Krabbamein í blöðruhálskirtli Dr. Ásgeir R. Helgason skrifar 15. mars 2018 07:00 Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbamein karla á Íslandi. Árlega greinast um 200 karlar og er meðalaldur um 67 ár. Af þeim sem greinast eru tveir þriðju með staðbundið mein í blöðruhálskirtlinum. Mikill meirihluti þeirra sem greinast deyr ekki af völdum þessa staðbundna meins og um það bil 80% eru á lífi tíu árum eftir greiningu.Krabbameinsleit Sé fjölskyldusaga sterk um krabbamein í blöðruhálskirtli er mælt með að karlmenn láti fylgjast með blöðruhálskirtlinum allt frá fimmtugsaldri. Hvorki er þó mælt með eða á móti almennri skipulagðri leit. Karlmenn geta óskað eftir skimun en þá skiptir máli að þeir hafi fengið upplýsingar um kosti og galla hennar. Þeir sem meta kostina fleiri geta óskað eftir rannsókn. Við skimun hjá sérfræðingi er blöðruhálskirtillinn þreifaður og blóðsýni tekið sem mælir svokallað PSA-gildi. Hægt er að óska eftir slíkri blóðrannsókn á öllum heilsugæslustöðvum. Kostir og gallar PSA-prófa Læknum er skylt að upplýsa um kosti og galla PSA-prófa áður en þau eru tekin. Hátt PSA-gildi getur verið vísbending um æxli, en er þó langt frá því nægjanlegt fyrir greiningu. PSA-gildi getur mælst lágt og aðrir sjúkdómar en krabbamein geta orsakað hátt PSA-gildi. Þá er staðbundið krabbamein í blöðruhálskirtli sjaldnast lífshættulegt en meðferð getur haft í för með sér margs konar aukaverkanir. Um þetta ber læknum að upplýsa, en sænskar rannsóknir sýna að mikill misbrestur sé á því. Val á meðferð Hafi krabbamein í blöðruhálskirtli dreift sér út fyrir kirtilinn, er það nær alltaf meðhöndlað. Læknum ber að upplýsa um hugsanlegar aukaverkanir geislunar og skurðaðgerðar. Rannsóknir sýna að árangur þessara tveggja meðferðaleiða er svipaður, en aukaverkanir ólíkar. Virkt eftirlit Sé krabbameinið staðbundið og góðkynja er ekki víst að róttæk meðferð sem miðar að því að útrýma meininu sé besta lausnin. Í sumum tilfellum er betra að fylgjast með þróun meinsins með reglulegu eftirliti, svokölluðu „virku eftirliti“. Ef meinið sýnir merki um að ágerast er læknandi meðferð boðin. Við fyrstu greiningu eru lífslíkur þeirra sem velja virkt eftirlit sambærilegar við lífslíkur þeirra sem velja skurðaðgerð eða geislameðferð. Lífsgæði eða lífslíkur Algengustu aukaverkanirnar geislunar eða skurðaðgerðar eru þvagleki, meltingarvandamál og ristruflanir. Allt hefur þetta áhrif á lífsgæði. Ristruflanir hafa mikil áhrif á flesta sem eru kynferðislega virkir við greiningu. Rannsókn á slembiúrtaki 50-80 ára karla sýndi að 20% myndu aldrei fara í meðferð við staðbundnu krabbameini ef veruleg hætta væri á varanlegum áhrifum á kyngetu þeirra. Hins vegar myndu 40% karlanna alltaf kjósa slíka meðferð, óháð aukaverkunum, ef líkur væru á því að lækna krabbameinið og 40% vildu vita hvort lífslíkur þeirra myndu aukast um minnst áratug áður en þeir tækju afstöðu til meðferðar. Ráðstefna um blöðruhálskirtilskrabbamein Í dag, fimmtudaginn 15. mars, heldur Krabbameinsfélagið örráðstefnu um krabbamein í blöðruhálskirtli. Ráðstefnan er hluti af Mottumars, árlegu fræðslu- og fjáröflunarátaki félagsins. Meðal þess sem safnað er fyrir er þróun rafræns spurningaprófs um kosti og galla PSA-skimunarprófs. Sokkar eru seldir um allt land til styrktar átakinu og eru landsmenn hvattir til að kaupa sokka og klæðast þeim á Mottudaginn, föstudaginn 16. mars.Höfundur er fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbamein karla á Íslandi. Árlega greinast um 200 karlar og er meðalaldur um 67 ár. Af þeim sem greinast eru tveir þriðju með staðbundið mein í blöðruhálskirtlinum. Mikill meirihluti þeirra sem greinast deyr ekki af völdum þessa staðbundna meins og um það bil 80% eru á lífi tíu árum eftir greiningu.Krabbameinsleit Sé fjölskyldusaga sterk um krabbamein í blöðruhálskirtli er mælt með að karlmenn láti fylgjast með blöðruhálskirtlinum allt frá fimmtugsaldri. Hvorki er þó mælt með eða á móti almennri skipulagðri leit. Karlmenn geta óskað eftir skimun en þá skiptir máli að þeir hafi fengið upplýsingar um kosti og galla hennar. Þeir sem meta kostina fleiri geta óskað eftir rannsókn. Við skimun hjá sérfræðingi er blöðruhálskirtillinn þreifaður og blóðsýni tekið sem mælir svokallað PSA-gildi. Hægt er að óska eftir slíkri blóðrannsókn á öllum heilsugæslustöðvum. Kostir og gallar PSA-prófa Læknum er skylt að upplýsa um kosti og galla PSA-prófa áður en þau eru tekin. Hátt PSA-gildi getur verið vísbending um æxli, en er þó langt frá því nægjanlegt fyrir greiningu. PSA-gildi getur mælst lágt og aðrir sjúkdómar en krabbamein geta orsakað hátt PSA-gildi. Þá er staðbundið krabbamein í blöðruhálskirtli sjaldnast lífshættulegt en meðferð getur haft í för með sér margs konar aukaverkanir. Um þetta ber læknum að upplýsa, en sænskar rannsóknir sýna að mikill misbrestur sé á því. Val á meðferð Hafi krabbamein í blöðruhálskirtli dreift sér út fyrir kirtilinn, er það nær alltaf meðhöndlað. Læknum ber að upplýsa um hugsanlegar aukaverkanir geislunar og skurðaðgerðar. Rannsóknir sýna að árangur þessara tveggja meðferðaleiða er svipaður, en aukaverkanir ólíkar. Virkt eftirlit Sé krabbameinið staðbundið og góðkynja er ekki víst að róttæk meðferð sem miðar að því að útrýma meininu sé besta lausnin. Í sumum tilfellum er betra að fylgjast með þróun meinsins með reglulegu eftirliti, svokölluðu „virku eftirliti“. Ef meinið sýnir merki um að ágerast er læknandi meðferð boðin. Við fyrstu greiningu eru lífslíkur þeirra sem velja virkt eftirlit sambærilegar við lífslíkur þeirra sem velja skurðaðgerð eða geislameðferð. Lífsgæði eða lífslíkur Algengustu aukaverkanirnar geislunar eða skurðaðgerðar eru þvagleki, meltingarvandamál og ristruflanir. Allt hefur þetta áhrif á lífsgæði. Ristruflanir hafa mikil áhrif á flesta sem eru kynferðislega virkir við greiningu. Rannsókn á slembiúrtaki 50-80 ára karla sýndi að 20% myndu aldrei fara í meðferð við staðbundnu krabbameini ef veruleg hætta væri á varanlegum áhrifum á kyngetu þeirra. Hins vegar myndu 40% karlanna alltaf kjósa slíka meðferð, óháð aukaverkunum, ef líkur væru á því að lækna krabbameinið og 40% vildu vita hvort lífslíkur þeirra myndu aukast um minnst áratug áður en þeir tækju afstöðu til meðferðar. Ráðstefna um blöðruhálskirtilskrabbamein Í dag, fimmtudaginn 15. mars, heldur Krabbameinsfélagið örráðstefnu um krabbamein í blöðruhálskirtli. Ráðstefnan er hluti af Mottumars, árlegu fræðslu- og fjáröflunarátaki félagsins. Meðal þess sem safnað er fyrir er þróun rafræns spurningaprófs um kosti og galla PSA-skimunarprófs. Sokkar eru seldir um allt land til styrktar átakinu og eru landsmenn hvattir til að kaupa sokka og klæðast þeim á Mottudaginn, föstudaginn 16. mars.Höfundur er fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar