„Af hverju er oft vont að putta sig?“ Indíana Rós Ægisdóttir skrifar 7. maí 2024 20:01 Indíana Rós er kynfræðingur og með M.Ed gráðu í Kynfræði frá Widener University auk þess að vera með BSc í sálfræði frá Háskólanum í Reykjavík. Vísir Af hverju er oft vont að putta sig? það er eins og leggöngin mín séu bara að neita aðgang alltaf.. 18 ára KVK Kæra 18 ára kona, Við skulum byrja á að rifja upp að kynlíf, sama hvort það sé sjálfsfróun eða kynlíf með öðrum, á aldrei að vera vont. Sama hvort um sé að ræða fyrsta skipti eða þúsundasta skipti. Flest lærum við í kynfræðslu í grunnskóla og heyrum um það á mörgum stöðum í alls konar formi. Við hlustum á umræður en líka koma upplýsingar frá fjölmiðlum og í efni sem við horfum á að kynlíf sé „bara oft vont fyrir stelpur” og fólk með píkur en það er mýta sem þarf að útrýma sem allra fyrst. Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni. Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Ég fæ reglulega sögur um slíkt frá fólki með píkur, jafnvel komið vel á fullorðinsaldur og er búið að stunda kynlíf í mörg ár, að það hafi bara alltaf haldið að kynlíf ætti að vera vont eða óþægilegt. Það hefur þá jafnvel nefnt það við lækni sem þekkir ekki vaginsimus, sem staðfesti bara hugmyndir þeirra að eðlilegt væri að kynlíf sé vont. Þá gefa læknar jafnvel þær ráðleggingar að „slaka bara á“, nota einhver deyfingarkrem eða bíða bara eftir að þetta líði hjá. Án þess að vísa þeim til fagaðila, til dæmis kvenheilsusjúkraþjálfara, eða fræða það um kynlíf og að ef kynlífið sem viðkomandi er að stundasé vont, hvernig er hægt að breyta kynlífinu á meðan verið er að vinna með vandann? En að vandanum hjá þér, án þess auðvitað að geta spurt þig frekari spurninga út í einkenni eða fá frekari upplýsingar, þá hljómar eins og um yfirspennu í grindarbotnsvöðvunum sé um að ræða. Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Vísir/Getty Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Svo getur gerst að þessir yfirspenna verði það mikil að grindarbotnsvöðvarnir fá ósjálfráða krampa. Þessir krampar geta þá verið það miklir aðsársaukafullt verði að setja til dæmis eins og þú nefnir, putta eða jafnvel túrtappa inn í leggöngin. Þessi mikla yfirspenna kallast vaginismus, eða á góðri íslensku skeiðarkrampi. Ég ætla þó að nota orðið vaginismus því það er orðið sem ég er vön að nota. Ekki er alveg vitað hvað veldur því að sumt fólk upplifi vaginismus. Kvillinn getur valdið líkamlegum, sálrænum og kynlífstengdum vanda. Þá geta sýkingar eins og þvagfærasýking eða sveppasýking gert sársaukann verri. Þættir eins og kvíðaraskanir, fæðingaráverkar (til dæmis rifur rifur), fyrrum aðgerðir og fyrrum saga um kynferðislegt ofbeldi eða neikvæðar upplifanir/hugsanir tengdar kynlífi geta verið áhættuþættir fyrir því að þróa með sér vaginisums. Vaginisums er ein helsta ástæða fyrir sársauka í samförum og kynlífi og rannsóknir sýna að 1-7% kvenna og fólks með píku hér á vestrænu löndunum sem upplifa þetta á lífsleiðinni. Þá er tíðnin enn hærri í löndum þar sem umræða og fræðsla um kynlíf er ekki jafn opin. Að við fáum ekki kynfræðslu og heiðarlega og opinskáa umræða um kynlíf veldur eins konar vítahring. Ef við fáum ekki fræðslu um kynlíf og umræðan er ekki opin, upplifum við skömm tengda kynlífi, og kynferðisleg skömm getur aukið líkur á vaginismus, og fólk upplifir svo skömm að vera með vaginisums, en ræðir það ekki, svo vandinn versnar… Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Til dæmis hjá kvenheilsusjúkraþjálfara, sem eru sjúkraþjálfarar sem sérhæfa sig í grindarbotninum hjá konum og fólki með píku. Þá er líka hægt að tala við sálfræðing og kynfræðing/kynlífsráðgjafa! Oft tengist vandinn mörgum þáttum hjá okkur, líkt og kvíða og hefur áhrif á kynlífið okkar og því gott að fá þverfaglega aðstoð. Rannsóknir sýna að þau sem leita sér aðstoðar finna létti á sínum einkennum og 80-90% geta í framhaldi stundað samfarir án verkja. Hægt er að leita til kvenheilsusjúkraþjálfara og hér hef ég tekið saman lista af nokkrum þeirra. Það þarf ekki tilvísun frá lækni fyrir fyrstu fimm skiptin hjá sjúkraþjálfara og því hægt að bóka strax tíma! Þá er vert að nefna að hægt er að fá niðurgreidda sálfræðitíma með tilvísun frá heilsugæslunni þinni hjá sálfræðingum á listanum hér sem þjónusta fullorðna. Þú getur lesið þér meira til um niðurgreidda sálfræðiþjónustu hér. Með tilvísun borgar þú bara 500 krónur fyrir tímann (og börn borga þá 0 kr.). Hér er svo þáttur með einum slíkum kvenheilsusjúkraþjálfara, henni Hildi Grímsdóttur. Hún ræðir einmitt við mig hvað gerist hjá kvenheilsusjúkraþjálfara og við veitum ýmis ráð við verkjum í kynlífi. Kynlíf Kynlífið með Indíönu Rós Mest lesið „Ef við erum lausnamiðuð þá sköpum við tækifærin“ Lífið Steinunn vill fá Ásdísi með sér í „Kynbombuflokkinn“ Lífið Bannaði Snorra að kjósa Arnar Þór Lífið Myndaveisla: Sjómannadagurinn í Reykjavík og Gummi Emil í koddaslag Lífið „Svo góð tilfinning að endurheimta sjálfa sig“ Tónlist Fékk að heyra að konur ættu ekki heima á sjó Lífið Dóttir Jolie og Pitt vill ekki heita Pitt lengur Lífið Klæddu sig upp sem frambjóðendur Lífið „Býr ekki lítil kerling innra með okkur öllum?“ Lífið Ofboðslega stolt af dóttur sinni Lífið Fleiri fréttir Steinunn vill fá Ásdísi með sér í „Kynbombuflokkinn“ Myndaveisla: Sjómannadagurinn í Reykjavík og Gummi Emil í koddaslag Dóttir Jolie og Pitt vill ekki heita Pitt lengur „Býr ekki lítil kerling innra með okkur öllum?“ Davíð Helgason og Isabella eignuðust dreng „Ef við erum lausnamiðuð þá sköpum við tækifærin“ Krakkatían: Forsetaefni, Disney og tónlist Klæddu sig upp sem frambjóðendur Myndaveisla: Rosaleg stemming í kosningavökunum Tvöföld veisla hjá Gnarr feðgum Ofboðslega stolt af dóttur sinni Bannaði Snorra að kjósa Arnar Þór „Nú er þessi sprettur á enda“ Kosningavökur frambjóðenda: Hvar verða mestu fagnaðarlætin? Fréttatía vikunnar: Kosningar, eldgos og meistarar Fékk að heyra að konur ættu ekki heima á sjó Segir brjóst myndast við mikla bjórdrykkju Frambjóðendum gekk misvel í hraðaspurningum Kjúklinganaggar hollu stjúpunnar Innipúkinn farinn að taka á sig mynd Sigga á Grund er fyrsti heiðursborgari Flóahrepps Af vængjum fram: Grínaðist alltaf með að láta húðflúra einstefnuskilti á rassgatið Þetta höfðu netverjar að segja um kappræðurnar Ellefu eftirtektarverð eldhús Forsetaáskorunin: Grefur upp gamlar gersemar úti um allan heim. Herra Hnetusmjör og Sara selja íbúðina Skrifuðu bók um Sólrúnu Öldu og brunann í Mávahlíð Nafn konunnar flúrað á það allra heilagasta Annar bakaradrengur í ofninum Sjáðu svartþrestina yfirgefa hreiðrið Sjá meira
Kæra 18 ára kona, Við skulum byrja á að rifja upp að kynlíf, sama hvort það sé sjálfsfróun eða kynlíf með öðrum, á aldrei að vera vont. Sama hvort um sé að ræða fyrsta skipti eða þúsundasta skipti. Flest lærum við í kynfræðslu í grunnskóla og heyrum um það á mörgum stöðum í alls konar formi. Við hlustum á umræður en líka koma upplýsingar frá fjölmiðlum og í efni sem við horfum á að kynlíf sé „bara oft vont fyrir stelpur” og fólk með píkur en það er mýta sem þarf að útrýma sem allra fyrst. Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni. Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Ég fæ reglulega sögur um slíkt frá fólki með píkur, jafnvel komið vel á fullorðinsaldur og er búið að stunda kynlíf í mörg ár, að það hafi bara alltaf haldið að kynlíf ætti að vera vont eða óþægilegt. Það hefur þá jafnvel nefnt það við lækni sem þekkir ekki vaginsimus, sem staðfesti bara hugmyndir þeirra að eðlilegt væri að kynlíf sé vont. Þá gefa læknar jafnvel þær ráðleggingar að „slaka bara á“, nota einhver deyfingarkrem eða bíða bara eftir að þetta líði hjá. Án þess að vísa þeim til fagaðila, til dæmis kvenheilsusjúkraþjálfara, eða fræða það um kynlíf og að ef kynlífið sem viðkomandi er að stundasé vont, hvernig er hægt að breyta kynlífinu á meðan verið er að vinna með vandann? En að vandanum hjá þér, án þess auðvitað að geta spurt þig frekari spurninga út í einkenni eða fá frekari upplýsingar, þá hljómar eins og um yfirspennu í grindarbotnsvöðvunum sé um að ræða. Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Vísir/Getty Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Svo getur gerst að þessir yfirspenna verði það mikil að grindarbotnsvöðvarnir fá ósjálfráða krampa. Þessir krampar geta þá verið það miklir aðsársaukafullt verði að setja til dæmis eins og þú nefnir, putta eða jafnvel túrtappa inn í leggöngin. Þessi mikla yfirspenna kallast vaginismus, eða á góðri íslensku skeiðarkrampi. Ég ætla þó að nota orðið vaginismus því það er orðið sem ég er vön að nota. Ekki er alveg vitað hvað veldur því að sumt fólk upplifi vaginismus. Kvillinn getur valdið líkamlegum, sálrænum og kynlífstengdum vanda. Þá geta sýkingar eins og þvagfærasýking eða sveppasýking gert sársaukann verri. Þættir eins og kvíðaraskanir, fæðingaráverkar (til dæmis rifur rifur), fyrrum aðgerðir og fyrrum saga um kynferðislegt ofbeldi eða neikvæðar upplifanir/hugsanir tengdar kynlífi geta verið áhættuþættir fyrir því að þróa með sér vaginisums. Vaginisums er ein helsta ástæða fyrir sársauka í samförum og kynlífi og rannsóknir sýna að 1-7% kvenna og fólks með píku hér á vestrænu löndunum sem upplifa þetta á lífsleiðinni. Þá er tíðnin enn hærri í löndum þar sem umræða og fræðsla um kynlíf er ekki jafn opin. Að við fáum ekki kynfræðslu og heiðarlega og opinskáa umræða um kynlíf veldur eins konar vítahring. Ef við fáum ekki fræðslu um kynlíf og umræðan er ekki opin, upplifum við skömm tengda kynlífi, og kynferðisleg skömm getur aukið líkur á vaginismus, og fólk upplifir svo skömm að vera með vaginisums, en ræðir það ekki, svo vandinn versnar… Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Til dæmis hjá kvenheilsusjúkraþjálfara, sem eru sjúkraþjálfarar sem sérhæfa sig í grindarbotninum hjá konum og fólki með píku. Þá er líka hægt að tala við sálfræðing og kynfræðing/kynlífsráðgjafa! Oft tengist vandinn mörgum þáttum hjá okkur, líkt og kvíða og hefur áhrif á kynlífið okkar og því gott að fá þverfaglega aðstoð. Rannsóknir sýna að þau sem leita sér aðstoðar finna létti á sínum einkennum og 80-90% geta í framhaldi stundað samfarir án verkja. Hægt er að leita til kvenheilsusjúkraþjálfara og hér hef ég tekið saman lista af nokkrum þeirra. Það þarf ekki tilvísun frá lækni fyrir fyrstu fimm skiptin hjá sjúkraþjálfara og því hægt að bóka strax tíma! Þá er vert að nefna að hægt er að fá niðurgreidda sálfræðitíma með tilvísun frá heilsugæslunni þinni hjá sálfræðingum á listanum hér sem þjónusta fullorðna. Þú getur lesið þér meira til um niðurgreidda sálfræðiþjónustu hér. Með tilvísun borgar þú bara 500 krónur fyrir tímann (og börn borga þá 0 kr.). Hér er svo þáttur með einum slíkum kvenheilsusjúkraþjálfara, henni Hildi Grímsdóttur. Hún ræðir einmitt við mig hvað gerist hjá kvenheilsusjúkraþjálfara og við veitum ýmis ráð við verkjum í kynlífi.
Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni.
Kynlíf Kynlífið með Indíönu Rós Mest lesið „Ef við erum lausnamiðuð þá sköpum við tækifærin“ Lífið Steinunn vill fá Ásdísi með sér í „Kynbombuflokkinn“ Lífið Bannaði Snorra að kjósa Arnar Þór Lífið Myndaveisla: Sjómannadagurinn í Reykjavík og Gummi Emil í koddaslag Lífið „Svo góð tilfinning að endurheimta sjálfa sig“ Tónlist Fékk að heyra að konur ættu ekki heima á sjó Lífið Dóttir Jolie og Pitt vill ekki heita Pitt lengur Lífið Klæddu sig upp sem frambjóðendur Lífið „Býr ekki lítil kerling innra með okkur öllum?“ Lífið Ofboðslega stolt af dóttur sinni Lífið Fleiri fréttir Steinunn vill fá Ásdísi með sér í „Kynbombuflokkinn“ Myndaveisla: Sjómannadagurinn í Reykjavík og Gummi Emil í koddaslag Dóttir Jolie og Pitt vill ekki heita Pitt lengur „Býr ekki lítil kerling innra með okkur öllum?“ Davíð Helgason og Isabella eignuðust dreng „Ef við erum lausnamiðuð þá sköpum við tækifærin“ Krakkatían: Forsetaefni, Disney og tónlist Klæddu sig upp sem frambjóðendur Myndaveisla: Rosaleg stemming í kosningavökunum Tvöföld veisla hjá Gnarr feðgum Ofboðslega stolt af dóttur sinni Bannaði Snorra að kjósa Arnar Þór „Nú er þessi sprettur á enda“ Kosningavökur frambjóðenda: Hvar verða mestu fagnaðarlætin? Fréttatía vikunnar: Kosningar, eldgos og meistarar Fékk að heyra að konur ættu ekki heima á sjó Segir brjóst myndast við mikla bjórdrykkju Frambjóðendum gekk misvel í hraðaspurningum Kjúklinganaggar hollu stjúpunnar Innipúkinn farinn að taka á sig mynd Sigga á Grund er fyrsti heiðursborgari Flóahrepps Af vængjum fram: Grínaðist alltaf með að láta húðflúra einstefnuskilti á rassgatið Þetta höfðu netverjar að segja um kappræðurnar Ellefu eftirtektarverð eldhús Forsetaáskorunin: Grefur upp gamlar gersemar úti um allan heim. Herra Hnetusmjör og Sara selja íbúðina Skrifuðu bók um Sólrúnu Öldu og brunann í Mávahlíð Nafn konunnar flúrað á það allra heilagasta Annar bakaradrengur í ofninum Sjáðu svartþrestina yfirgefa hreiðrið Sjá meira