Elsta vetrarbrautin mynduð 23. október 2010 03:00 Sævar Helgi Bragason „Þetta er fjarlægasta fyrirbæri sem sést hefur í alheiminum hingað til. Ljósið frá þessari vetrarbraut lagði af stað fyrir rúmlega þrettán milljörðum ára, nánar tiltekið aðeins um 600 milljón árum eftir Miklahvell. Það er um átta milljörðum ára áður en jörðin var til," segir Sævar Helgi Bragason, ritstjóri Stjörnufræðivefsins og tengiliður ESO á Íslandi, um nýjustu uppgötvun stjarnvísindanna. Hópur evrópskra stjarnvísindamanna hefur með hjálp risavaxins stjörnusjónauka (VLT) mælt vegalengdina til fjarlægustu vetrarbrautar sem fundist hefur í alheimi. Þetta er í fyrsta sinn sem ljós frá vetrarbraut sést brjótast út úr þéttri vetnisþoku sem fyllti alheiminn í árdaga. Skýrt er frá þessum niðurstöðum í nýjasta hefti vísindatímaritsins Nature. „Mæling á rauðviki fjarlægustu vetrarbrautar sem sést hefur hingað til er í sjálfu sér mjög spennandi en þær stjarneðlisfræðilegu ályktanir sem draga má af þessum mælingum eru enn mikilvægari," segir Nicole Nesvadba, einn höfunda greinarinnar. „Þetta er í fyrsta sinn sem við vitum fyrir víst að við erum að horfa á eina af þeim vetrarbrautum sem brutu upp þokuna sem fyllti alheiminn í árdaga." Sævar Helgi segir að uppgötvunin sýni að stjörnur og vetrarbrautir mynduðust tiltölulega stuttu eftir Miklahvell þegar alheimurinn var enn á barnsaldri. Eins segir Sævar að uppgötvunin sé tæknilegt afrek sem hefði aldrei verið mögulegt án stærstu stjörnusjónauka og öflugustu mælitækja heims. Árið 2018 verður stjörnusjónaukinn E-ELT tekinn í notkun. „Þá verða svona uppgötvanir án efa gerðar reglulega en allar þessar rannsóknir eru liður í því að skilja hvernig alheimurinn ól okkur af sér," segir Sævar Helgi. svavar@frettabladid.is Fréttir Innlent Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Íbúar óttast nýtt hverfi og að ekki verði tekið tillit til þeirra Innlent Hraungígur brast í morgun Innlent Halla lætur lítið fyrir sér fara næstu vikurnar Innlent Læknar sagðir útbýta vottorðum eins og sælgæti Innlent Bjarni vill fjölga meðmælendum Innlent Eldur í íbúð í Kóngsbakka Innlent Næsta gusa lendi á landinu annað kvöld Veður Stunda njósnir gegn íslenskum stjórnvöldum og fyrirtækjum Innlent Fyrstu úrslit Evrópukosninga staðfesta uppgang fjarhægrisins Erlent Stolið af Grænum skátum fyrir tvær til þrjár milljónir á mánuði Innlent Fleiri fréttir Óska eftir sameiningarviðræðum þrátt fyrir andstöðu meirihluta Augljóslega þurfi að aðstoða bændur Umsóknum í HA fjölgaði um tuttugu prósent á tveimur árum Stolið af Grænum skátum fyrir tvær til þrjár milljónir á mánuði Ása Laufey skipuð prestur í Háteigskirkju Bjargráð fyrir bændur og ósáttir trillukarlar Hjúkrunarfræðingar fordæma aukið aðgengi að áfengi Læknar sagðir útbýta vottorðum eins og sælgæti Hafró ráðleggur eins prósents hækkun aflamarks þorsks Hraungígur brast í morgun Erfitt fyrir konur að fara frá heimili í langan tíma fyrir fæðingu Bein útsending: Hafró kynnir komandi fiskveiðiár Eldur í íbúð í Kóngsbakka Gular viðvaranir enn í kortunum Bjarni vill fjölga meðmælendum Íbúar óttast nýtt hverfi og að ekki verði tekið tillit til þeirra Halla lætur lítið fyrir sér fara næstu vikurnar Tilkynnt um ungmenni með byssur í 101 Grasið vel sprottið og heyskapur hafinn Stunda njósnir gegn íslenskum stjórnvöldum og fyrirtækjum Tók fjóra daga að þíða skautasvellið Borgin undirbýr sölu Perlunnar, rafstöðvar og bílastæða Netþrjótar sem herja á Ísland og heyskapur í viðvörunum Slökktu eld á Austur-Indíafjelaginu Tungumálastuðningur lykillinn að bættri stöðu drengja í skólakerfinu Kjartan Bjarni enn metinn hæfastur Fleiri karlar en konur sóttu um nám í HR Fjórhjólaslys við Sólheimajökul „Vonum að þetta skili jafn góðum árangri á Íslandi“ Láninu varið í að tryggja örugga og heilsusamlega skóla Sjá meira
„Þetta er fjarlægasta fyrirbæri sem sést hefur í alheiminum hingað til. Ljósið frá þessari vetrarbraut lagði af stað fyrir rúmlega þrettán milljörðum ára, nánar tiltekið aðeins um 600 milljón árum eftir Miklahvell. Það er um átta milljörðum ára áður en jörðin var til," segir Sævar Helgi Bragason, ritstjóri Stjörnufræðivefsins og tengiliður ESO á Íslandi, um nýjustu uppgötvun stjarnvísindanna. Hópur evrópskra stjarnvísindamanna hefur með hjálp risavaxins stjörnusjónauka (VLT) mælt vegalengdina til fjarlægustu vetrarbrautar sem fundist hefur í alheimi. Þetta er í fyrsta sinn sem ljós frá vetrarbraut sést brjótast út úr þéttri vetnisþoku sem fyllti alheiminn í árdaga. Skýrt er frá þessum niðurstöðum í nýjasta hefti vísindatímaritsins Nature. „Mæling á rauðviki fjarlægustu vetrarbrautar sem sést hefur hingað til er í sjálfu sér mjög spennandi en þær stjarneðlisfræðilegu ályktanir sem draga má af þessum mælingum eru enn mikilvægari," segir Nicole Nesvadba, einn höfunda greinarinnar. „Þetta er í fyrsta sinn sem við vitum fyrir víst að við erum að horfa á eina af þeim vetrarbrautum sem brutu upp þokuna sem fyllti alheiminn í árdaga." Sævar Helgi segir að uppgötvunin sýni að stjörnur og vetrarbrautir mynduðust tiltölulega stuttu eftir Miklahvell þegar alheimurinn var enn á barnsaldri. Eins segir Sævar að uppgötvunin sé tæknilegt afrek sem hefði aldrei verið mögulegt án stærstu stjörnusjónauka og öflugustu mælitækja heims. Árið 2018 verður stjörnusjónaukinn E-ELT tekinn í notkun. „Þá verða svona uppgötvanir án efa gerðar reglulega en allar þessar rannsóknir eru liður í því að skilja hvernig alheimurinn ól okkur af sér," segir Sævar Helgi. svavar@frettabladid.is
Fréttir Innlent Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Íbúar óttast nýtt hverfi og að ekki verði tekið tillit til þeirra Innlent Hraungígur brast í morgun Innlent Halla lætur lítið fyrir sér fara næstu vikurnar Innlent Læknar sagðir útbýta vottorðum eins og sælgæti Innlent Bjarni vill fjölga meðmælendum Innlent Eldur í íbúð í Kóngsbakka Innlent Næsta gusa lendi á landinu annað kvöld Veður Stunda njósnir gegn íslenskum stjórnvöldum og fyrirtækjum Innlent Fyrstu úrslit Evrópukosninga staðfesta uppgang fjarhægrisins Erlent Stolið af Grænum skátum fyrir tvær til þrjár milljónir á mánuði Innlent Fleiri fréttir Óska eftir sameiningarviðræðum þrátt fyrir andstöðu meirihluta Augljóslega þurfi að aðstoða bændur Umsóknum í HA fjölgaði um tuttugu prósent á tveimur árum Stolið af Grænum skátum fyrir tvær til þrjár milljónir á mánuði Ása Laufey skipuð prestur í Háteigskirkju Bjargráð fyrir bændur og ósáttir trillukarlar Hjúkrunarfræðingar fordæma aukið aðgengi að áfengi Læknar sagðir útbýta vottorðum eins og sælgæti Hafró ráðleggur eins prósents hækkun aflamarks þorsks Hraungígur brast í morgun Erfitt fyrir konur að fara frá heimili í langan tíma fyrir fæðingu Bein útsending: Hafró kynnir komandi fiskveiðiár Eldur í íbúð í Kóngsbakka Gular viðvaranir enn í kortunum Bjarni vill fjölga meðmælendum Íbúar óttast nýtt hverfi og að ekki verði tekið tillit til þeirra Halla lætur lítið fyrir sér fara næstu vikurnar Tilkynnt um ungmenni með byssur í 101 Grasið vel sprottið og heyskapur hafinn Stunda njósnir gegn íslenskum stjórnvöldum og fyrirtækjum Tók fjóra daga að þíða skautasvellið Borgin undirbýr sölu Perlunnar, rafstöðvar og bílastæða Netþrjótar sem herja á Ísland og heyskapur í viðvörunum Slökktu eld á Austur-Indíafjelaginu Tungumálastuðningur lykillinn að bættri stöðu drengja í skólakerfinu Kjartan Bjarni enn metinn hæfastur Fleiri karlar en konur sóttu um nám í HR Fjórhjólaslys við Sólheimajökul „Vonum að þetta skili jafn góðum árangri á Íslandi“ Láninu varið í að tryggja örugga og heilsusamlega skóla Sjá meira