„Óvissuferð“ sérstaks saksóknara Lýður Guðmundsson skrifar 22. júní 2011 06:15 Nýverið var undirritaður sóttur heim að morgni og færður í yfirheyrslu af starfsmönnum embættis sérstaks saksóknara (ESS) í tengslum við rannsókn embættisins á starfsemi VÍS. Handtakan kom mér verulega á óvart, enda var ég fullviss þá og er enn að ekkert ólöglegt átti sér stað í starfsemi VÍS þau ár sem ég tengdist félaginu. Við skýrslutöku hjá ESS voru bornar á mig fjarstæðukenndar sakir, í raun svo fráleitar að ég get ekki orða bundist. Á hrunárinu 2008 skilaði VÍS 242 milljóna króna hagnaði eftir skatta. Til samanburðar þá tapaði Tryggingamiðstöðin 17,6 milljörðum og Sjóvá tapaði 30,2 milljörðum. Ástæða þessa mikla munar er ekki tilviljun. Þegar Exista keypti allt hlutafé í VÍS á árinu 2006 átti VÍS fyrir stóran eignarhlut í Kaupþingi banka. Eftir kaupin var ákveðið að geyma öruggustu eignir samstæðunnar í VÍS en áhættusamari eignir (t.d. hlutabréf í Kaupþingi) í móðurfélaginu Exista. Lögum samkvæmt þurfa tryggingafélög alltaf að eiga næga sjóði til að geta mætt framtíðartjónum. VÍS átti eftir þessa breytingu öruggar eignir til að mæta öllum skuldbindingum vegna áætlaðra tjóna. Til viðbótar átti VÍS tæpa 10 milljarða króna í eiginfé í árslok 2008. Öldungis frábær staða eftir mesta eignahrun í sögu þjóðarinnar.Umboðssvik gegn sjálfum mérÞótt stefna VÍS um fjárfestingar hafi í raun aðeins fylgt erlendum viðmiðum taldi Fjármálaeftirlitið (FME) rétt að rannsaka hvort góð afkoma VÍS á árinu 2008 byggðist á hagnýtingu innherjaupplýsinga. Þeirri rannsókn var sjálfhætt. FME var þó ekki af baki dottið og nú stend ég í þeim sporum að vera sakaður um hið gagnstæða – að hafa misbeitt stöðu minni hjá VÍS þannig að fjármunir hafi tapast. ESS tók svo við keflinu af FME og gerði lýðum ljóst að meint brot mín vörðuðu hvorki meira né minna en við allan auðgunarbrotakafla hegningarlaga. Mátti ég láta segja mér tíðindin þrisvar eins og Njáll forðum enda hljóma sakirnar fyrir mér, ólöglærðum manni, líkt og ég hafi stolið peningum VÍS. Staðreyndin er þó sú að meint brot lúta ekki að því að ég hafi hagnast persónulega heldur er ég sakaður um að hafa ekki gætt hagsmuna VÍS sem stjórnarformaður, sem heitir í lögfræði umboðssvik. Mér finnst þessi ásökun galin enda var Exista eigandi alls hlutafjár VÍS og ég var stærsti eigandi Exista. Með því að gæta ekki hagsmuna VÍS hefði ég því skaðað sjálfan mig mest.Ruglið úr rannsóknarskýrslunniFME er fullkunnugt um þessa forsögu málsins enda hafa henni verið gerð rækileg skil í bréfaskiptum við stofnunina. Samt er ákveðið að leggja upp í það sem Ólafur Hauksson, sérstakur saksóknari, kallaði svo ósmekklega í viðtali við mbl.is 1. júní „óvissuferð“. ESS réttlætti ferðalagið með því að fyrir lægi kæra frá FME. Embættinu ber engu að síður, áður en lagt er upp í slíka „óvissuferð“, að huga að réttmæti kærunnar og hvort hún eigi við einhver rök að styðjast. Í yfirheyrslunni varð mér fljótt ljóst að þetta hafði ESS ekki gert. Margar spurningar sem fyrir mig voru lagðar voru mér óskiljanlegar og það sem verra var spyrjandinn virtist ekki átta sig á þeim heldur. Á einum tímapunkti í yfirheyrslunni var Rannsóknarskýrsla Aþingis dregin upp og spurt beint upp úr henni, eins og hún væri hluti af rannsóknargögnunum. Þótt vænisjúkustu sófasaksóknarar þjóðarinnar hafi keppst við að lofa skýrsluna fyrir „mikil gæði“, sumir jafnvel sama dag og þessi mörg þúsund blaðsíðna doðrantur kom út, þá var aldrei rætt við mig né nokkurn hjá Exista við gerð hennar. Það er vitaskuld með ólíkindum miðað við hve miklu rými er varið í Exista í skýrslunni. Og hvað við kemur Exista er skýrslan morandi í villum og röngum ályktunum og því frábað ég mér með öllu að þurfa sitja undir slíku rugli í yfirheyrslu.Uppgjör án fordæmaFME stærir sig af því hafa sent nálega 70 mál til ESS frá því að nýr forstjóri tók við. Margir hrapa sjálfsagt að þeirri ályktun að þetta sé til merkis um að hér hafi verið rekið fjármálakerfi sem byggðist almennt á óheiðarlegu fólki sem skirrðist ekki við að ganga á svig við lög. Mér finnst blasa við að þetta séu merki um að rannsóknin sé komin í ógöngur. Því til enn frekari staðfestingar nefni ég þá staðreynd að 216 manns höfðu réttarstöðu sakbornings í málum sem ESS hafði til meðferðar í mars 2011. Eflaust hefur þeim fjölgað eitthvað síðan. „Uppgjörið“ hér á landi við hrunið á sér engin fordæmi erlendis. Ekkert sambærilegt á sér stað á Írlandi eða Grikklandi svo dæmi séu tekin. Þá hefur enginn forstjóri banka á Wall Street verið ákærður í kjölfar hrunsins, þótt þar hafi allir fjárfestingarbankarnir í raun orðið gjaldþrota. Enginn hefur verið ákærður vegna hinna svokölluðu undirmálslána í Bandaríkjunum, en almennt eru þau talin ein helsta orsök þess óskapnaðar sem skall á fjármálamörkuðum haustið 2008. Ástæðan er ekki að lögregluyfirvöld í Bandaríkjunum hafi ekki verið að skoða þessi mál, heldur að illa hefur gengið að finna lögbrot. Þar leyfast ekki „óvissuferðir“ eins og ESS stundar hér. Þá má bæta því við að enginn stjórnmálamaður í heiminum hefur verðið ákærður í tengslum við hrunið nema Geir H. Haarde. Landsdómsmálið er vitaskuld þjóðarskömm enda augljóslega pólitík í sinni ömurlegustu mynd.Óendanlega sártMér gremst það mjög að horfa upp á fyrrum samstarfsmenn mína missa lífsviðurværi sitt og æru vegna þess eins að þeir framfylgdu stefnu og ákvörðunum stjórna fyrirtækja þar sem ég var í fyrirsvari. Ég mun standa reikningsskil gjörða minna og óttast þau ekki. Ég hafði sjálfur mikla persónulega hagsmuni af rekstri og viðgangi þessara fyrirtækja. Mig tekur það óendanlega sárt að sjá rannsakendur reyna að flækja samstarfsmenn mína, fagmenn með áratugareynslu á sínu sviði, inn í rannsókn sem er byggð á sandi. Þeir, eins og aðrir sakborningar, mega búast við því að hafa stöðu sakbornings svo árum skiptir. Óhjákvæmilega markar slíkt þá og þeirra nánustu fyrir lífstíð. Og þegar mál þeirra verða látin niður falla þá mun hinn sérstaki saksóknari eflaust bregða út af vananum og sleppa því að hringja í fjölmiðla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 20.04.2024 Halldór Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson Skoðun Fé, fæða og fjármálaáætlun Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson Skoðun Skoðun Skoðun Fé, fæða og fjármálaáætlun Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Sjá meira
Nýverið var undirritaður sóttur heim að morgni og færður í yfirheyrslu af starfsmönnum embættis sérstaks saksóknara (ESS) í tengslum við rannsókn embættisins á starfsemi VÍS. Handtakan kom mér verulega á óvart, enda var ég fullviss þá og er enn að ekkert ólöglegt átti sér stað í starfsemi VÍS þau ár sem ég tengdist félaginu. Við skýrslutöku hjá ESS voru bornar á mig fjarstæðukenndar sakir, í raun svo fráleitar að ég get ekki orða bundist. Á hrunárinu 2008 skilaði VÍS 242 milljóna króna hagnaði eftir skatta. Til samanburðar þá tapaði Tryggingamiðstöðin 17,6 milljörðum og Sjóvá tapaði 30,2 milljörðum. Ástæða þessa mikla munar er ekki tilviljun. Þegar Exista keypti allt hlutafé í VÍS á árinu 2006 átti VÍS fyrir stóran eignarhlut í Kaupþingi banka. Eftir kaupin var ákveðið að geyma öruggustu eignir samstæðunnar í VÍS en áhættusamari eignir (t.d. hlutabréf í Kaupþingi) í móðurfélaginu Exista. Lögum samkvæmt þurfa tryggingafélög alltaf að eiga næga sjóði til að geta mætt framtíðartjónum. VÍS átti eftir þessa breytingu öruggar eignir til að mæta öllum skuldbindingum vegna áætlaðra tjóna. Til viðbótar átti VÍS tæpa 10 milljarða króna í eiginfé í árslok 2008. Öldungis frábær staða eftir mesta eignahrun í sögu þjóðarinnar.Umboðssvik gegn sjálfum mérÞótt stefna VÍS um fjárfestingar hafi í raun aðeins fylgt erlendum viðmiðum taldi Fjármálaeftirlitið (FME) rétt að rannsaka hvort góð afkoma VÍS á árinu 2008 byggðist á hagnýtingu innherjaupplýsinga. Þeirri rannsókn var sjálfhætt. FME var þó ekki af baki dottið og nú stend ég í þeim sporum að vera sakaður um hið gagnstæða – að hafa misbeitt stöðu minni hjá VÍS þannig að fjármunir hafi tapast. ESS tók svo við keflinu af FME og gerði lýðum ljóst að meint brot mín vörðuðu hvorki meira né minna en við allan auðgunarbrotakafla hegningarlaga. Mátti ég láta segja mér tíðindin þrisvar eins og Njáll forðum enda hljóma sakirnar fyrir mér, ólöglærðum manni, líkt og ég hafi stolið peningum VÍS. Staðreyndin er þó sú að meint brot lúta ekki að því að ég hafi hagnast persónulega heldur er ég sakaður um að hafa ekki gætt hagsmuna VÍS sem stjórnarformaður, sem heitir í lögfræði umboðssvik. Mér finnst þessi ásökun galin enda var Exista eigandi alls hlutafjár VÍS og ég var stærsti eigandi Exista. Með því að gæta ekki hagsmuna VÍS hefði ég því skaðað sjálfan mig mest.Ruglið úr rannsóknarskýrslunniFME er fullkunnugt um þessa forsögu málsins enda hafa henni verið gerð rækileg skil í bréfaskiptum við stofnunina. Samt er ákveðið að leggja upp í það sem Ólafur Hauksson, sérstakur saksóknari, kallaði svo ósmekklega í viðtali við mbl.is 1. júní „óvissuferð“. ESS réttlætti ferðalagið með því að fyrir lægi kæra frá FME. Embættinu ber engu að síður, áður en lagt er upp í slíka „óvissuferð“, að huga að réttmæti kærunnar og hvort hún eigi við einhver rök að styðjast. Í yfirheyrslunni varð mér fljótt ljóst að þetta hafði ESS ekki gert. Margar spurningar sem fyrir mig voru lagðar voru mér óskiljanlegar og það sem verra var spyrjandinn virtist ekki átta sig á þeim heldur. Á einum tímapunkti í yfirheyrslunni var Rannsóknarskýrsla Aþingis dregin upp og spurt beint upp úr henni, eins og hún væri hluti af rannsóknargögnunum. Þótt vænisjúkustu sófasaksóknarar þjóðarinnar hafi keppst við að lofa skýrsluna fyrir „mikil gæði“, sumir jafnvel sama dag og þessi mörg þúsund blaðsíðna doðrantur kom út, þá var aldrei rætt við mig né nokkurn hjá Exista við gerð hennar. Það er vitaskuld með ólíkindum miðað við hve miklu rými er varið í Exista í skýrslunni. Og hvað við kemur Exista er skýrslan morandi í villum og röngum ályktunum og því frábað ég mér með öllu að þurfa sitja undir slíku rugli í yfirheyrslu.Uppgjör án fordæmaFME stærir sig af því hafa sent nálega 70 mál til ESS frá því að nýr forstjóri tók við. Margir hrapa sjálfsagt að þeirri ályktun að þetta sé til merkis um að hér hafi verið rekið fjármálakerfi sem byggðist almennt á óheiðarlegu fólki sem skirrðist ekki við að ganga á svig við lög. Mér finnst blasa við að þetta séu merki um að rannsóknin sé komin í ógöngur. Því til enn frekari staðfestingar nefni ég þá staðreynd að 216 manns höfðu réttarstöðu sakbornings í málum sem ESS hafði til meðferðar í mars 2011. Eflaust hefur þeim fjölgað eitthvað síðan. „Uppgjörið“ hér á landi við hrunið á sér engin fordæmi erlendis. Ekkert sambærilegt á sér stað á Írlandi eða Grikklandi svo dæmi séu tekin. Þá hefur enginn forstjóri banka á Wall Street verið ákærður í kjölfar hrunsins, þótt þar hafi allir fjárfestingarbankarnir í raun orðið gjaldþrota. Enginn hefur verið ákærður vegna hinna svokölluðu undirmálslána í Bandaríkjunum, en almennt eru þau talin ein helsta orsök þess óskapnaðar sem skall á fjármálamörkuðum haustið 2008. Ástæðan er ekki að lögregluyfirvöld í Bandaríkjunum hafi ekki verið að skoða þessi mál, heldur að illa hefur gengið að finna lögbrot. Þar leyfast ekki „óvissuferðir“ eins og ESS stundar hér. Þá má bæta því við að enginn stjórnmálamaður í heiminum hefur verðið ákærður í tengslum við hrunið nema Geir H. Haarde. Landsdómsmálið er vitaskuld þjóðarskömm enda augljóslega pólitík í sinni ömurlegustu mynd.Óendanlega sártMér gremst það mjög að horfa upp á fyrrum samstarfsmenn mína missa lífsviðurværi sitt og æru vegna þess eins að þeir framfylgdu stefnu og ákvörðunum stjórna fyrirtækja þar sem ég var í fyrirsvari. Ég mun standa reikningsskil gjörða minna og óttast þau ekki. Ég hafði sjálfur mikla persónulega hagsmuni af rekstri og viðgangi þessara fyrirtækja. Mig tekur það óendanlega sárt að sjá rannsakendur reyna að flækja samstarfsmenn mína, fagmenn með áratugareynslu á sínu sviði, inn í rannsókn sem er byggð á sandi. Þeir, eins og aðrir sakborningar, mega búast við því að hafa stöðu sakbornings svo árum skiptir. Óhjákvæmilega markar slíkt þá og þeirra nánustu fyrir lífstíð. Og þegar mál þeirra verða látin niður falla þá mun hinn sérstaki saksóknari eflaust bregða út af vananum og sleppa því að hringja í fjölmiðla.
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar