Enn ein stjórnarskrárnefndin? Skúli Magnússon skrifar 20. nóvember 2013 06:00 Í framhaldi af skipun stjórnarskrárnefndar á dögunum hafa heyrst þær raddir að hin nýja nefnd sé svo ósamstæð að það muni ganga kraftaverki næst ef slík nefnd geti yfir höfuð komið sér saman um eitthvað. Það er vissulega rétt að í nefndina hafa ekki einungis verið skipaðir stjórnmálamenn, eða fólk tengt tilteknum stjórnmálaflokkum, heldur hefur einnig verið leitað fanga í hópi þeirra sem fjallað hafa um stjórnarskrármál á undanförnum misserum, svo sem þess sem þetta ritar. Um nefndina er að öðru leyti það að segja að þar situr einn fyrrverandi fulltrúi úr Stjórnlagaráði (2011), tveir fyrrverandi fulltrúar úr stjórnlaganefnd (2010-2011), tveir fulltrúar úr eldri stjórnarskrárnefnd (2005-2007) auk fyrrverandi formanns stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis. Þótt hér sé um að ræða fólk sem kemur úr ólíkum áttum hefur þorri nefndarmanna þannig áður komið að endurskoðun stjórnarskrárinnar. Í þeim hita sem einkenndi umræðu um stjórnarskrármál á síðasta kjörtímabili vildi iðulega gleymast að breið samstaða er fyrir um hendi um ýmsar mikilvægar umbætur íslenskrar stjórnskipunar. Þannig má rifja upp að allir stjórnmálaflokkar á Íslandi hafa lýst sig fylgjandi því að þjóðareign á auðlindum verði bundin í stjórnarskrá og í stjórnlaganefnd (2011) náðist t.d. full samstaða um hvernig heppilegast væri að haga efni og framsetningu slíks ákvæðis. Almenn samstaða er einnig um að mæla eigi fyrir um þjóðaratkvæðagreiðslur að kröfu almennings og setja eigi ákvæði sem heimilar framsal ríkisvalds í þágu alþjóðlegrar og evrópskrar samvinnu. Ýmis önnur atriði, svo sem styrking á stöðu Alþingis, einkum eftirlitshlutverks, og endurskoðun dómstólakaflans mega heita ágreiningslaus.Grunnbreyting Að þessu slepptu má nefna ýmis atriði sem hafa takmarkaða efnislega þýðingu en skipta þó máli um viðmót stjórnarskrárinnar eða þau „skilaboð“ sem hún sendir almenningi, t.d. hvort stjórnarskránni er fylgt úr hlaði með aðfararorðum og hvort kafli um grundvallarréttindi eigi að vera fyrstur efniskafla stjórnarskrárinnar. Hins vegar er ljóst að greining og umræða um sum önnur atriði, t.d. grunnbreytingu á stöðu forseta Íslands og ríkisstjórnar, nýja kosninga- og kjördæmaskipan og endurskoðaðan mannréttindakafla, er komin mun skemur. Þeim sem talað hafa fyrir umbyltingu á íslenskri stjórnskipun á síðustu árum kann að þykja upptalning á framangreindum samstöðumálum rýr. Ef tækist að breyta gildandi stjórnarskrá, þótt aðeins væri um þessi atriði, væri samt sem áður um að ræða viðamestu breytingu á stjórnlögum í íslenskri stjórnarskrársögu. Flestir munu vera sammála um að til slíkra umbóta ætti í grunninn ekki að þurfa „kraftaverk“ heldur fyrst og fremst heilbrigða skynsemi ásamt slatta af þolinmæði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Í framhaldi af skipun stjórnarskrárnefndar á dögunum hafa heyrst þær raddir að hin nýja nefnd sé svo ósamstæð að það muni ganga kraftaverki næst ef slík nefnd geti yfir höfuð komið sér saman um eitthvað. Það er vissulega rétt að í nefndina hafa ekki einungis verið skipaðir stjórnmálamenn, eða fólk tengt tilteknum stjórnmálaflokkum, heldur hefur einnig verið leitað fanga í hópi þeirra sem fjallað hafa um stjórnarskrármál á undanförnum misserum, svo sem þess sem þetta ritar. Um nefndina er að öðru leyti það að segja að þar situr einn fyrrverandi fulltrúi úr Stjórnlagaráði (2011), tveir fyrrverandi fulltrúar úr stjórnlaganefnd (2010-2011), tveir fulltrúar úr eldri stjórnarskrárnefnd (2005-2007) auk fyrrverandi formanns stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis. Þótt hér sé um að ræða fólk sem kemur úr ólíkum áttum hefur þorri nefndarmanna þannig áður komið að endurskoðun stjórnarskrárinnar. Í þeim hita sem einkenndi umræðu um stjórnarskrármál á síðasta kjörtímabili vildi iðulega gleymast að breið samstaða er fyrir um hendi um ýmsar mikilvægar umbætur íslenskrar stjórnskipunar. Þannig má rifja upp að allir stjórnmálaflokkar á Íslandi hafa lýst sig fylgjandi því að þjóðareign á auðlindum verði bundin í stjórnarskrá og í stjórnlaganefnd (2011) náðist t.d. full samstaða um hvernig heppilegast væri að haga efni og framsetningu slíks ákvæðis. Almenn samstaða er einnig um að mæla eigi fyrir um þjóðaratkvæðagreiðslur að kröfu almennings og setja eigi ákvæði sem heimilar framsal ríkisvalds í þágu alþjóðlegrar og evrópskrar samvinnu. Ýmis önnur atriði, svo sem styrking á stöðu Alþingis, einkum eftirlitshlutverks, og endurskoðun dómstólakaflans mega heita ágreiningslaus.Grunnbreyting Að þessu slepptu má nefna ýmis atriði sem hafa takmarkaða efnislega þýðingu en skipta þó máli um viðmót stjórnarskrárinnar eða þau „skilaboð“ sem hún sendir almenningi, t.d. hvort stjórnarskránni er fylgt úr hlaði með aðfararorðum og hvort kafli um grundvallarréttindi eigi að vera fyrstur efniskafla stjórnarskrárinnar. Hins vegar er ljóst að greining og umræða um sum önnur atriði, t.d. grunnbreytingu á stöðu forseta Íslands og ríkisstjórnar, nýja kosninga- og kjördæmaskipan og endurskoðaðan mannréttindakafla, er komin mun skemur. Þeim sem talað hafa fyrir umbyltingu á íslenskri stjórnskipun á síðustu árum kann að þykja upptalning á framangreindum samstöðumálum rýr. Ef tækist að breyta gildandi stjórnarskrá, þótt aðeins væri um þessi atriði, væri samt sem áður um að ræða viðamestu breytingu á stjórnlögum í íslenskri stjórnarskrársögu. Flestir munu vera sammála um að til slíkra umbóta ætti í grunninn ekki að þurfa „kraftaverk“ heldur fyrst og fremst heilbrigða skynsemi ásamt slatta af þolinmæði.
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun