Börn beitt ofbeldi Ólafur William Hand skrifar 30. desember 2016 07:00 Það er því miður þannig að allt of mörg börn á Íslandi eru fórnalömb tálmunar. Tálmun felst í því að forsjárforeldri kemur í veg fyrir að barn fái að hitta umgengnisforeldrið. Meirihluti tálmunarmála er kominn til vegna beiskju og biturðar eftir sambandsslit og eru þau til þess fallin að skaða börnin. Það að forræðisforeldri geti afskiptalaust beitt barni fyrir sig sem vopni í sambandsslitamálum er ekki annað en andlegt ofbeldi gegn barninu og umgengnisforeldrinu. Allt ofbeldi á að vera refsivert samkvæmt lögum. Við eigum að vera löngu hætt að sætta okkur við ofbeldi sama hvaða nafni það nefnist. Kerfið á ekki að vera þannig uppbyggt að forræðisforeldri geti stundað ofbeldi gegn barni sínu án refsinga. Það eru allt of margir forræðisforeldrar sem nýta sér meingölluð lög til þess að beita ofbeldi af þessu tagi óhindrað svo árum skiptir. Þegar forsjárforeldri brýtur á rétti barns hefur umgengnisforeldrið aðeins einn kost í stöðunni og það er að óska eftir að sýslumaður beiti dagsektum á forsjárforeldrið þar til tálmun er hætt og umgengni komið á. Það er hins vegar sorgleg staðreynd að þetta úrræði virkar ekki. Afgreiðsla þessara mála tekur alltof langan tíma sem leiðir til þess að úrræðinu er sjaldnast eða nánast aldrei beitt. Skýringin er sú að sýslumaður vinnur eftir meingölluðum lögum sem í raun ýta undir að tálmun sé beitt án afleiðinga fyrir þann sem henni beitir. Foreldrum er skylt samkvæmt barnalögum að sækja sáttameðferð áður en dagsektum er beitt. Nú væri hægt og í raun eðlilegt að spyrja sig hvað sé verið að sætta? Það liggur fyrir samkomulag eða úrskurður sem er skýr að efni til um hvernig umgengni skuli hagað. Hver er þá tilgangur með sáttameðferð? Umgengnisforeldrið vill einungis að samkomulagið/úrskurðurinn sé virtur. Samt tekur þetta ferli marga mánuði. Sættir hafa þegar náðst með staðfestu samkomulagi á milli foreldra eða þá með úrskurði sýslumanns. Krafa um sáttameðferð þýðir í raun að litið er svo á að fyrri samningur er ekki virði þess pappírs sem hann er skrifaður á. Tálmun á að vera refsiverð og ákvæði um dagsektir eiga að vera refsiákvæði en ekki þvingunarákvæði. Ef foreldri beitir tálmun á ekki að bíða með að leggja á dagsektir heldur gera það strax og dugi það ekki á sýslumaður að óska eftir íhlutun lögreglu eins og gert er í öðrum refsimálum. Fórnarlambið, barnið, ætti að fá að hitta báða foreldra sína án þess að það þurfi að sæta því að málið dragist á langinn í kerfinu og skaði það enn frekar en þegar hefur verið gert með tálmuninni. Með því að gera smávægilegar breytingu á barnalögum, það er að binda tálmanir á umgengnisrétti viðurlögum refsilaga, má koma í veg fyrir flestar tálmanir eða allavega fækka þeim verulega með miklum sparnaði fyrir kerfi sem telur sig vera fjársvelt. Ferlið þarf að vera skilvirkara þannig að þegar krafa um dagsektir kemur fram á að afgreiða hana innan viku. Ef sýslumaður telur að málið þurfi frekari skoðun t.d. vegna öryggis barnsins eða heimilisaðstæðna ber honum að kanna það frekar innan skamms tíma. Með skilvirku kerfi fækkar þessum málum sjálfkrafa. Hvers vegna eru stjórnvöld treg við að taka upp refsingar við andlegu ofbeldi af því tagi sem tálmun er? Fastmótaðar hugmyndir um að réttur forræðisforeldris sé meiri en réttur barns og umgengnisforeldris eru það rótgrónar í kerfið að enginn hefur kjark eða vilja til þess að rugga bátnum sem samfélagið hefur sætt sig við í áratugi. Hafa ber í huga að kjarkur til að breyta kerfum, sem eingöngu eru til þess að viðhalda sjálfum sér, er forsenda þess að jafnrétti náist á öllum sviðum samfélagsins. Nýir og eldri þingmenn þurfa að sýna kjark til að berjast nú fyrir réttindum barna okkar, þeim sem skipta mestu máli í samfélagi okkar. Hættum að sætta okkur við hlutina af þeirri einföldu ástæðu að okkur finnst óþægilegt að ræða þá og gerum það sem þarf til að tryggja rétt barna okkar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Sjá meira
Það er því miður þannig að allt of mörg börn á Íslandi eru fórnalömb tálmunar. Tálmun felst í því að forsjárforeldri kemur í veg fyrir að barn fái að hitta umgengnisforeldrið. Meirihluti tálmunarmála er kominn til vegna beiskju og biturðar eftir sambandsslit og eru þau til þess fallin að skaða börnin. Það að forræðisforeldri geti afskiptalaust beitt barni fyrir sig sem vopni í sambandsslitamálum er ekki annað en andlegt ofbeldi gegn barninu og umgengnisforeldrinu. Allt ofbeldi á að vera refsivert samkvæmt lögum. Við eigum að vera löngu hætt að sætta okkur við ofbeldi sama hvaða nafni það nefnist. Kerfið á ekki að vera þannig uppbyggt að forræðisforeldri geti stundað ofbeldi gegn barni sínu án refsinga. Það eru allt of margir forræðisforeldrar sem nýta sér meingölluð lög til þess að beita ofbeldi af þessu tagi óhindrað svo árum skiptir. Þegar forsjárforeldri brýtur á rétti barns hefur umgengnisforeldrið aðeins einn kost í stöðunni og það er að óska eftir að sýslumaður beiti dagsektum á forsjárforeldrið þar til tálmun er hætt og umgengni komið á. Það er hins vegar sorgleg staðreynd að þetta úrræði virkar ekki. Afgreiðsla þessara mála tekur alltof langan tíma sem leiðir til þess að úrræðinu er sjaldnast eða nánast aldrei beitt. Skýringin er sú að sýslumaður vinnur eftir meingölluðum lögum sem í raun ýta undir að tálmun sé beitt án afleiðinga fyrir þann sem henni beitir. Foreldrum er skylt samkvæmt barnalögum að sækja sáttameðferð áður en dagsektum er beitt. Nú væri hægt og í raun eðlilegt að spyrja sig hvað sé verið að sætta? Það liggur fyrir samkomulag eða úrskurður sem er skýr að efni til um hvernig umgengni skuli hagað. Hver er þá tilgangur með sáttameðferð? Umgengnisforeldrið vill einungis að samkomulagið/úrskurðurinn sé virtur. Samt tekur þetta ferli marga mánuði. Sættir hafa þegar náðst með staðfestu samkomulagi á milli foreldra eða þá með úrskurði sýslumanns. Krafa um sáttameðferð þýðir í raun að litið er svo á að fyrri samningur er ekki virði þess pappírs sem hann er skrifaður á. Tálmun á að vera refsiverð og ákvæði um dagsektir eiga að vera refsiákvæði en ekki þvingunarákvæði. Ef foreldri beitir tálmun á ekki að bíða með að leggja á dagsektir heldur gera það strax og dugi það ekki á sýslumaður að óska eftir íhlutun lögreglu eins og gert er í öðrum refsimálum. Fórnarlambið, barnið, ætti að fá að hitta báða foreldra sína án þess að það þurfi að sæta því að málið dragist á langinn í kerfinu og skaði það enn frekar en þegar hefur verið gert með tálmuninni. Með því að gera smávægilegar breytingu á barnalögum, það er að binda tálmanir á umgengnisrétti viðurlögum refsilaga, má koma í veg fyrir flestar tálmanir eða allavega fækka þeim verulega með miklum sparnaði fyrir kerfi sem telur sig vera fjársvelt. Ferlið þarf að vera skilvirkara þannig að þegar krafa um dagsektir kemur fram á að afgreiða hana innan viku. Ef sýslumaður telur að málið þurfi frekari skoðun t.d. vegna öryggis barnsins eða heimilisaðstæðna ber honum að kanna það frekar innan skamms tíma. Með skilvirku kerfi fækkar þessum málum sjálfkrafa. Hvers vegna eru stjórnvöld treg við að taka upp refsingar við andlegu ofbeldi af því tagi sem tálmun er? Fastmótaðar hugmyndir um að réttur forræðisforeldris sé meiri en réttur barns og umgengnisforeldris eru það rótgrónar í kerfið að enginn hefur kjark eða vilja til þess að rugga bátnum sem samfélagið hefur sætt sig við í áratugi. Hafa ber í huga að kjarkur til að breyta kerfum, sem eingöngu eru til þess að viðhalda sjálfum sér, er forsenda þess að jafnrétti náist á öllum sviðum samfélagsins. Nýir og eldri þingmenn þurfa að sýna kjark til að berjast nú fyrir réttindum barna okkar, þeim sem skipta mestu máli í samfélagi okkar. Hættum að sætta okkur við hlutina af þeirri einföldu ástæðu að okkur finnst óþægilegt að ræða þá og gerum það sem þarf til að tryggja rétt barna okkar.
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar