Menntamálaskýrsla úr tengslum við veruleika skólastarfs 22. nóvember 2012 06:00 Nýlega kynnti starfshópur undir forystu Skúla Helgasonar, alþingismanns og varaformanns menntamálanefndar, tillögur sínar um samþættingu menntunar og atvinnu. Verulegum hluta skýrslunnar er beint að framhaldsskólanum á Íslandi. Í upphafi vekur athygli að framhaldsskólinn átti engan fulltrúa í þessum starfshópi ef frá er talinn einn starfandi skólameistari einkarekins framhaldsskóla. Umfjöllun um grunnskóla og framhaldsskóla einkennist af því að horft er á skólastigin utan frá og starfshópurinn virðist hvorki hafa átt beinar samræður við starfsfólk skólanna né samtök kennara og skólastjórnenda sem gerst þekkja þær aðstæður sem skólastarfinu eru búnar. Ekkert er stuðst við rannsóknir á skólastarfi né heldur vitnað í skýrslur um skólastarf og skólahald. Hér verður sjónum fyrst og fremst beint að því hvernig skýrslan snertir veruleikann í starfi íslenskra framhaldsskóla sem berjast nú í bökkum enn eitt árið og veruleika stjórnvalda sem fjórum árum eftir setningu nýrra framhaldsskólalaga sjá ekki til lands um framkvæmd þeirra. Umfjöllun skýrsluhöfunda um málefni eins og brottfall, skil grunn- og framhaldsskóla og framhalds- og háskóla, stöðu verk- og tæknimenntunar og lengd námstíma til stúdentsprófs og annarra lokaprófa er síðan efni í fleiri greinar. Menntastefnan og vandamálin Greining hópsins á meginþáttum og markmiðum í almennri menntastefnu á Íslandi er kunnugleg útlistun atriða sem flest eru þegar hluti opinberrar menntastefnu. Áhyggjuefnum sem reifuð eru í skýrslunni deila kennarar sannarlega með skýrsluhöfundum. Má þar nefna hátt hlutfall einstaklinga sem aðeins hefur lokið grunnskólamenntun, mikið atvinnuleysi ungs fólks með litla menntun, brotthvarf úr námi, skort á leiðsögn og ráðgjöf um náms- og starfsval og skort á verk- og tæknimenntuðu fólki. Raunar má líka benda á að um flest þessara mála hefur Ísland fyrir löngu sett sér markmið með samstarfsþjóðum á Evrópuvettvangi en lítið orðið um framkvæmd eða efndir og mega þar bæði alþingismenn og ríkisstjórnir undanfarin 10-15 ár spyrja að ábyrgð sinni. Skautað yfir veruleikann Á meðan unnið var að skýrslunni sem hér er til umræðu var frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2013 lagt fram á Alþingi. Í því er ekki gert ráð fyrir neinu fé til að koma framhaldsskólalögunum frá 2008 í framkvæmd og áformaðar fjárveitingar framhaldsskólanna munu ekki duga mörgum þeirra til þess að ná endum saman í rekstri sínum. Á sama tíma var unnið að úrvinnslu samkomulags mennta- og menningarmálaráðherra við framhaldsskólakennara og stjórnendur í framhaldsskólum sem gert var vorið 2011 um faglega og kjaralega endurskoðun í tengslum við framhaldsskólalögin. Það hafði mikil og neikvæð áhrif á þá vinnu að hvorki reyndist til heildaráætlun um innleiðingu laganna, sem taka eiga gildi að fullu 2015, né heldur hafði ríkisvaldið búið sig fjárhagslega undir kostnað af væntanlegu samkomulagi. Því vekur fullyrðing skýrsluhöfunda á bls. 4 furðu en hún er svohljóðandi: Fyrir liggur áætlun um fulla innleiðingu laganna til ársins 2015. Þá verða allir skólar komnir með námsbrautir byggðar á hinni nýju námskrá. Allir námsáfangar og námsbrautir verða skilgreindar á hæfniþrep og aðgengilegar í námskrárgrunni á netinu." Því er svo við þetta að bæta að um 2 milljarðar króna sem áætlaðir voru til innleiðingar nýju framhaldsskólalaganna hurfu í hít hrunsins og rekstur framhaldsskóla hefur verið skorinn niður ár hvert síðan – í raun miklu meira en stjórnvöld hafa viljað vera láta þar sem nemendum hefur sífellt fjölgað en umfjöllun um fjármál framhaldsskóla við fjárlagagerðina ár hvert ekki tekið til þess veruleika. Námsaðstæður í framhaldsskólum eru nú verri en fyrir setningu laganna margumræddu þar sem skólarnir hafa tilneyddir fjölgað nemendum óhóflega í námshópum, skorið niður stoðþjónustu og dregið úr námsframboði – allt vegna niðurskurðar. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2013 kemur fram að uppsafnaðar aðhaldsaðgerðir í framhaldsskólakerfinu árin 2009-2013 eru rúmir 4 milljarðar. Fjölbreyttur framhaldsskóli Aðferð skýrsluhöfunda er í meginatriðum sú að tilgreina ýmis kunnugleg vandamál sem þeir telja óleyst og beina því síðan til ýmissa aðila að leysa þau en án þess að gera grein fyrir forsendum sem skapa þarf s.s. um mannafla og sérfræðiþekkingu, aðstæður, námsgögn og annan búnað. Nær öll þessi atriði eru beintengd fjármunum og því ámælisvert að í skýrslunni skuli alvarleg fjárhagsstaða framhaldsskólanna alveg hunsuð og vart nokkurs staðar getið um hlutverk og þýðingu kennara í endursköpun íslensks framhaldsskóla. Framhaldsskólarnir sjálfir eru þrátt fyrir erfiðar aðstæður í sífelldri þróun og hafa á að skipa því fólki sem er í bestri aðstöðu til þess að meta og koma til framkvæmda nauðsynlegum breytingum á námi og skólastarfi. Með þessu er í engu skorast undan því að endurskoða gildandi skipulag, velta fyrir sér leiðum til þess að kveikja og viðhalda námsáhuga og færa skólastarfið nær veruleika ungs fólks á 21. öld. Ekki er heldur litið fram hjá nauðsyn þess að tengja saman skóla og atvinnulíf eða skólann og samfélagið í víðari skilningi. Að lokum má spyrja hvers vegna vinna starfshópsins og afurðir hans eru ekki unnar í beinum tengslum við framkvæmd nýrra laga um skólastarf og menntastefnu sem ætla verður að þeir flokkar sem starfa saman í ríkisstjórn standi saman um. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Ég kýs Baldur Guðrún Rögnvaldardóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þráhyggja Björns Bjarnasonar Arnar Þór Jónsson Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Almannahagur eða nýfrjálshyggja? Reynir Böðvarsson Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halla Hrund – forseti fyrir almanna heill Tryggvi Felixson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Baldur Guðrún Rögnvaldardóttir skrifar Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónustan og vaskurinn Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Þráhyggja Björns Bjarnasonar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Nálægð við stjórnmálin – Ólafur Ragnar og Katrín Össur Skarphéðinsson skrifar Skoðun Einföld og afgerandi skref í þágu líffræðilegrar fjölbreytni Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Hvernig standa sveitarfélögin sig í stafrænni þróun? Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Vald spillir Anna Magnúsdóttir skrifar Skoðun Af hverju skjólshús? Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring skrifar Skoðun Almannahagur eða nýfrjálshyggja? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Halla Hrund – forseti fyrir almanna heill Tryggvi Felixson skrifar Skoðun Hvað veit ég? Ég er bara fangi! Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Sundtískan Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Olía á eld átaka Hópur fólks í Íslenska náttúruverndarsjóðnum skrifar Skoðun Vanmat á hugvísindum og staða íslenskra fræða Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Fordæmið Sveinn Flóki Guðmundsson skrifar Skoðun Styrk hönd og fim Torfi H. Tulinius skrifar Skoðun Í dag er dagur líffjölbreytileika Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Sanngjarnt lífeyriskerfi: Það er dýrara að vera fatlaður Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Stéttarfélög í fjötrum meðvirkar stjórnsýslu Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Óheiðarleiki gagnvart öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson skrifar Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað viljum við? skrifar Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Sjá meira
Nýlega kynnti starfshópur undir forystu Skúla Helgasonar, alþingismanns og varaformanns menntamálanefndar, tillögur sínar um samþættingu menntunar og atvinnu. Verulegum hluta skýrslunnar er beint að framhaldsskólanum á Íslandi. Í upphafi vekur athygli að framhaldsskólinn átti engan fulltrúa í þessum starfshópi ef frá er talinn einn starfandi skólameistari einkarekins framhaldsskóla. Umfjöllun um grunnskóla og framhaldsskóla einkennist af því að horft er á skólastigin utan frá og starfshópurinn virðist hvorki hafa átt beinar samræður við starfsfólk skólanna né samtök kennara og skólastjórnenda sem gerst þekkja þær aðstæður sem skólastarfinu eru búnar. Ekkert er stuðst við rannsóknir á skólastarfi né heldur vitnað í skýrslur um skólastarf og skólahald. Hér verður sjónum fyrst og fremst beint að því hvernig skýrslan snertir veruleikann í starfi íslenskra framhaldsskóla sem berjast nú í bökkum enn eitt árið og veruleika stjórnvalda sem fjórum árum eftir setningu nýrra framhaldsskólalaga sjá ekki til lands um framkvæmd þeirra. Umfjöllun skýrsluhöfunda um málefni eins og brottfall, skil grunn- og framhaldsskóla og framhalds- og háskóla, stöðu verk- og tæknimenntunar og lengd námstíma til stúdentsprófs og annarra lokaprófa er síðan efni í fleiri greinar. Menntastefnan og vandamálin Greining hópsins á meginþáttum og markmiðum í almennri menntastefnu á Íslandi er kunnugleg útlistun atriða sem flest eru þegar hluti opinberrar menntastefnu. Áhyggjuefnum sem reifuð eru í skýrslunni deila kennarar sannarlega með skýrsluhöfundum. Má þar nefna hátt hlutfall einstaklinga sem aðeins hefur lokið grunnskólamenntun, mikið atvinnuleysi ungs fólks með litla menntun, brotthvarf úr námi, skort á leiðsögn og ráðgjöf um náms- og starfsval og skort á verk- og tæknimenntuðu fólki. Raunar má líka benda á að um flest þessara mála hefur Ísland fyrir löngu sett sér markmið með samstarfsþjóðum á Evrópuvettvangi en lítið orðið um framkvæmd eða efndir og mega þar bæði alþingismenn og ríkisstjórnir undanfarin 10-15 ár spyrja að ábyrgð sinni. Skautað yfir veruleikann Á meðan unnið var að skýrslunni sem hér er til umræðu var frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2013 lagt fram á Alþingi. Í því er ekki gert ráð fyrir neinu fé til að koma framhaldsskólalögunum frá 2008 í framkvæmd og áformaðar fjárveitingar framhaldsskólanna munu ekki duga mörgum þeirra til þess að ná endum saman í rekstri sínum. Á sama tíma var unnið að úrvinnslu samkomulags mennta- og menningarmálaráðherra við framhaldsskólakennara og stjórnendur í framhaldsskólum sem gert var vorið 2011 um faglega og kjaralega endurskoðun í tengslum við framhaldsskólalögin. Það hafði mikil og neikvæð áhrif á þá vinnu að hvorki reyndist til heildaráætlun um innleiðingu laganna, sem taka eiga gildi að fullu 2015, né heldur hafði ríkisvaldið búið sig fjárhagslega undir kostnað af væntanlegu samkomulagi. Því vekur fullyrðing skýrsluhöfunda á bls. 4 furðu en hún er svohljóðandi: Fyrir liggur áætlun um fulla innleiðingu laganna til ársins 2015. Þá verða allir skólar komnir með námsbrautir byggðar á hinni nýju námskrá. Allir námsáfangar og námsbrautir verða skilgreindar á hæfniþrep og aðgengilegar í námskrárgrunni á netinu." Því er svo við þetta að bæta að um 2 milljarðar króna sem áætlaðir voru til innleiðingar nýju framhaldsskólalaganna hurfu í hít hrunsins og rekstur framhaldsskóla hefur verið skorinn niður ár hvert síðan – í raun miklu meira en stjórnvöld hafa viljað vera láta þar sem nemendum hefur sífellt fjölgað en umfjöllun um fjármál framhaldsskóla við fjárlagagerðina ár hvert ekki tekið til þess veruleika. Námsaðstæður í framhaldsskólum eru nú verri en fyrir setningu laganna margumræddu þar sem skólarnir hafa tilneyddir fjölgað nemendum óhóflega í námshópum, skorið niður stoðþjónustu og dregið úr námsframboði – allt vegna niðurskurðar. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2013 kemur fram að uppsafnaðar aðhaldsaðgerðir í framhaldsskólakerfinu árin 2009-2013 eru rúmir 4 milljarðar. Fjölbreyttur framhaldsskóli Aðferð skýrsluhöfunda er í meginatriðum sú að tilgreina ýmis kunnugleg vandamál sem þeir telja óleyst og beina því síðan til ýmissa aðila að leysa þau en án þess að gera grein fyrir forsendum sem skapa þarf s.s. um mannafla og sérfræðiþekkingu, aðstæður, námsgögn og annan búnað. Nær öll þessi atriði eru beintengd fjármunum og því ámælisvert að í skýrslunni skuli alvarleg fjárhagsstaða framhaldsskólanna alveg hunsuð og vart nokkurs staðar getið um hlutverk og þýðingu kennara í endursköpun íslensks framhaldsskóla. Framhaldsskólarnir sjálfir eru þrátt fyrir erfiðar aðstæður í sífelldri þróun og hafa á að skipa því fólki sem er í bestri aðstöðu til þess að meta og koma til framkvæmda nauðsynlegum breytingum á námi og skólastarfi. Með þessu er í engu skorast undan því að endurskoða gildandi skipulag, velta fyrir sér leiðum til þess að kveikja og viðhalda námsáhuga og færa skólastarfið nær veruleika ungs fólks á 21. öld. Ekki er heldur litið fram hjá nauðsyn þess að tengja saman skóla og atvinnulíf eða skólann og samfélagið í víðari skilningi. Að lokum má spyrja hvers vegna vinna starfshópsins og afurðir hans eru ekki unnar í beinum tengslum við framkvæmd nýrra laga um skólastarf og menntastefnu sem ætla verður að þeir flokkar sem starfa saman í ríkisstjórn standi saman um.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun