Skoðun

Umræða, ekki afneitun

Ögmundur Jónasson skrifar
Fundarhöld eru stór hluti af lífi stjórnmálamanns. Það þyrfti heila grein – og væri hún lítið skemmtileg – til að fjalla um þann fjölda funda sem meðalstjórnmálamaður situr á einni viku. Sumir fundir eru venjubundnir og ef til vill takmarkað gagnlegir á meðan aðrir fundir eru líflegir og fræðandi, opna jafnvel augu þátttakenda og sá fræjum til framtíðar. Sama á við um ráðstefnur, hvort sem þær eru alþjóðlegar eða bundnar við ein landamæri.

Alþjóðlegt samstarf getur hæglega hætt að snúast um innihald og farið að snúast um form, nokkuð sem ber að forðast í lengstu lög. Sjálfur hef ég haft fyrir reglu að reyna að taka ekki ótilneyddur þátt í rútínukenndum fundum á alþjóðavettvangi en að beina heldur sjónum og kröftum að fundum og ráðstefnum sem eru raunverulegur lýðræðislegur vettvangur, eða – og helst í senn – eru upplýsandi og fræðandi, hafa vekjandi áhrif á þankaganginn og viðhalda þannig frjórri hugsun.

Kannski verður það þú…Þetta síðastnefnda átti við um ráðstefnu Evrópuráðsins um kynferðislegt ofbeldi gegn börnum sem haldin var í Róm fyrir rúmu ári síðan. Á ráðstefnunni var fjallað um sáttmála Evrópuráðsins um varnir gegn kynferðislegri misnotkun og misneytingu á börnum og þær skyldur sem eru lagðar á herðar ríkjanna sem að sáttmálanum standa, en Ísland er þeirra á meðal. Það voru þó ekki eingöngu skyldur ríkja sem sjónum var beint að, heldur einnig skyldur okkar allra sem einstaklingar í samfélagi. „Kannski verður það þú sem hjálpar,“ stóð á einu póstkortanna sem Evrópuráðið dreifði og sú setning sat í mér. Eru augu mín alltaf opin? Hlusta ég á hjálparkall?

Það sem er mér minnisstæðast frá ráðstefnunni eru orð ungmenna, sem höfðu verið beitt ofbeldi í æsku, um hvernig þau reyndu að kalla eftir hjálp en enginn tók í útrétta hönd þeirra. Ungmennin sögðu frá því hvernig kerfin brugðust þeim, ekki vegna ills vilja þeirra sem innan þeirra störfuðu, heldur vegna vanþekkingar á eðli og afleiðingum þeirra afbrota sem um ræddi, það er kynferðisbrota gegn börnum.

Vanþekkingu er eytt með fræðslu og umræðu en henni er viðhaldið með afneitun og þögn. Okkur öllum ber skylda til að hoppa ekki á vagn þess síðarnefnda, þótt það kunni að virðast einfaldara og þægilegra til skamms tíma.

Á ráðstefnu Evrópuráðsins var kallað eftir samtali við réttarkerfi, heilbrigðiskerfi og félagskerfi um kynferðislegt ofbeldi. Markmiðið er að ekkert barn þurfi að upplifa það sem ungmennin lýstu – að finnast þau hlutur á færibandi réttvísinnar, sem að lokum reyndist ekki alltaf réttvísi.

Ákall um samtalHér á landi hefur orðið það mikil breyting á meðferð kynferðisbrota gegn börnum að það er nærri lagi að tala um byltingu. Vitundarvakning hefur orðið fyrir tilstilli einstaklinga og grasrótarsamtaka og réttarkerfið hefur tekið við sér með bættari lögreglurannsóknum og stofnun Barnahúss, sem litið er til sem fyrirmyndar úti í heimi. Þetta þýðir ekki að við getum látið staðar numið, það leyfist okkur ekki fyrr en ofbeldi gegn börnum hefur verið útrýmt. Því miður erum við langt fjarri því markmiði.

Börn og ungmenni eru ekki ein um að hafa kallað eftir betra réttarkerfi vegna brota sem þau verða fyrir. Fullorðnir brotaþolar kynferðisofbeldis hafa vakið athygli á erfiðri reynslu sinni við að leita réttar síns. Þessu fylgir ákall um samtal: Er hægt að bæta meðferð kynferðisbrota til að treysta réttarríkið? Hverju er hægt að breyta og hverju ekki? Hver eru viðhorf okkar sem samfélags til brotaflokksins? Lita þau viðhorf meðferð þessara mála?

Þessar spurningar eru meðal þeirra sem verða ræddar á ráðstefnu um meðferð kynferðisbrota sem fram fer nú á föstudag en ráðstefnan er haldin af innanríkisráðuneytinu og lagadeild Háskóla Íslands í samvinnu við Evrópuráðið og Rannsóknastofnun Ármanns Snævarr.

Með minni aðkomu að ráðstefnunni vil ég leggja mín lóð á vogarskálarnar í að efla fræðslu og umræðu um þessa stóru áskorun sem réttarkerfið – og samfélagið í heild sinni – þarf að takast á við. Ef til vill sáir þessi ráðstefna fræjum til framtíðar, líkt og var um ráðstefnuna í Róm. Þá yrði markmiðinu með þessu litla skrefi náð.




Skoðun

Sjá meira


×