Að standa við alþjóðlegar skuldbindingar Sigurður Líndal skrifar 13. ágúst 2009 06:15 Eins og kunnugt er hafa Íslendingar leitað eftir lánum víða, meðal annars til Norðurlandaþjóðanna. Lán þeirra - nema Færeyinga - eru bundin því skilyrði að Ísland standi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar og þá einkum gagnvart innstæðueigendum. Verður þetta ekki túlkað á annan veg en Ísland samþykki ICESAVE-samninginn. Nú mega það kallast firn mikil ef heil þjóð - og þá einnig komandi kynslóðir - eigi að ábyrgjast himinháar greiðslur sem einstaklingar hafa með umsvifum sínum stofnað til án þess að íslenzk stjórnvöld og íslenzkur almenningur hafi haft þar forgöngu. Ef íslenzka ríkið og þar með þjóðin ætti að bera slíka ábyrgð yrði hún að styðjast við skýr fyrirmæli í lögum, fjölþjóðlegum samningum eða löglega bindandi yfirlýsingar forystumanna þjóðarinnar En skilmerkilegar skýringar láta á sér standa og allar tilraunir til rökfærslu hafa endað í orðræðu sem litlu skilar. Það sýnir að minnsta kosti að óljóst er um ábyrgð Íslands. Nú standa þjóðir Norðurlanda Íslendingum næst og því er rétt og eðlilegt að forystumenn þeirra þjóða verði krafðir svara við því hver sé hin skýra lagastoð fyrir þessum alþjóðlegu skuldbindingum. Raunar skulda Norðurlönd Íslendingum einnig skýringu á því hvers vegna því er hafnað að leggja málið undir dóm, hvort sem það væri eiginlegur dómstóll, gerðardómur eða sáttanefnd. II.Í grein í Morgunblaðinu 7. júlí sl. fullyrti Jón Baldvin Hannibalsson að íslenzka ríkið bæri ábyrgð á lágmarksinnstæðutryggingu sem næmi 20.887 evrum án nokkurrar viðhlítandi tilvísunar í lög eða þjóðréttarsamninga. Í greinarkorni í Fréttablaðinu bað ég Jón að nefna lagastaði fullyrðingu sinni til stuðnings. Það hefur hann ekki gert þótt nú sé mánuður liðinn. Af því verður ekki dregin önnur ályktun en sú, að hann hafi farið með staðlausa stafi. Þá fullyrti hann að ekki fyndist neinn lögfræðingur utan landsteina sem tæki mark á „heimatilbúinni" skýringu nokkurra íslenzkra lögfræðinga um að ábyrgð væri takmörkuð við „tóman" tryggingasjóð. Það er nú reyndar rangt að tryggingasjóður hafi verið „tómur", en látum það liggja milli hluta. Um hina heimatilbúnu skýringu sem enginn lögfræðingur utan landsteinanna taki mark á verður Jón Baldvin að sætta sig við að undir hana hafa tekið brezku lögmannsstofurnar Miscon de Reya og Lowell í London og belgíska lögmannsstofan Schiödt í Brussel, svo að enn bætast ósannindi ofan á ósannindi. Til viðbótar stendur upp á hann að skýra hversvegna Bretar og Hollendingar hafna allri dómsmeðferð úr því að málstaður þeirra er jafn traustur og hann vill vera láta. III.Flest bendir til að Íslendingar eigi ekki annarra kosta völ en að gangast undir nauðungarsamninga til þess að geta haft eðlileg samskipti við Evrópuþjóðir, þar á meðal Norðurlönd. En þau viðbrögð eru helzt til algeng að þeir, sem láta í ljós efasemdir um skyldur Íslendinga, séu haldnir þeirri grillu að vondir útlendingar séu að níðast á saklausri þjóð. Í rauninni snýst málið hvorki um góða Íslendinga né vonda útlendinga, heldur regluverk ESB. Þegar hallaði undan fæti í efnahagsmálum vegna hinnar alþjóðlegu lánsfjárkreppu, sem gengið hefur yfir nálæg lönd, kom í ljós að regluverk ESB var svo gallað að tvísýnt þótti að það stæðist þá skoðun sem fylgdi dómsmeðferð í málum Íslendinga gagnvart Bretlandi og Hollandi. Bankahrunið á Íslandi, sem ríkisstjórn Bretlands átti sinn þátt í, drægi fjármálakerfi ESB með sér í fallinu með því að hætta væri á allsherjaráhlaupi á bankana. Við svo búið var þægilegast að fórna Íslandi þótt vikið væri til hliðar almennum grundvallarreglun í samskiptum siðaðra þjóða, sem er ein meginheimild þjóðaréttarins, sbr. 38. gr. samþykkta Milliríkjadómstólsins í Haag. Ísland skiptir hvort sem er litlu sem engu máli fyrir Evrópu. En hér er ekki látið staðar numið, heldur skulu allir Íslendingar, auk þungra fjárhagsbyrða, jafnframt úthrópaðir sem lögbrjótar, samningssvikarar og viðskiptaþrjótar sem menn ættu að varast samskipti við. Fáeinir gegnir menn hafa ýjað að þessu, en helzti talsmaðurinn er Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi utanríkisráðherra og sendiherra. Hann styður þessi viðhorf af slíku kappi að hann skirrist ekki við að beita uppspuna og ósannindum til þess að koma boðskapnum á framfæri og villa þannig um fyrir öllum almenningi. Hvaða ályktanir á að draga af þessu? Höfundur er lagaprófessor. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Líndal Mest lesið Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Halldór 28.06.2025 Halldór Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Sjá meira
Eins og kunnugt er hafa Íslendingar leitað eftir lánum víða, meðal annars til Norðurlandaþjóðanna. Lán þeirra - nema Færeyinga - eru bundin því skilyrði að Ísland standi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar og þá einkum gagnvart innstæðueigendum. Verður þetta ekki túlkað á annan veg en Ísland samþykki ICESAVE-samninginn. Nú mega það kallast firn mikil ef heil þjóð - og þá einnig komandi kynslóðir - eigi að ábyrgjast himinháar greiðslur sem einstaklingar hafa með umsvifum sínum stofnað til án þess að íslenzk stjórnvöld og íslenzkur almenningur hafi haft þar forgöngu. Ef íslenzka ríkið og þar með þjóðin ætti að bera slíka ábyrgð yrði hún að styðjast við skýr fyrirmæli í lögum, fjölþjóðlegum samningum eða löglega bindandi yfirlýsingar forystumanna þjóðarinnar En skilmerkilegar skýringar láta á sér standa og allar tilraunir til rökfærslu hafa endað í orðræðu sem litlu skilar. Það sýnir að minnsta kosti að óljóst er um ábyrgð Íslands. Nú standa þjóðir Norðurlanda Íslendingum næst og því er rétt og eðlilegt að forystumenn þeirra þjóða verði krafðir svara við því hver sé hin skýra lagastoð fyrir þessum alþjóðlegu skuldbindingum. Raunar skulda Norðurlönd Íslendingum einnig skýringu á því hvers vegna því er hafnað að leggja málið undir dóm, hvort sem það væri eiginlegur dómstóll, gerðardómur eða sáttanefnd. II.Í grein í Morgunblaðinu 7. júlí sl. fullyrti Jón Baldvin Hannibalsson að íslenzka ríkið bæri ábyrgð á lágmarksinnstæðutryggingu sem næmi 20.887 evrum án nokkurrar viðhlítandi tilvísunar í lög eða þjóðréttarsamninga. Í greinarkorni í Fréttablaðinu bað ég Jón að nefna lagastaði fullyrðingu sinni til stuðnings. Það hefur hann ekki gert þótt nú sé mánuður liðinn. Af því verður ekki dregin önnur ályktun en sú, að hann hafi farið með staðlausa stafi. Þá fullyrti hann að ekki fyndist neinn lögfræðingur utan landsteina sem tæki mark á „heimatilbúinni" skýringu nokkurra íslenzkra lögfræðinga um að ábyrgð væri takmörkuð við „tóman" tryggingasjóð. Það er nú reyndar rangt að tryggingasjóður hafi verið „tómur", en látum það liggja milli hluta. Um hina heimatilbúnu skýringu sem enginn lögfræðingur utan landsteinanna taki mark á verður Jón Baldvin að sætta sig við að undir hana hafa tekið brezku lögmannsstofurnar Miscon de Reya og Lowell í London og belgíska lögmannsstofan Schiödt í Brussel, svo að enn bætast ósannindi ofan á ósannindi. Til viðbótar stendur upp á hann að skýra hversvegna Bretar og Hollendingar hafna allri dómsmeðferð úr því að málstaður þeirra er jafn traustur og hann vill vera láta. III.Flest bendir til að Íslendingar eigi ekki annarra kosta völ en að gangast undir nauðungarsamninga til þess að geta haft eðlileg samskipti við Evrópuþjóðir, þar á meðal Norðurlönd. En þau viðbrögð eru helzt til algeng að þeir, sem láta í ljós efasemdir um skyldur Íslendinga, séu haldnir þeirri grillu að vondir útlendingar séu að níðast á saklausri þjóð. Í rauninni snýst málið hvorki um góða Íslendinga né vonda útlendinga, heldur regluverk ESB. Þegar hallaði undan fæti í efnahagsmálum vegna hinnar alþjóðlegu lánsfjárkreppu, sem gengið hefur yfir nálæg lönd, kom í ljós að regluverk ESB var svo gallað að tvísýnt þótti að það stæðist þá skoðun sem fylgdi dómsmeðferð í málum Íslendinga gagnvart Bretlandi og Hollandi. Bankahrunið á Íslandi, sem ríkisstjórn Bretlands átti sinn þátt í, drægi fjármálakerfi ESB með sér í fallinu með því að hætta væri á allsherjaráhlaupi á bankana. Við svo búið var þægilegast að fórna Íslandi þótt vikið væri til hliðar almennum grundvallarreglun í samskiptum siðaðra þjóða, sem er ein meginheimild þjóðaréttarins, sbr. 38. gr. samþykkta Milliríkjadómstólsins í Haag. Ísland skiptir hvort sem er litlu sem engu máli fyrir Evrópu. En hér er ekki látið staðar numið, heldur skulu allir Íslendingar, auk þungra fjárhagsbyrða, jafnframt úthrópaðir sem lögbrjótar, samningssvikarar og viðskiptaþrjótar sem menn ættu að varast samskipti við. Fáeinir gegnir menn hafa ýjað að þessu, en helzti talsmaðurinn er Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi utanríkisráðherra og sendiherra. Hann styður þessi viðhorf af slíku kappi að hann skirrist ekki við að beita uppspuna og ósannindum til þess að koma boðskapnum á framfæri og villa þannig um fyrir öllum almenningi. Hvaða ályktanir á að draga af þessu? Höfundur er lagaprófessor.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar