VIÐ GETUM – ÉG GET Lífið og líknarmeðferð Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar 22. desember 2016 07:00 Alþjóðasamtökin gegn krabbameini (UICC) skora nú á þjóðir heims að taka þátt í að vekja athygli á baráttunni gegn krabbameini undir slagorðunum We Can – I Can eða VIÐ GETUM –ÉG GET. Mikilvægt er að samfélög og einstaklingar leggi sitt af mörkum til að draga úr tíðni krabbameina og áhrifum sjúkdómsins. Fagdeild krabbameinshjúkrunarfræðinga á Íslandi fagnar í ár 20 ára starfsafmæli sínu og stendur fyrir greinaskrifum, í samvinnu við Krabbameinsfélag Íslands, undir heitinu VIÐ GETUM – ÉG GET. Fyrsta greinin birtist í Fréttablaðinu 4. febrúar sem er alþjóðlegi krabbameinsdagurinn. Í þessari síðustu grein af átta, sem hafa birst á árinu, er fjallað um lífið og líknarmeðferð. Hvenær erum við best í stakk búin til að takast á við hið daglega líf með öllum sínum áskorunum? Sennilega eru flestir sammála um að það er auðveldara þegar okkur líður almennt nokkuð vel. Það er eðlilegt að í mannlegri tilveru komi dagar eða tímabil þar sem okkur líður ekki sem best. Aðferðir okkar til að takast á við slæma líðan eru sennilega mismunandi. Stundum getur samtal við góðan vin til að mynda gert gæfumuninn. Gott samtal getur veitt ákveðna líkn. Orðið „líkn“ er gamalt og rótgróið í íslenskri tungu og þýðir samkvæmt skilgreiningunni að hjálpa eða lina þjáningu. Sem sagt, að bæta líðan sem er slæm. Líknarmeðferð er orð sem margir hræðast og setja í samhengi við það að lífinu fari senn að ljúka. Staðreyndin er þó sú að líknarmeðferð er gjarnan beitt samhliða annarri læknisfræðilegri meðferð. Nýlegar rannsóknir sýna fram á bætt lífsgæði og lengri lífshorfur hjá þeim einstaklingum sem fá líknarmeðferð samhliða krabbameinslyfjameðferð sem beinist að því að halda sjúkdómnum í skefjum.Nokkrar staðreyndir um líknarmeðferð Líknarmeðferð byggir á hugmyndafræði og aðferðum sem miðast við að fyrirbyggja eða draga úr líkamlegum, sálrænum eða sálfélagslegum einkennum sem sjúkdómur leiðir af sér eða meðferð vegna hans. Í líknarmeðferð er horft á einstaklinginn sem hluta af stærri heild og því er stuðningur og fræðsla mikilvægur þáttur hennar, bæði fyrir þann einstakling sem veikist og þá sem eru honum nákomnir. Líknarmeðferð miðast við að hjálpa fólki að lifa eins eðlilegu og innihaldsríku lífi og hægt er miðað við aðstæður á hverjum tíma, óháð því hver staða sjúkdómsins er. Líknarmeðferð á ekki eingöngu við í lokastigum veikinda, heldur er mikilvægt að veita hana snemma í veikindaferlinu, samhliða annarri meðferð. Líknarmeðferð á ekki bara við þegar um krabbameinssjúkdóm ræðir, heldur alla alvarlega og ólæknandi sjúkdóma. Líknarmeðferð kemur inn á mörg svið mannlegrar tilveru og krefst aðkomu og samvinnu margra fagstétta.Af hverju líknarmeðferð? Mörgum reynist erfitt að taka það skref að þiggja aðkomu heilbrigðisstarfsfólks sem sérhæfir sig í líknarmeðferð. Ef til vill vegna þeirrar merkingar sem orðið líknarmeðferð hefur fyrir marga. Þetta gæti valdið því að oft þiggi sjúklingar meðferðina seint og nái ekki að nýta alla þá kosti sem hún býður upp á. Í kjölfar framfara á sviði læknavísinda tekst oft að halda sjúkdómum mun lengur í skefjum en áður þekktist, jafnvel þótt sjúkdómurinn teljist ólæknandi. Það er því viðbúið að margir standi frammi fyrir því að lifa til lengri tíma með einkennum sem sjúkdómur eða meðferð vegna hans leiðir af sér. Rétt og markviss meðhöndlun einkenna, í samvinnu við þann einstakling sem við þau glímir, skiptir gríðarlegu máli. Það skiptir máli af þeirri ástæðu að það er erfitt að eiga sér lífsgæði og von þegar slæm líðan litar tilveruna. VIÐ GETUM sem samfélag uppfrætt hvert annað um þá breidd sem felst í líknarmeðferð og þannig upprætt lífseigan misskilning um að hún eigi einungis við þegar lífslokin nálgast. ÉG GET tekið skrefið og leitað upplýsinga um þau úrræði sem gætu hjálpað mér og fjölskyldu minni að lifa við sem besta líðan þrátt fyrir erfiðan sjúkdóm. Ég get leitað eftir upplýsingum um þá aðila sem veita líknarmeðferð innan Landspítala og í heimahúsum. Kynntu þér vefsíðu Lífsins – samtaka um líknarmeðferð á vefsíðunni www. lsl.isHeimildir:https://www.landspitali.is/library/Sameiginlegar-skrar/Gagnasafn/BRUNNURINN/Kliniskar-leidbeiningar/Liknarmedferd/klin_leid_liknarmedferd_1109.pdf Early Palliative Care for Patients with Metastatic Non Small Cell Lung Cancer. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20818875Höfundur starfar sem hjúkrunarfræðingur hjá Heimahlynningu Landspítala og Ráðgjafarþjónustu Krabbameinsfélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Sjá meira
Alþjóðasamtökin gegn krabbameini (UICC) skora nú á þjóðir heims að taka þátt í að vekja athygli á baráttunni gegn krabbameini undir slagorðunum We Can – I Can eða VIÐ GETUM –ÉG GET. Mikilvægt er að samfélög og einstaklingar leggi sitt af mörkum til að draga úr tíðni krabbameina og áhrifum sjúkdómsins. Fagdeild krabbameinshjúkrunarfræðinga á Íslandi fagnar í ár 20 ára starfsafmæli sínu og stendur fyrir greinaskrifum, í samvinnu við Krabbameinsfélag Íslands, undir heitinu VIÐ GETUM – ÉG GET. Fyrsta greinin birtist í Fréttablaðinu 4. febrúar sem er alþjóðlegi krabbameinsdagurinn. Í þessari síðustu grein af átta, sem hafa birst á árinu, er fjallað um lífið og líknarmeðferð. Hvenær erum við best í stakk búin til að takast á við hið daglega líf með öllum sínum áskorunum? Sennilega eru flestir sammála um að það er auðveldara þegar okkur líður almennt nokkuð vel. Það er eðlilegt að í mannlegri tilveru komi dagar eða tímabil þar sem okkur líður ekki sem best. Aðferðir okkar til að takast á við slæma líðan eru sennilega mismunandi. Stundum getur samtal við góðan vin til að mynda gert gæfumuninn. Gott samtal getur veitt ákveðna líkn. Orðið „líkn“ er gamalt og rótgróið í íslenskri tungu og þýðir samkvæmt skilgreiningunni að hjálpa eða lina þjáningu. Sem sagt, að bæta líðan sem er slæm. Líknarmeðferð er orð sem margir hræðast og setja í samhengi við það að lífinu fari senn að ljúka. Staðreyndin er þó sú að líknarmeðferð er gjarnan beitt samhliða annarri læknisfræðilegri meðferð. Nýlegar rannsóknir sýna fram á bætt lífsgæði og lengri lífshorfur hjá þeim einstaklingum sem fá líknarmeðferð samhliða krabbameinslyfjameðferð sem beinist að því að halda sjúkdómnum í skefjum.Nokkrar staðreyndir um líknarmeðferð Líknarmeðferð byggir á hugmyndafræði og aðferðum sem miðast við að fyrirbyggja eða draga úr líkamlegum, sálrænum eða sálfélagslegum einkennum sem sjúkdómur leiðir af sér eða meðferð vegna hans. Í líknarmeðferð er horft á einstaklinginn sem hluta af stærri heild og því er stuðningur og fræðsla mikilvægur þáttur hennar, bæði fyrir þann einstakling sem veikist og þá sem eru honum nákomnir. Líknarmeðferð miðast við að hjálpa fólki að lifa eins eðlilegu og innihaldsríku lífi og hægt er miðað við aðstæður á hverjum tíma, óháð því hver staða sjúkdómsins er. Líknarmeðferð á ekki eingöngu við í lokastigum veikinda, heldur er mikilvægt að veita hana snemma í veikindaferlinu, samhliða annarri meðferð. Líknarmeðferð á ekki bara við þegar um krabbameinssjúkdóm ræðir, heldur alla alvarlega og ólæknandi sjúkdóma. Líknarmeðferð kemur inn á mörg svið mannlegrar tilveru og krefst aðkomu og samvinnu margra fagstétta.Af hverju líknarmeðferð? Mörgum reynist erfitt að taka það skref að þiggja aðkomu heilbrigðisstarfsfólks sem sérhæfir sig í líknarmeðferð. Ef til vill vegna þeirrar merkingar sem orðið líknarmeðferð hefur fyrir marga. Þetta gæti valdið því að oft þiggi sjúklingar meðferðina seint og nái ekki að nýta alla þá kosti sem hún býður upp á. Í kjölfar framfara á sviði læknavísinda tekst oft að halda sjúkdómum mun lengur í skefjum en áður þekktist, jafnvel þótt sjúkdómurinn teljist ólæknandi. Það er því viðbúið að margir standi frammi fyrir því að lifa til lengri tíma með einkennum sem sjúkdómur eða meðferð vegna hans leiðir af sér. Rétt og markviss meðhöndlun einkenna, í samvinnu við þann einstakling sem við þau glímir, skiptir gríðarlegu máli. Það skiptir máli af þeirri ástæðu að það er erfitt að eiga sér lífsgæði og von þegar slæm líðan litar tilveruna. VIÐ GETUM sem samfélag uppfrætt hvert annað um þá breidd sem felst í líknarmeðferð og þannig upprætt lífseigan misskilning um að hún eigi einungis við þegar lífslokin nálgast. ÉG GET tekið skrefið og leitað upplýsinga um þau úrræði sem gætu hjálpað mér og fjölskyldu minni að lifa við sem besta líðan þrátt fyrir erfiðan sjúkdóm. Ég get leitað eftir upplýsingum um þá aðila sem veita líknarmeðferð innan Landspítala og í heimahúsum. Kynntu þér vefsíðu Lífsins – samtaka um líknarmeðferð á vefsíðunni www. lsl.isHeimildir:https://www.landspitali.is/library/Sameiginlegar-skrar/Gagnasafn/BRUNNURINN/Kliniskar-leidbeiningar/Liknarmedferd/klin_leid_liknarmedferd_1109.pdf Early Palliative Care for Patients with Metastatic Non Small Cell Lung Cancer. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20818875Höfundur starfar sem hjúkrunarfræðingur hjá Heimahlynningu Landspítala og Ráðgjafarþjónustu Krabbameinsfélagsins.
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar