Menntun sjúkraflutningamanna Njáll Pálsson skrifar 22. janúar 2016 13:32 Nokkuð hefur verið rætt um utanspítalaþjónustu og hve mikilvægt það er að efla hana. Það er stórt mál og áríðandi. Liður í því er að tryggt sé að sjúkraflutningamenn séu bæði vel menntaðir og þjálfaðir. Því langar mig nú að gera menntun sjúkraflutningamanna að umtalsefni. Saga menntunar sjúkraflutningamanna á Íslandi er bæði löng og farsæl. Allt frá því að gömlu borgarspítalanámskeiðin voru haldin fyrst og tónn fagmennsku sleginn enn frekar í sjúkraflutningum. Í kjölfarið fylgdu neyðarbílsnámskeið sem í upphafi voru sérsniðin fyrir sjúkraflutningamenn í áhöfn neyðarbílsins gamla í Reykjavík. Árið 1993 urðu straumhvörf en þá hélt ungur hugsjónamaður frá Slökkviliði Reykjavíkur til Pittsburgh í Bandaríkjunum og hóf nám í bráðatæknifræði (paramedicine) á háskólastigi. Náminu var lokið með sóma og eftir heimkomu voru strax lagðar línur að enn frekari eflingu sjúkraflutninganáms í góðu samstarfi við hlutaðeigandi stofnanir og samstarfsfólk. Það yrði löng upptalning ef ég ætti að nafngreina alla þá einstaklinga sem lagt hafa hönd á plóg í þessari farsælu vegferð; sjúkraflutningamenn, bráðatæknar, læknar, hjúkrunarfræðingar og ljósmæður, svo einhver fagheiti séu nefnd. Gaman væri ef því yrðu gerð frekari og viðeigandi skil í nákvæmari söguskýringu utanspítalaþjónustu á Íslandi síðar. Með tilkomu fyrsta íslenska bráðatæknisins menntaðan og þjálfaðan í Bandaríkjunum komst á dýrmæt tenging og samstarf við þá virtu menntastofnun Center for emergency medicine University of Pittsburgh. Fleiri fetuðu þessa ruddu braut og í dag eru ríflega tuttugu starfandi bráðatæknar á Íslandi í dag, flestir hjá Slökkviliði Höfuðborgarsvæðisins. Íslendingar eru vel kynntir í Pittsburgh og njótum við mikillar velvildar þar, það er ómetanlegt. En hvað gerði þetta fleira fyrir sjúkraflutningamenntun á Íslandi. Jú grunnnám hér heima var heimfært við grunnnám sjúkraflutningamanna í Bandaríkjunum. Íslenskum sjúkraflutningamönnum bauðst einstakt tækifæri á að fara utan í lærdómsríkar starfskynningar bæði á sjúkrahúsum borgarinnar sem og sjúkrabílum samhliða setu á námskeiðum í sérhæfðri endurlífgun, kviknaði þá oft neisti áhuga á að halda utan til frekara náms seinna meir. Farnar voru nokkrar slíkar ferðir. Smíðaðir voru vinnuferlar fyrir sjúkraflutningamenn og bráðatækna að bandarískri fyrirmynd í því skyni að samhæfa verklag í utanspítalaþjónustu á landsvísu, lofsvert framtak þeirra er að komu. Leitt er frá því að segja að upp úr þessu farsæla sambandi slitnaði. Tel ég það vera einn af mestu áverkum sem íslensk utanspítalaþjónusta hefur hlotið og eftir situr ófagurt ör. Títtnefnd efnahagskreppa setti einnig strik í reikninginn og skapaðist doði og stöðnun í fjölgun bráðatækna. Nú hefur þó með betri tíð tekist að hrista þennan doða burt. Færi er að skapast fyrir starfandi sjúkraflutningamenn að halda utan til frekara náms á háskólastigi á vel þróaðri námsbraut með öflugu starfsnámi. Enn sem komið er eru einungis starfsmenn frá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins að feta slóðann. Afar brýnt er að aðrir sjúkraflutningamenn frá öðrum landssvæðum geri það einnig og takist þannig á hendur aukin ábyrgð í þjónustunni. Ekki má heldur gleyma mikilvægi þeirra þegar kemur að endurmenntun og viðhaldsþjálfun en þar gegna bráðatæknar lykilhlutverki ásamt öðrum. Endurmenntun og viðhaldsþjálfun er þáttur sem setið hefur tilfinnanlega á hakanum, sérstaklega í dreifðari byggðum. Minni rekstraraðilum sjúkraflutninga hefur reynst örðugt að útvega fólkinu sínu þennan mikilvæga þátt sem og grunnmenntunina sjálfa. Sagt er að það sé ekki hvað síst fyrir nauma fjármögnun. Sjúkraflutningamenn hafa sagt við mig að þeir upplifi sig sem týnda starfsstétt. Það hryggir mig. Eins dýrmætt og það nú er hve skilningsríkir íslenskir atvinnurekendur hafa verið gagnvart sjúkraflutningum og gefið starfsfólki sínu sem eru sjúkraflutningamenn svigrúm til að sinna verkefnum þá verður það umhverfi sífellt umdeildara í ljósi snaraukins vægis utanspítalaþjónustu. Sjálfsagt verður slíku fyrirkomulagi ekki að fullu eytt allstaðar en það ætti í það minnsta að heyra til undantekninga. Sjúkraflutningamönnum, sem og öðru heilbrigðisstarfsfólki, er mjög umhugað um sjúklingaöryggi. Mikilvægur liður í eflingu slíks öryggis er svokölluð hermiþjálfun (simulation training). Slík þjálfun hefur þegar sannað gildi sitt, fyrir þá sem starfa bæði innan og utan spítala og útbúin hafa verið hermiþjálfunarsetur víða erlendis. Þetta þurfum við íslendingar einnig að gera. Undanfarin misseri hefur verið unnið að uppfærslu og eflingu grunnnámsins. Loks sér nú fyrir endan á þeirri vinnu og stefnt á að keyrsla á nýju grunnnámi hefjist fljótlega. Í þessari vinnu hefur verið reynt að horfa til mismunandi þarfa og hagsmuna bæði rekstraraðila og stéttarinnar. Von mín er að það muni takast án þess að fórna gæðum og fagmennsku. Fyrir liggur einnig vilji til þess að endurvekja samband milli Pittsburgh og Sjúkraflutningaskólans. Það er bjargföst trú mín að takist það þá ekki aðeins heiðrum við mikilsverða arfleifð sem sköpuð var í tímanna rás heldur byggjum við einnig traustan fag og menntagrunn til framtíðar. Við getum nefnilega verið stolt þjóð og sjálfstæð samhliða tengslum og samstarfi við aðrar þjóðir. Í lokaorðum langar mig að velta þeirri spurningu upp hvort við getum eflt Sjúkraflutningaskólann. Nú rekur íslenska ríkið lögreglu landið um kring ásamt lögregluskóla. Við skólann starfa nokkrir starfsmenn og fær stofnunin rétt um tvöhundruð milljónir af fjárlögum. Við sjúkraflutningaskólann starfar einn starfsmaður, skólastjórinn, og er nýtilkomin sú tilhögun að skólinn hlýtur 12 milljónir af fjárlögum. Getum við gert betur þar, ég tel svo vera. Skólastjóri Sjúkraflutningaskólans hefur ítrekað talað fyrir bættri samvinnu aðila og stofnana þeirra er skólanum tengjast. Eins eru upp tilburðir að eflingu endurmenntunar. Ég styð það heilshugar enda er það ein af forsendum þess að málaflokkurinn njóti sannmælis og fagleg framþróun eigi sér stað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Sjá meira
Nokkuð hefur verið rætt um utanspítalaþjónustu og hve mikilvægt það er að efla hana. Það er stórt mál og áríðandi. Liður í því er að tryggt sé að sjúkraflutningamenn séu bæði vel menntaðir og þjálfaðir. Því langar mig nú að gera menntun sjúkraflutningamanna að umtalsefni. Saga menntunar sjúkraflutningamanna á Íslandi er bæði löng og farsæl. Allt frá því að gömlu borgarspítalanámskeiðin voru haldin fyrst og tónn fagmennsku sleginn enn frekar í sjúkraflutningum. Í kjölfarið fylgdu neyðarbílsnámskeið sem í upphafi voru sérsniðin fyrir sjúkraflutningamenn í áhöfn neyðarbílsins gamla í Reykjavík. Árið 1993 urðu straumhvörf en þá hélt ungur hugsjónamaður frá Slökkviliði Reykjavíkur til Pittsburgh í Bandaríkjunum og hóf nám í bráðatæknifræði (paramedicine) á háskólastigi. Náminu var lokið með sóma og eftir heimkomu voru strax lagðar línur að enn frekari eflingu sjúkraflutninganáms í góðu samstarfi við hlutaðeigandi stofnanir og samstarfsfólk. Það yrði löng upptalning ef ég ætti að nafngreina alla þá einstaklinga sem lagt hafa hönd á plóg í þessari farsælu vegferð; sjúkraflutningamenn, bráðatæknar, læknar, hjúkrunarfræðingar og ljósmæður, svo einhver fagheiti séu nefnd. Gaman væri ef því yrðu gerð frekari og viðeigandi skil í nákvæmari söguskýringu utanspítalaþjónustu á Íslandi síðar. Með tilkomu fyrsta íslenska bráðatæknisins menntaðan og þjálfaðan í Bandaríkjunum komst á dýrmæt tenging og samstarf við þá virtu menntastofnun Center for emergency medicine University of Pittsburgh. Fleiri fetuðu þessa ruddu braut og í dag eru ríflega tuttugu starfandi bráðatæknar á Íslandi í dag, flestir hjá Slökkviliði Höfuðborgarsvæðisins. Íslendingar eru vel kynntir í Pittsburgh og njótum við mikillar velvildar þar, það er ómetanlegt. En hvað gerði þetta fleira fyrir sjúkraflutningamenntun á Íslandi. Jú grunnnám hér heima var heimfært við grunnnám sjúkraflutningamanna í Bandaríkjunum. Íslenskum sjúkraflutningamönnum bauðst einstakt tækifæri á að fara utan í lærdómsríkar starfskynningar bæði á sjúkrahúsum borgarinnar sem og sjúkrabílum samhliða setu á námskeiðum í sérhæfðri endurlífgun, kviknaði þá oft neisti áhuga á að halda utan til frekara náms seinna meir. Farnar voru nokkrar slíkar ferðir. Smíðaðir voru vinnuferlar fyrir sjúkraflutningamenn og bráðatækna að bandarískri fyrirmynd í því skyni að samhæfa verklag í utanspítalaþjónustu á landsvísu, lofsvert framtak þeirra er að komu. Leitt er frá því að segja að upp úr þessu farsæla sambandi slitnaði. Tel ég það vera einn af mestu áverkum sem íslensk utanspítalaþjónusta hefur hlotið og eftir situr ófagurt ör. Títtnefnd efnahagskreppa setti einnig strik í reikninginn og skapaðist doði og stöðnun í fjölgun bráðatækna. Nú hefur þó með betri tíð tekist að hrista þennan doða burt. Færi er að skapast fyrir starfandi sjúkraflutningamenn að halda utan til frekara náms á háskólastigi á vel þróaðri námsbraut með öflugu starfsnámi. Enn sem komið er eru einungis starfsmenn frá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins að feta slóðann. Afar brýnt er að aðrir sjúkraflutningamenn frá öðrum landssvæðum geri það einnig og takist þannig á hendur aukin ábyrgð í þjónustunni. Ekki má heldur gleyma mikilvægi þeirra þegar kemur að endurmenntun og viðhaldsþjálfun en þar gegna bráðatæknar lykilhlutverki ásamt öðrum. Endurmenntun og viðhaldsþjálfun er þáttur sem setið hefur tilfinnanlega á hakanum, sérstaklega í dreifðari byggðum. Minni rekstraraðilum sjúkraflutninga hefur reynst örðugt að útvega fólkinu sínu þennan mikilvæga þátt sem og grunnmenntunina sjálfa. Sagt er að það sé ekki hvað síst fyrir nauma fjármögnun. Sjúkraflutningamenn hafa sagt við mig að þeir upplifi sig sem týnda starfsstétt. Það hryggir mig. Eins dýrmætt og það nú er hve skilningsríkir íslenskir atvinnurekendur hafa verið gagnvart sjúkraflutningum og gefið starfsfólki sínu sem eru sjúkraflutningamenn svigrúm til að sinna verkefnum þá verður það umhverfi sífellt umdeildara í ljósi snaraukins vægis utanspítalaþjónustu. Sjálfsagt verður slíku fyrirkomulagi ekki að fullu eytt allstaðar en það ætti í það minnsta að heyra til undantekninga. Sjúkraflutningamönnum, sem og öðru heilbrigðisstarfsfólki, er mjög umhugað um sjúklingaöryggi. Mikilvægur liður í eflingu slíks öryggis er svokölluð hermiþjálfun (simulation training). Slík þjálfun hefur þegar sannað gildi sitt, fyrir þá sem starfa bæði innan og utan spítala og útbúin hafa verið hermiþjálfunarsetur víða erlendis. Þetta þurfum við íslendingar einnig að gera. Undanfarin misseri hefur verið unnið að uppfærslu og eflingu grunnnámsins. Loks sér nú fyrir endan á þeirri vinnu og stefnt á að keyrsla á nýju grunnnámi hefjist fljótlega. Í þessari vinnu hefur verið reynt að horfa til mismunandi þarfa og hagsmuna bæði rekstraraðila og stéttarinnar. Von mín er að það muni takast án þess að fórna gæðum og fagmennsku. Fyrir liggur einnig vilji til þess að endurvekja samband milli Pittsburgh og Sjúkraflutningaskólans. Það er bjargföst trú mín að takist það þá ekki aðeins heiðrum við mikilsverða arfleifð sem sköpuð var í tímanna rás heldur byggjum við einnig traustan fag og menntagrunn til framtíðar. Við getum nefnilega verið stolt þjóð og sjálfstæð samhliða tengslum og samstarfi við aðrar þjóðir. Í lokaorðum langar mig að velta þeirri spurningu upp hvort við getum eflt Sjúkraflutningaskólann. Nú rekur íslenska ríkið lögreglu landið um kring ásamt lögregluskóla. Við skólann starfa nokkrir starfsmenn og fær stofnunin rétt um tvöhundruð milljónir af fjárlögum. Við sjúkraflutningaskólann starfar einn starfsmaður, skólastjórinn, og er nýtilkomin sú tilhögun að skólinn hlýtur 12 milljónir af fjárlögum. Getum við gert betur þar, ég tel svo vera. Skólastjóri Sjúkraflutningaskólans hefur ítrekað talað fyrir bættri samvinnu aðila og stofnana þeirra er skólanum tengjast. Eins eru upp tilburðir að eflingu endurmenntunar. Ég styð það heilshugar enda er það ein af forsendum þess að málaflokkurinn njóti sannmælis og fagleg framþróun eigi sér stað.
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar