjöf á þessu sviði sem einnig nær til háttsemi sem átti sér stað áður en lögin tóku gildi. Með vísan til yrði ekki fallist á að óheimilt hafi verið að líta til háttsemi mannsins fyrir gildistöku laganna við ákvörðun um að leggja á hann atvinnurekstrarbann í þrjú ár. Því var niðurstaða Landsréttar staðfest. Dóm Hæstaréttar má lesa í heild sinni hér. Dómsmál Gjaldþrot Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin: Halla Tómasdóttir kjörin forseti Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Fólk hafi kosið taktískt gegn Katrínu Innlent Var nálægt því að draga framboð sitt til baka Innlent Ríkisstjórnin á erfiða daga fyrir höndum Innlent Veit ekki hvað tekur við en byrjar á kaffibolla Innlent Batt á sig klút til heiðurs Höllu Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Ávarpaði stuðningsmenn af svölunum Innlent Eiríkur Ingi nýr handhafi mets sem enginn vill eiga Innlent Fleiri fréttir Arnar Þór ýjar að stofnun nýs stjórnmálaflokks Selenskí óskar Höllu Tómasdóttur til hamingju Harmar atvik þar sem konu var sagt að hún væri búin að kjósa Notkun Íslendinga á ADHD-lyfjum þrefaldaðist á tíu árum Fínt að það séu ekki bara „kallaforsetar“ Seinkun á tölum ekki að ástæðulausu Nýr forseti, kjörsókn sú besta í 28 ár og mat kjósenda Óskar Höllu til hamingju: „Þú verður góður forseti“ Svona var ávarp nýkjörinnar Höllu Tómasdóttur Ríkisstjórnin á erfiða daga fyrir höndum Þrjár efstu með 75 prósent atkvæða Niðurstöður talningar: Kjörsókn með besta móti Fyrsti karlmakinn á Bessastöðum: „Draumaútkoman varð að veruleika” Neðstu sex fengu samanlagt rúm þrjú þúsund atkvæði Dauðþreyttur Jón eyddi átta milljónum króna Ávarpaði stuðningsmenn af svölunum Könnun Maskínu daginn fyrir kjördag staðfesti flugið á Höllu Tómasdóttur Halla Hrund með hjartað fullt af þakklæti Aukafréttatími Stöðvar 2 Var nálægt því að draga framboð sitt til baka Fólk streymir í Bláa lónið á ný og sér eldgosið vel „Sigur MBA-gráðunnar, leiðtogafræða og mannauðsstjórnunar“ Björn lagði línuna og kjósendur svöruðu kallinu Veit ekki hvað tekur við en byrjar á kaffibolla Stöðugt hraunflæði til tveggja átta Eiríkur Ingi nýr handhafi mets sem enginn vill eiga Kosningarnar gerðar upp Hópur ungmenna réðst á starfsmann veitingastaðar Batt á sig klút til heiðurs Höllu Fólk hafi kosið taktískt gegn Katrínu Sjá meira
Maðurinn var úrskurðaður í þriggja ára atvinnurekstrarbann í héraði og fyrir Landsrétti. Bannið byggir á nýlegu ákvæði laga um gjaldþrotaskipti og fleira og því féllst Hæstiréttur á að taka mál mannsins fyrir. Í ákvörðun Hæstaréttar sagði að maðurinn hafi byggt á því í málskotsbeiðni sinni að málið varði mikilvæga háttsemi og hafi ríkt fordæmisgildi þar sem kæruefnið varði nýja löggjöf um atvinnurekstrarbann. Hann hafi vísað til þess annars vegar að mikilvægt væri að Hæstiréttur leysti úr því hvort hin nýju réttarúrræði teljist til refsikenndra viðurlaga og hins vegar að áríðandi væri að Hæstiréttur kvæði upp úr hvort og með hvaða hætti lög um breytingu á lögum um gjaldþrotaskipti og fleira, sem kennd eru við kennitöluflakk, gildi með afturvirkum hætti. Hvorki refsing né refsikennd viðurlög Í niðurstöðukafla Hæstaréttar segir að samkvæmt ákvæðum laga um gjaldþrotaskipti og fleira sé atvinnubanni einvörðungu ætlað að vera tímabundið og vara mest í þrjú ár. Því sé ætlað með skjótvirkum hætti að vernda kröfuhafa og samfélagið í heild fyrir hættu á tapi sem getur hlotist vegna reksturs félags með takmarkaðri ábyrgð. Þá sé þeim einstaklingum sem sæta atvinnurekstrarbanni ekki óheimilt að stofna eða eiga hlut í slíku félagi meðan á banninu stendur, svo fremi þeir komi ekki að stjórnun þess. Jafnframt geti einstaklingur sem sætir banni eftir sem áður rekið félag með persónulegri og ótakmarkaðri ábyrgð. Með hliðsjón af svokölluðum Engel-viðmiðum um það hvenær maður er talinn borinn sökum um refsiverða háttsemi, sem Mannréttindadómstóll Evrópu hefur lagt til grundvallar í slíkum málum, og heildarmati á þeim í ljósi atvika málsins, feli atvinnurekstrarbann það sem manninum var gert að sæta með hinum kærða úrskurði hvorki í sér refsingu né refsikennd viðurlög. Af því leiði að ekki þurfi að leysa úr þeirri málsástæðu mannsins að um afturvirka refsingu hafi verið að ræða. Má beita úrræði sem varð til eftir gjaldþrot Í niðurstöðu Hæstaréttar segir að úr því leystu þurfi næst að taka til skoðunar þá málsástæðu mannsins að óheimilt sé að byggja ákvörðun um atvinnurekstrarbann samkvæmt ákvæðum breytingarlaganna á háttsemi sem átti sér stað fyrir gildistöku laganna. Bú félagsins sem um ræðir hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta í nóvember árið 2022. Lög um breytingu á lögum um gjaldþrotaskipti og fleira, þar sem ákvæði um atvinnurekstrarbann var kynnt til sögunnar, hafi tekið gildi í byrjun janúar árið 2023. Sú meginregla gildi að almennt skuli lög ekki vera afturvirk. Sú regla sé þó ekki fortakslaus. Í þeim tilvikum þegar lög geyma nýmæli og reglur, þar sem engra slíkra naut við samkvæmt eldri löggjöf, skuli hinum nýju lögum beitt um öll lögskipti og réttindi manna sem undir hin nýju ákvæði falla þótt upphaf þeirra megi rekja til gildistíma eldri laga. Þessi regla eigi sér stoð í því að löggjafinn hafi svigrúm til þess að skipa málum og koma á umbótum sem æskilegar eru taldar. Ekki megi reisa löggjafanum of þröngar skorður við því að breyta lögum eftir þörfum hverju sinni þótt það kunni að valda óvissu um stöðu þeirra sem gert hafa áætlanir og ráðstafanir á grundvelli eldri laga. Ekki svo íþyngjandi Í dóminum segir að eins og fram komi í lögskýringargögnum með breytingarlögunum felist í atvinnurekstrarbanni ákveðnar skorður við atvinnufrelsi manna sem verndar njóti samkvæmt ákvæði stjórnarskrárinnar. Svo sem fram kemur í ákvæðinu geti almannahagsmunir krafist þess að slíkar skorður séu settar með lögum og löggjafinn hafi svigrúm til að skipa atvinnumálum eftir því hvernig aðstæður og þjóðfélagshættir eru á hverjum tíma. Þannig séu margvíslegar skorður settar möguleikum manna á að velja sér tiltekna atvinnu eða atvinnugrein og skilyrði sé að finna í lögum um hæfi manna til að stunda atvinnu eða fá opinbera skráningu á tiltekinni starfsemi. Við mat á því hvort unnt sé að beita hinni nýju löggjöf um háttsemi sem átti sér stað fyrir gildistöku laganna beri auk þess að líta til þess að ákvæði um atvinnubann séu ekki verulega íþyngjandi. Áhrif þeirra felist í því að missa í skamman tíma hæfi til að koma að stjórnun félags með takmarkaðri ábyrgð. Löggjafinn hafi talið að almannahagsmunir krefjist þess að fyrir það verði girt að þeir sem hafi valdið kröfuhöfum og samfélaginu öllu tjóni með skaðlegum og óverjandi viðskiptaháttum haldi áfram þeirri háttsemi. Við setningu laganna hafi samkvæmt þessu verið gætt að meðalhófi en jafnframt horft til þess að knýjandi nauðsyn beri til að sett sé löggjöf á þessu sviði sem á skjótvirkan hátt geti komið í veg fyrir tjón vegna skaðlegra viðskiptahátta. Ríkir þjóðfélagslegir hagsmunir búi að baki löggjöfinni og vernd þeirra hagsmuna verði ekki ljáð fullt inntak nema með löggjöf á þessu sviði sem einnig nær til háttsemi sem átti sér stað áður en lögin tóku gildi. Með vísan til yrði ekki fallist á að óheimilt hafi verið að líta til háttsemi mannsins fyrir gildistöku laganna við ákvörðun um að leggja á hann atvinnurekstrarbann í þrjú ár. Því var niðurstaða Landsréttar staðfest. Dóm Hæstaréttar má lesa í heild sinni hér.
Dómsmál Gjaldþrot Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin: Halla Tómasdóttir kjörin forseti Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Fólk hafi kosið taktískt gegn Katrínu Innlent Var nálægt því að draga framboð sitt til baka Innlent Ríkisstjórnin á erfiða daga fyrir höndum Innlent Veit ekki hvað tekur við en byrjar á kaffibolla Innlent Batt á sig klút til heiðurs Höllu Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Ávarpaði stuðningsmenn af svölunum Innlent Eiríkur Ingi nýr handhafi mets sem enginn vill eiga Innlent Fleiri fréttir Arnar Þór ýjar að stofnun nýs stjórnmálaflokks Selenskí óskar Höllu Tómasdóttur til hamingju Harmar atvik þar sem konu var sagt að hún væri búin að kjósa Notkun Íslendinga á ADHD-lyfjum þrefaldaðist á tíu árum Fínt að það séu ekki bara „kallaforsetar“ Seinkun á tölum ekki að ástæðulausu Nýr forseti, kjörsókn sú besta í 28 ár og mat kjósenda Óskar Höllu til hamingju: „Þú verður góður forseti“ Svona var ávarp nýkjörinnar Höllu Tómasdóttur Ríkisstjórnin á erfiða daga fyrir höndum Þrjár efstu með 75 prósent atkvæða Niðurstöður talningar: Kjörsókn með besta móti Fyrsti karlmakinn á Bessastöðum: „Draumaútkoman varð að veruleika” Neðstu sex fengu samanlagt rúm þrjú þúsund atkvæði Dauðþreyttur Jón eyddi átta milljónum króna Ávarpaði stuðningsmenn af svölunum Könnun Maskínu daginn fyrir kjördag staðfesti flugið á Höllu Tómasdóttur Halla Hrund með hjartað fullt af þakklæti Aukafréttatími Stöðvar 2 Var nálægt því að draga framboð sitt til baka Fólk streymir í Bláa lónið á ný og sér eldgosið vel „Sigur MBA-gráðunnar, leiðtogafræða og mannauðsstjórnunar“ Björn lagði línuna og kjósendur svöruðu kallinu Veit ekki hvað tekur við en byrjar á kaffibolla Stöðugt hraunflæði til tveggja átta Eiríkur Ingi nýr handhafi mets sem enginn vill eiga Kosningarnar gerðar upp Hópur ungmenna réðst á starfsmann veitingastaðar Batt á sig klút til heiðurs Höllu Fólk hafi kosið taktískt gegn Katrínu Sjá meira