Covid-19 og áhrif á heilbrigðisþjónustu Svandís Svavarsdóttir skrifar 19. júní 2021 07:01 Heilbrigðiskerfi um heim allan hafa verið undir gríðarlegu álagi og stjórnvöld hafa reynt að hemja útbreiðslu faraldursins en samtímis verja heilbrigðiskerfin gegn því að hreinlega falla saman. Þótt enn séu ekki öll kurl komin til grafar bendir flest til þess að við Íslendingar höfum komist í gegnum það versta. Dánartíðnin hefur sem betur fer verið lág hér á landi miðað við flest önnur lönd og tekist hefur að miklu leyti að verja heilbrigðiskerfið þótt augljóslega hafi þurft að forgangsraða og fresta valkvæðum aðgerðum þegar álagið frá Covid-19 hefur verið sem mest. Við þessar erfiðu aðstæður hefur heilbrigðiskerfið okkar sýnt einstaka fagmennsku og sveigjanleika og starfsfólk í heilbrigðisþjónustunni hefur sýnt mikla hugmyndaauðgi, fórnfýsi og dugnað. Nú sjáum við sem betur fer ljósið við enda ganganna; bólusetningar ganga vel, þökk sé frábæru skipulagi heilsugæslunnar, og horfur eru á því að líf landsmanna geti færst í eðlilegt horf á næstu vikum og mánuðum. Breytingar á fyrirkomulagi skimana Skimanir fyrir krabbameini, sálfræðiþjónusta við börn og fullorðna og loks liðskiptaðagerðir hafa verið mikið í umræðunni. Um síðustu áramót var framkvæmd leghálsskimana flutt til heilsugæslunnar en brjóstaskimanir til Landspítala og Sjúkrahússins á Akureyri. Með breytingum á tilhögun skimunar fyrir krabbameini er verið að færa tilhögun þessara mála hér á landi nær því sem mælt er með samkvæmt alþjóðlegum leiðbeiningum, meðal annars frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni, og markmiðið er að tryggja öryggi og gæði þjónustunnar til lengri tíma. Í raun gefur þetta fyrirkomulag íslenskum konum möguleika á því að njóta sama öryggis og konur í nágrannalöndunum, þar sem markmiðið er að útrýma leghálskrabbameini. Að beiðni nokkurra þingmanna hef ég skilað skýrslu til Alþingis um ákvörðunarferlið í þessu máli. Skýrslan er samin af óháðum aðila, Haraldi Briem fyrrverandi sóttvarnarlækni. Í henni koma fram svör við þeim atriðum sem mest hafa verið til umræðu. Ýmsir örðugleikar höfðu þegar gert vart við sig á síðustu mánuðum í rekstri Krabbameinsfélagsins, m.a. alvarlegt atvik sem leiddi til þess að endurskoða varð tæplega 5000 sýni haustið 2020. Í skýrslunni segir orðrétt um þetta: „Þáttur leitarstöðvar KÍ og þáttaskil í starfsemi hennar sem lauk áður en samningstími hennar rann út kann að skýrast af alvarlegu atviki sem tengdist starfseminni og tekið var til rannsóknar hjá embætti landlæknis. Atvikið varpar ljósi á hversu litlar rannsóknarstofur eru viðkvæmar og hversu mikilvægt er að viðhalda gæðastaðli.“ Þá kemur fram í skýrslunni að svör Landspítala við fyrirspurnum heilsugæslunnar og heilbrigðisráðuneytisins um rannsóknir leghálssýna hafi ekki verið skýr og háð mörgum skilyrðum, sem varð til þess að leitað var til aðila erlendis um rannsókn leghálssýna. Enn fremur segir í skýrslunni að „Tíminn frá sýnatöku þar til svar hefur borist um niðurstöðu er langur eða 2-3 mánuðir. Þessar tafir eiga að stórum hluta rót sína að rekja til vandamála sem tengjast hugbúnaði og upplýsingakerfum HH. Unnið er að því að flýta því ferli. Gagnrýna má hversu lengi það hefur tafist þó alltaf megi búast við byrjunarörðugleikum.“ Ég er sannfærð um að fyrirkomulag krabbameinskimana í landinu verði bæði betra og öruggara en áður þegar byrjunarörðugleikarnir verða að baki. Styttri bið eftir þjónustu en búist var við eftir Covid-19 Heilbrigðisráðuneytið hefur nú skilað til þingsins nýrri skýrslu um afleiðingar Covid-19 á bið eftir þjónustu heilbrigðiskerfisins. Þar kemur fram að staðan er í raun betri en óttast var. Bið eftir geðheilbrigðisþjónustu barna og fullorðinna hefur í nokkrum tilfellum aukist lítillega og þar hafa tímabundnar lokanir vegna Covid-19 skipt mestu máli, en t.d. hefur bið eftir ADHD-greiningum á BUGL styst. Aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu hefur verið aukið til muna í tíð þessarar ríkisstjórnar, m.a. með fjölgun sálfræðinga og stofnun geðheilsuteyma í öllum heilbrigðisumdæmum landsins. Það hefur verið stefna mín að auka þjónustu sálfræðinga og sjúkraþjálfara við heilsugæsluna um allt land en að auki hefur verið varið sérstöku fjármagni í samningagerð við sjálfstætt starfandi sálfræðinga. Unnið er að því um þessar mundir að ljúka samningagerð við sjálfstætt starfandi sálfræðinga en einnig um þverfaglega geðheilbrigðisþjónustu við börn. Mikil fjölgun liðskiptaaðgerða framundan Bið eftir liðskiptaaðgerðum hefur lengst óverulega á Landspítala, þrátt fyrir tímabundnar lokanir vegna álags á gjörgæsludeildum en á sama tíma hefur bið styst eftir liðskiptaaðgerðum á Akranesi og á Akureyri. Þá er í bígerð að gera Akranes að liðskiptamiðstöð fyrir landið sem þýðir fjölgun aðgerða þar sem nemur rúmlega þrjú hundruð aðgerðum á ári, þannig að samtals verði hægt að framkvæmda um 430 liðskiptaaðgerðir þar á ári. Áætlað er að liðskiptamiðstöðin verði tekin í gagnið fyrri hluta árs 2022. Einnig styttist í að tekinn verði í notkun miðlægur biðlisti fyrir liðskiptaaðgerðir. Miðlægur biðlisti auðveldar alla forgangsröðun þeirra sem bíða eftir aðgerð en ég held því fram að okkar opinbera heilbrigðiskerfi hafi staðist það álag sem heimsfaraldurinn hefur falið í sér og gott betur. Faraldurinn hefur fært okkur heim sönnur fyrir mikilvægi þess að hafa hér á landi öflugt opinbert heilbrigðiskerfi. Okkur hefur gengið vel í baráttunni og allt bendir nú til þess að okkur muni takast að halda áfram að einbeita okkur að því að koma heilbrigðisstefnu til ársins 2030 til framkvæmda og styrkja og efla heilbrigðiskerfið okkar allra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Skoðun: Kosningar 2021 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Sjá meira
Heilbrigðiskerfi um heim allan hafa verið undir gríðarlegu álagi og stjórnvöld hafa reynt að hemja útbreiðslu faraldursins en samtímis verja heilbrigðiskerfin gegn því að hreinlega falla saman. Þótt enn séu ekki öll kurl komin til grafar bendir flest til þess að við Íslendingar höfum komist í gegnum það versta. Dánartíðnin hefur sem betur fer verið lág hér á landi miðað við flest önnur lönd og tekist hefur að miklu leyti að verja heilbrigðiskerfið þótt augljóslega hafi þurft að forgangsraða og fresta valkvæðum aðgerðum þegar álagið frá Covid-19 hefur verið sem mest. Við þessar erfiðu aðstæður hefur heilbrigðiskerfið okkar sýnt einstaka fagmennsku og sveigjanleika og starfsfólk í heilbrigðisþjónustunni hefur sýnt mikla hugmyndaauðgi, fórnfýsi og dugnað. Nú sjáum við sem betur fer ljósið við enda ganganna; bólusetningar ganga vel, þökk sé frábæru skipulagi heilsugæslunnar, og horfur eru á því að líf landsmanna geti færst í eðlilegt horf á næstu vikum og mánuðum. Breytingar á fyrirkomulagi skimana Skimanir fyrir krabbameini, sálfræðiþjónusta við börn og fullorðna og loks liðskiptaðagerðir hafa verið mikið í umræðunni. Um síðustu áramót var framkvæmd leghálsskimana flutt til heilsugæslunnar en brjóstaskimanir til Landspítala og Sjúkrahússins á Akureyri. Með breytingum á tilhögun skimunar fyrir krabbameini er verið að færa tilhögun þessara mála hér á landi nær því sem mælt er með samkvæmt alþjóðlegum leiðbeiningum, meðal annars frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni, og markmiðið er að tryggja öryggi og gæði þjónustunnar til lengri tíma. Í raun gefur þetta fyrirkomulag íslenskum konum möguleika á því að njóta sama öryggis og konur í nágrannalöndunum, þar sem markmiðið er að útrýma leghálskrabbameini. Að beiðni nokkurra þingmanna hef ég skilað skýrslu til Alþingis um ákvörðunarferlið í þessu máli. Skýrslan er samin af óháðum aðila, Haraldi Briem fyrrverandi sóttvarnarlækni. Í henni koma fram svör við þeim atriðum sem mest hafa verið til umræðu. Ýmsir örðugleikar höfðu þegar gert vart við sig á síðustu mánuðum í rekstri Krabbameinsfélagsins, m.a. alvarlegt atvik sem leiddi til þess að endurskoða varð tæplega 5000 sýni haustið 2020. Í skýrslunni segir orðrétt um þetta: „Þáttur leitarstöðvar KÍ og þáttaskil í starfsemi hennar sem lauk áður en samningstími hennar rann út kann að skýrast af alvarlegu atviki sem tengdist starfseminni og tekið var til rannsóknar hjá embætti landlæknis. Atvikið varpar ljósi á hversu litlar rannsóknarstofur eru viðkvæmar og hversu mikilvægt er að viðhalda gæðastaðli.“ Þá kemur fram í skýrslunni að svör Landspítala við fyrirspurnum heilsugæslunnar og heilbrigðisráðuneytisins um rannsóknir leghálssýna hafi ekki verið skýr og háð mörgum skilyrðum, sem varð til þess að leitað var til aðila erlendis um rannsókn leghálssýna. Enn fremur segir í skýrslunni að „Tíminn frá sýnatöku þar til svar hefur borist um niðurstöðu er langur eða 2-3 mánuðir. Þessar tafir eiga að stórum hluta rót sína að rekja til vandamála sem tengjast hugbúnaði og upplýsingakerfum HH. Unnið er að því að flýta því ferli. Gagnrýna má hversu lengi það hefur tafist þó alltaf megi búast við byrjunarörðugleikum.“ Ég er sannfærð um að fyrirkomulag krabbameinskimana í landinu verði bæði betra og öruggara en áður þegar byrjunarörðugleikarnir verða að baki. Styttri bið eftir þjónustu en búist var við eftir Covid-19 Heilbrigðisráðuneytið hefur nú skilað til þingsins nýrri skýrslu um afleiðingar Covid-19 á bið eftir þjónustu heilbrigðiskerfisins. Þar kemur fram að staðan er í raun betri en óttast var. Bið eftir geðheilbrigðisþjónustu barna og fullorðinna hefur í nokkrum tilfellum aukist lítillega og þar hafa tímabundnar lokanir vegna Covid-19 skipt mestu máli, en t.d. hefur bið eftir ADHD-greiningum á BUGL styst. Aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu hefur verið aukið til muna í tíð þessarar ríkisstjórnar, m.a. með fjölgun sálfræðinga og stofnun geðheilsuteyma í öllum heilbrigðisumdæmum landsins. Það hefur verið stefna mín að auka þjónustu sálfræðinga og sjúkraþjálfara við heilsugæsluna um allt land en að auki hefur verið varið sérstöku fjármagni í samningagerð við sjálfstætt starfandi sálfræðinga. Unnið er að því um þessar mundir að ljúka samningagerð við sjálfstætt starfandi sálfræðinga en einnig um þverfaglega geðheilbrigðisþjónustu við börn. Mikil fjölgun liðskiptaaðgerða framundan Bið eftir liðskiptaaðgerðum hefur lengst óverulega á Landspítala, þrátt fyrir tímabundnar lokanir vegna álags á gjörgæsludeildum en á sama tíma hefur bið styst eftir liðskiptaaðgerðum á Akranesi og á Akureyri. Þá er í bígerð að gera Akranes að liðskiptamiðstöð fyrir landið sem þýðir fjölgun aðgerða þar sem nemur rúmlega þrjú hundruð aðgerðum á ári, þannig að samtals verði hægt að framkvæmda um 430 liðskiptaaðgerðir þar á ári. Áætlað er að liðskiptamiðstöðin verði tekin í gagnið fyrri hluta árs 2022. Einnig styttist í að tekinn verði í notkun miðlægur biðlisti fyrir liðskiptaaðgerðir. Miðlægur biðlisti auðveldar alla forgangsröðun þeirra sem bíða eftir aðgerð en ég held því fram að okkar opinbera heilbrigðiskerfi hafi staðist það álag sem heimsfaraldurinn hefur falið í sér og gott betur. Faraldurinn hefur fært okkur heim sönnur fyrir mikilvægi þess að hafa hér á landi öflugt opinbert heilbrigðiskerfi. Okkur hefur gengið vel í baráttunni og allt bendir nú til þess að okkur muni takast að halda áfram að einbeita okkur að því að koma heilbrigðisstefnu til ársins 2030 til framkvæmda og styrkja og efla heilbrigðiskerfið okkar allra.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun