Opið bréf til rektora háskólanna um kynjafræði- og jafnréttiskennslu Guðrún Jóhannsdóttir skrifar 8. febrúar 2016 00:00 Í áætlun ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum 2011-2014 var sett fram markmið um að inntak kennaramenntunar yrði endurskoðað og háskólar hvattir til að innleiða skyldunámskeið í kynjafræði fyrir alla nemendur. Í skýrslu félags- og húsnæðismálaráðherra um stöðu og þróun jafnréttismála 2013-2015, sem kom út í nóvember 2015, kemur fram að sú vinna sem farið var í við endurskoðun kennaramenntunar hafi ekki skilað þeim árangri sem vonast var til. Háskólanemum er ekki skylt að taka grunnáfanga í kynjafræði. Ástæður þess eru meðal annars taldar að flesta kennara á háskólastigi skorti grunnþekkingu í kynjafræði til að geta miðlað kynjasjónarmiðum og slíkri þekkingu til háskólanema. Þrátt fyrir að Ísland vermi toppsæti þegar kemur að jafnrétti kynja samkvæmt aðferðafræði Alþjóðaefnahagsráðsins (World Economic Forum) þá er ofangreind staða áhyggjuefni. Því þrátt fyrir lagalegt og félagslegt jafnrétti hérlendis er kynskiptur vinnumarkaður staðreynd. Hann leiðir meðal annars af sér óskýrðan launamun kynjanna (um 6% árið 2015), að hlutfallslega fáar konur gegna stjórnunarstöðum og efnahagsleg völd og starfsþróunarmöguleikar kvenna eru almennt minni en karla. Þá eru ótalin önnur atriði sem varða stöðu kynjanna á heimili og vinnumarkaði, svo sem lægri lífeyristekjur kvenna, að þær taka lengra fæðingarorlof, bera meiri ábyrgð á umönnun barna og veikra fjölskyldumeðlima og eyða meiri tíma í heimilisstörf en karlar. Umræðan í samfélaginu undanfarið ber einnig vott um kynjamisrétti á öðrum sviðum, til dæmis umræða um skarðan hlut kvenna í fjölmiðlum, íþróttum, staðalímyndir í dægurmiðlum og kynbundið ofbeldi.Meðvitaðri um mannréttindi Nemendur á grunn- og framhaldsskólastigi sem hafa fengið kynjafræðikennslu hafa sagt að kennslan hafi breytt hugmyndum þeirra um stöðu kynjanna og almennt gert þá meðvitaðri um mannréttindi og lýðræði. Ef ætlunin er að ná fram raunverulegu jafnrétti í íslensku samfélagi er markviss jafnréttisfræðsla á öllum skólastigum lykilatriði. Það höfum við reyndar lengi vitað. Í fyrstu jafnréttislögunum frá árinu 1975 hefur verið ákvæði um jafnréttisfræðslu í skólakerfinu og sama var áréttað í lögum um grunnskóla frá árinu 2008. Vorið 2013 sendi jafnréttisnefnd KÍ frá sér eftirfarandi ályktun varðandi jafnréttisfræðslu kennaranema sem samþykkt var af stjórnum allra aðildarfélaga KÍ: Í Jafnréttislögum (lög nr. 10/2008) er kveðið á um að jafnréttisfræðsla skuli fara fram á öllum skólastigum. Eins hafa verið samþykkt ný lög um öll skólastig og ný aðalnámskrá þar sem jafnrétti er einn grunnþátta menntunar sem á að fléttast inn í allt skólastarf. Jafnréttisnefnd KÍ vill því koma á framfæri hvatningu um aukna jafnréttiskennslu fyrir kennaranema á öllum skólastigum til stjórnenda Menntavísindasviðs/kennaradeilda háskólanna. Það er ekki hægt að líta framhjá þeirri staðreynd að kynja- og jafnréttiskennslu er hvergi nærri nógu hátt gert undir höfði í íslensku menntakerfi. Til að jafnréttissjónarmið verði eðlilegur hluti af skólastarfi þurfa kennararnir sjálfir að fá kennslu í kynja- og jafnréttisfræði. Því vill jafnréttisnefnd KÍ ítreka ályktun sína og hvetja íslenska háskóla til að finna leiðir til að tryggja verðandi og núverandi kennurum kynja- og jafnréttisfræðikennslu. Ef allir nemendur á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í háskóla, fengju grunnkennslu í kynjafræði má ætla að kynbundin viðhorf í samfélaginu myndu breytast til lengri tíma litið. Það væri allra hagur! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Sjá meira
Í áætlun ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum 2011-2014 var sett fram markmið um að inntak kennaramenntunar yrði endurskoðað og háskólar hvattir til að innleiða skyldunámskeið í kynjafræði fyrir alla nemendur. Í skýrslu félags- og húsnæðismálaráðherra um stöðu og þróun jafnréttismála 2013-2015, sem kom út í nóvember 2015, kemur fram að sú vinna sem farið var í við endurskoðun kennaramenntunar hafi ekki skilað þeim árangri sem vonast var til. Háskólanemum er ekki skylt að taka grunnáfanga í kynjafræði. Ástæður þess eru meðal annars taldar að flesta kennara á háskólastigi skorti grunnþekkingu í kynjafræði til að geta miðlað kynjasjónarmiðum og slíkri þekkingu til háskólanema. Þrátt fyrir að Ísland vermi toppsæti þegar kemur að jafnrétti kynja samkvæmt aðferðafræði Alþjóðaefnahagsráðsins (World Economic Forum) þá er ofangreind staða áhyggjuefni. Því þrátt fyrir lagalegt og félagslegt jafnrétti hérlendis er kynskiptur vinnumarkaður staðreynd. Hann leiðir meðal annars af sér óskýrðan launamun kynjanna (um 6% árið 2015), að hlutfallslega fáar konur gegna stjórnunarstöðum og efnahagsleg völd og starfsþróunarmöguleikar kvenna eru almennt minni en karla. Þá eru ótalin önnur atriði sem varða stöðu kynjanna á heimili og vinnumarkaði, svo sem lægri lífeyristekjur kvenna, að þær taka lengra fæðingarorlof, bera meiri ábyrgð á umönnun barna og veikra fjölskyldumeðlima og eyða meiri tíma í heimilisstörf en karlar. Umræðan í samfélaginu undanfarið ber einnig vott um kynjamisrétti á öðrum sviðum, til dæmis umræða um skarðan hlut kvenna í fjölmiðlum, íþróttum, staðalímyndir í dægurmiðlum og kynbundið ofbeldi.Meðvitaðri um mannréttindi Nemendur á grunn- og framhaldsskólastigi sem hafa fengið kynjafræðikennslu hafa sagt að kennslan hafi breytt hugmyndum þeirra um stöðu kynjanna og almennt gert þá meðvitaðri um mannréttindi og lýðræði. Ef ætlunin er að ná fram raunverulegu jafnrétti í íslensku samfélagi er markviss jafnréttisfræðsla á öllum skólastigum lykilatriði. Það höfum við reyndar lengi vitað. Í fyrstu jafnréttislögunum frá árinu 1975 hefur verið ákvæði um jafnréttisfræðslu í skólakerfinu og sama var áréttað í lögum um grunnskóla frá árinu 2008. Vorið 2013 sendi jafnréttisnefnd KÍ frá sér eftirfarandi ályktun varðandi jafnréttisfræðslu kennaranema sem samþykkt var af stjórnum allra aðildarfélaga KÍ: Í Jafnréttislögum (lög nr. 10/2008) er kveðið á um að jafnréttisfræðsla skuli fara fram á öllum skólastigum. Eins hafa verið samþykkt ný lög um öll skólastig og ný aðalnámskrá þar sem jafnrétti er einn grunnþátta menntunar sem á að fléttast inn í allt skólastarf. Jafnréttisnefnd KÍ vill því koma á framfæri hvatningu um aukna jafnréttiskennslu fyrir kennaranema á öllum skólastigum til stjórnenda Menntavísindasviðs/kennaradeilda háskólanna. Það er ekki hægt að líta framhjá þeirri staðreynd að kynja- og jafnréttiskennslu er hvergi nærri nógu hátt gert undir höfði í íslensku menntakerfi. Til að jafnréttissjónarmið verði eðlilegur hluti af skólastarfi þurfa kennararnir sjálfir að fá kennslu í kynja- og jafnréttisfræði. Því vill jafnréttisnefnd KÍ ítreka ályktun sína og hvetja íslenska háskóla til að finna leiðir til að tryggja verðandi og núverandi kennurum kynja- og jafnréttisfræðikennslu. Ef allir nemendur á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í háskóla, fengju grunnkennslu í kynjafræði má ætla að kynbundin viðhorf í samfélaginu myndu breytast til lengri tíma litið. Það væri allra hagur!
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar