Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar 24. apríl 2024 22:01 Ég las í gær grein sem Snorri Másson fréttamaður skrifaði um enskumælandi ráð sem sett var á fót hér í Mýrdalshreppi í upphafi þessa kjörtímabils. Eins las ég pistil sem Eiríkur Rögnvaldsson prófessor í íslensku ritaði í Facebook hópinn Málspjallið fyrr í dag. Ísland á mikinn mannauð í öllum þeim fjölda íbúa sem búa hér á landi en tala ekki íslensku. Hlutfall þeirra er hvergi hærra á landinu heldur en hér í Mýrdalshreppi, nú um 60%. Í aðdraganda sveitarstjórnarkosninga 2022 voru samþykktar á Alþingi breytingar á kosningalögum sem kváðu á um að erlendir íbúar öðlist kjörgengi og kosningarrétt eftir að hafa verið með skráð lögheimili á Íslandi í þrjú ár samfellt. Þessi lagabreyting hafði þau áhrif að fjöldi erlendra íbúa á kjörskrá fjórfaldaðist. Við stóðum því frammi fyrir að annað hvort sætta okkur við litla lýðræðislega þátttöku þessa stóra hóps, nú eða að opna á samtal og reyna með einhverjum leiðum að efla virkni hans í samfélaginu. Þetta er ekki einfalt verkefni og við erum sannarlega meðvituð um mikilvægi þess að efla íslenskukunnáttu. Það málefni er einmitt það sem hefur verið mest rætt á fundum ráðsins. Hvaða leiðir væri hægt að fara til þess að hvetja íbúa til að afla sér þekkingar og hvernig er best að miðla henni er meðal þess sem hefur verið rætt. Þetta er fjölbreyttur hópur í mismunandi aðstöðu. Hefðbundin kvöldnámskeið sem hafa gegnum árin verið haldin henta ekki endilega öllum. Væri möguleiki að fá atvinnurekendur með í lið og styðja við starfsfólk með því að veita jafnvel launað leyfi til að sækja námskeið? Væri hægt að nota snjallforrit eins og hafa verið í þróun? Væri möguleiki að auka sveigjanleika íslenskukennslu til þess að mæta betur ólíkum þörfum hvað varðar hentugan tíma fyrir kennslu? Hvernig getum við stutt við þau sem eru komin með grunnatriði en vantar frekari þjálfun til að ná aukinni færni? Það er því síður en svo að stofnun enskumælandi ráðs hafi á nokkurn hátt dregið úr áhuga okkar á að efla íslenskuna - þvert á móti hefur hún orðið til þess að mun meiri umræða á sér stað um málefnið en áður, a.m.k. hér í Mýrdalnum. Það er svo hárrétt sem að Eiríkur Rögnvaldsson segir í pistlinum sínum að sveitarfélagið hefur ekki sett sér málstefnu - frekar en flest sveitarfélög landsins. Þetta þarf að laga og ég vona að þessi umræða verði til þess að vekja okkur öll til meðvitundar um mikilvægi þess. Ég stend fyllilega með þeirri ákvörðun sveitarfélagsins að hafa komið ráðinu á fót. Lausnin á þeim áskorunum sem við stöndum frammi fyrir er í mínum huga ekki sú að jaðarsetja stóran hóp í samfélaginu og meina honum þátttöku í opinberri stefnumótun - heldur sé lausnin miklu frekar samvinna og opið samtal um leiðir áfram. Eins er mikilvægt að árétta að þó að fundirnir fari fram á ensku þá eru allar fundargerðir ritaðar á bæði ensku og íslensku og því er ekki búið að færa stjórnsýsluna yfir á ensku. Ég hef ýmislegt að athuga við nálgun Snorra Mássonar í grein sinni á Vísi í gær. Það er t.d. rangt að það sé óvinnandi vegur að reka samfélagið eða stjórnsýsluna á íslensku. Íslenska er tungumál stjórnsýslunnar og það að við bjóðum þeim sem ekki tala íslensku að taka þátt í umræðum og setja mál á dagskrá og til umræðu í sveitarstjórn markar síður en svo upphafið af endi íslenskrar tungu. Ég er ósammála þeirri nálgun á málið að verið sé að minnka hlut íslenskunnar í opinberri stjórnsýslu, það er einfaldlega verið að leyfa fleiri skoðunum að heyrast - sem annars myndu líklega ekki fá að njóta sín.Eins er ég ósammála nálgun hans á það sem hann kallar tískuorðið inngildingu. Nýyrði eru ekki tískuorð. Þau eru partur af eðlilegri þróun samfélagsins og að tungumálið okkar geti áfram aðlagað sig að breyttum aðstæðum - skárra væri það nú, annars yrði íslenskan fljótt óhentug. Ég fagna því þegar fólk hefur ímyndunarafl til þess að koma nýjum hlutum og nýjum nálgunum í orð - en í sögulegu samhengi þá hafa nýyrði oft farið í taugarnar á mörgum. Inngilding snýst ekki um það að íslendingum verði gert að aðlaga sig að menningu annarra þjóða, heldur einfaldlega að við gefum fjölbreyttum hópi fólks kleift að taka þátt í ákvarðanatöku og virkjum sem flesta til þátttöku. Þetta er hugtak sem er ætlað að hvetja til umburðarlyndis og samvinnu, andstætt skautun sem á það til að verða þegar hópum er stillt upp andspænis hvorum öðrum þegar gefið er undir skóna að annar ógni hagsmunum hins.Eins og ég minntist á hér að ofan þá opnuðust engar flóðgáttir þegar Mýrdalshreppur ákvað að setja á fót enskumælandi ráð eins og Snorri talar um í grein sinni ekki - heldur opnuðust þær þegar Alþingi ákvað að breyta kosningalögum. Mér finnst þarna verið að snúa hlutunum á hvolf og teldi eðlilegra að fólk beindi athygli sinni að löggjafanum, ef það vill draga úr tækifærum fólks til þess að hafa áhrif á nærumhverfi sitt - sem er n.b. ekki mín skoðun. Að öðru leyti fagna ég þeirri umræðu sem grein Snorra hefur skapað og því fer fjarri að ég ætli að saka hann eða aðra sem hafa áhyggjur af stöðu íslenskunnar um útlendingaandúð. Þetta er einmitt sú hlið innflytjendamála sem ég tel að hafi ekki fengið nægilega mikið rými í umræðunni. Það er hins vegar að mínu mati ástæðulaust og óréttlátt gagnvart enskumælandi ráði Mýrdalshrepps að gefa því undir fótinn að veiting samfélagsverðlauna til ráðsins sé á einhvern hátt árás á íslenska tungu. Að lokum vil ég segja að það hefur hvergi verið sagt að þetta sé eitthvað sem öll sveitarfélög eigi eða verði að gera, þó víða gæti þessi nálgun vel hentað. Við erum einfaldlega að haga málum út frá lýðfræðilegri samsetningu okkar sveitarfélags og reyna eftir fremsta megni að efla lýðræðislega þátttöku og tryggja mannréttindi okkar íbúa – sem er auðvitað eitthvað sem ég held að öll sveitarfélög ættu að hafa að markmiði. Uppbygging og fólksfjölgun síðustu ára hefur gerst á slíkum hraða að við höfum ekki náð nægilega vel utan um málefni innflytjenda (hér í Mýrdalnum og á landsvísu). Ég lít á þetta verkefni sem viðleitni til að gefa málaflokknum það vægi sem hann sannarlega þarf ef við viljum tryggja tækifæri íbúa af erlendu bergi brotni og að ekki sé minnst á þá stóru áskorun að tryggja mannréttindi fjöltyngdra barna til framtíðar – sem er efni í sér pistil. Höfundur er sveitarstjóri Mýrdalshrepps. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mýrdalshreppur Íslensk tunga Stjórnsýsla Einar Freyr Elínarson Sveitarstjórnarmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason skrifar Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar skrifar Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Sjá meira
Ég las í gær grein sem Snorri Másson fréttamaður skrifaði um enskumælandi ráð sem sett var á fót hér í Mýrdalshreppi í upphafi þessa kjörtímabils. Eins las ég pistil sem Eiríkur Rögnvaldsson prófessor í íslensku ritaði í Facebook hópinn Málspjallið fyrr í dag. Ísland á mikinn mannauð í öllum þeim fjölda íbúa sem búa hér á landi en tala ekki íslensku. Hlutfall þeirra er hvergi hærra á landinu heldur en hér í Mýrdalshreppi, nú um 60%. Í aðdraganda sveitarstjórnarkosninga 2022 voru samþykktar á Alþingi breytingar á kosningalögum sem kváðu á um að erlendir íbúar öðlist kjörgengi og kosningarrétt eftir að hafa verið með skráð lögheimili á Íslandi í þrjú ár samfellt. Þessi lagabreyting hafði þau áhrif að fjöldi erlendra íbúa á kjörskrá fjórfaldaðist. Við stóðum því frammi fyrir að annað hvort sætta okkur við litla lýðræðislega þátttöku þessa stóra hóps, nú eða að opna á samtal og reyna með einhverjum leiðum að efla virkni hans í samfélaginu. Þetta er ekki einfalt verkefni og við erum sannarlega meðvituð um mikilvægi þess að efla íslenskukunnáttu. Það málefni er einmitt það sem hefur verið mest rætt á fundum ráðsins. Hvaða leiðir væri hægt að fara til þess að hvetja íbúa til að afla sér þekkingar og hvernig er best að miðla henni er meðal þess sem hefur verið rætt. Þetta er fjölbreyttur hópur í mismunandi aðstöðu. Hefðbundin kvöldnámskeið sem hafa gegnum árin verið haldin henta ekki endilega öllum. Væri möguleiki að fá atvinnurekendur með í lið og styðja við starfsfólk með því að veita jafnvel launað leyfi til að sækja námskeið? Væri hægt að nota snjallforrit eins og hafa verið í þróun? Væri möguleiki að auka sveigjanleika íslenskukennslu til þess að mæta betur ólíkum þörfum hvað varðar hentugan tíma fyrir kennslu? Hvernig getum við stutt við þau sem eru komin með grunnatriði en vantar frekari þjálfun til að ná aukinni færni? Það er því síður en svo að stofnun enskumælandi ráðs hafi á nokkurn hátt dregið úr áhuga okkar á að efla íslenskuna - þvert á móti hefur hún orðið til þess að mun meiri umræða á sér stað um málefnið en áður, a.m.k. hér í Mýrdalnum. Það er svo hárrétt sem að Eiríkur Rögnvaldsson segir í pistlinum sínum að sveitarfélagið hefur ekki sett sér málstefnu - frekar en flest sveitarfélög landsins. Þetta þarf að laga og ég vona að þessi umræða verði til þess að vekja okkur öll til meðvitundar um mikilvægi þess. Ég stend fyllilega með þeirri ákvörðun sveitarfélagsins að hafa komið ráðinu á fót. Lausnin á þeim áskorunum sem við stöndum frammi fyrir er í mínum huga ekki sú að jaðarsetja stóran hóp í samfélaginu og meina honum þátttöku í opinberri stefnumótun - heldur sé lausnin miklu frekar samvinna og opið samtal um leiðir áfram. Eins er mikilvægt að árétta að þó að fundirnir fari fram á ensku þá eru allar fundargerðir ritaðar á bæði ensku og íslensku og því er ekki búið að færa stjórnsýsluna yfir á ensku. Ég hef ýmislegt að athuga við nálgun Snorra Mássonar í grein sinni á Vísi í gær. Það er t.d. rangt að það sé óvinnandi vegur að reka samfélagið eða stjórnsýsluna á íslensku. Íslenska er tungumál stjórnsýslunnar og það að við bjóðum þeim sem ekki tala íslensku að taka þátt í umræðum og setja mál á dagskrá og til umræðu í sveitarstjórn markar síður en svo upphafið af endi íslenskrar tungu. Ég er ósammála þeirri nálgun á málið að verið sé að minnka hlut íslenskunnar í opinberri stjórnsýslu, það er einfaldlega verið að leyfa fleiri skoðunum að heyrast - sem annars myndu líklega ekki fá að njóta sín.Eins er ég ósammála nálgun hans á það sem hann kallar tískuorðið inngildingu. Nýyrði eru ekki tískuorð. Þau eru partur af eðlilegri þróun samfélagsins og að tungumálið okkar geti áfram aðlagað sig að breyttum aðstæðum - skárra væri það nú, annars yrði íslenskan fljótt óhentug. Ég fagna því þegar fólk hefur ímyndunarafl til þess að koma nýjum hlutum og nýjum nálgunum í orð - en í sögulegu samhengi þá hafa nýyrði oft farið í taugarnar á mörgum. Inngilding snýst ekki um það að íslendingum verði gert að aðlaga sig að menningu annarra þjóða, heldur einfaldlega að við gefum fjölbreyttum hópi fólks kleift að taka þátt í ákvarðanatöku og virkjum sem flesta til þátttöku. Þetta er hugtak sem er ætlað að hvetja til umburðarlyndis og samvinnu, andstætt skautun sem á það til að verða þegar hópum er stillt upp andspænis hvorum öðrum þegar gefið er undir skóna að annar ógni hagsmunum hins.Eins og ég minntist á hér að ofan þá opnuðust engar flóðgáttir þegar Mýrdalshreppur ákvað að setja á fót enskumælandi ráð eins og Snorri talar um í grein sinni ekki - heldur opnuðust þær þegar Alþingi ákvað að breyta kosningalögum. Mér finnst þarna verið að snúa hlutunum á hvolf og teldi eðlilegra að fólk beindi athygli sinni að löggjafanum, ef það vill draga úr tækifærum fólks til þess að hafa áhrif á nærumhverfi sitt - sem er n.b. ekki mín skoðun. Að öðru leyti fagna ég þeirri umræðu sem grein Snorra hefur skapað og því fer fjarri að ég ætli að saka hann eða aðra sem hafa áhyggjur af stöðu íslenskunnar um útlendingaandúð. Þetta er einmitt sú hlið innflytjendamála sem ég tel að hafi ekki fengið nægilega mikið rými í umræðunni. Það er hins vegar að mínu mati ástæðulaust og óréttlátt gagnvart enskumælandi ráði Mýrdalshrepps að gefa því undir fótinn að veiting samfélagsverðlauna til ráðsins sé á einhvern hátt árás á íslenska tungu. Að lokum vil ég segja að það hefur hvergi verið sagt að þetta sé eitthvað sem öll sveitarfélög eigi eða verði að gera, þó víða gæti þessi nálgun vel hentað. Við erum einfaldlega að haga málum út frá lýðfræðilegri samsetningu okkar sveitarfélags og reyna eftir fremsta megni að efla lýðræðislega þátttöku og tryggja mannréttindi okkar íbúa – sem er auðvitað eitthvað sem ég held að öll sveitarfélög ættu að hafa að markmiði. Uppbygging og fólksfjölgun síðustu ára hefur gerst á slíkum hraða að við höfum ekki náð nægilega vel utan um málefni innflytjenda (hér í Mýrdalnum og á landsvísu). Ég lít á þetta verkefni sem viðleitni til að gefa málaflokknum það vægi sem hann sannarlega þarf ef við viljum tryggja tækifæri íbúa af erlendu bergi brotni og að ekki sé minnst á þá stóru áskorun að tryggja mannréttindi fjöltyngdra barna til framtíðar – sem er efni í sér pistil. Höfundur er sveitarstjóri Mýrdalshrepps.
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar