Þörf á frekari skoðun á tryggingamarkaði? Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar 25. janúar 2023 07:01 Í byrjun desember síðastliðnum barst mér svar við fyrirspurn minni til fjármála- og efnahagsráðherra um þróun iðgjalda tryggingafélaga síðustu ár. Ég hef áður fjallað um þessi og tengd neytendamál í grein sem bar yfirskriftina Að dansa í kringum gullkálfinn. Sérstaklega fjallaði ég svo um iðgjöld tryggingafélaga og þróun þeirra í útvarpsviðtali á Bylgjunni um miðjan desember síðastliðinn. Viðbrögðin létu ekki á sér standa meðal almennings sem eðlilega hafa fundið fyrir þeim hækkunum iðgjalda sem ljóst er að hafa átt sér stað undanfarið. Tryggingamál eru ekkert annað en gríðarstórt neytendamál og mínum huga er alveg ljóst að almenningur á Íslandi fylgist vel með þróun verðlags og tekur vel eftir þeim hækkunum sem verða hvar sem er í samfélaginu. Fyrirspurnina sendi ég inn eftir að hafa fengið ábendingar um mikla hækkun frá fjölda fólks. Á þeim tölum sem ég hef er alveg ljóst að iðgjöld tryggingafélaga eru farin að bíta allhressilega í bókhald heimila. Meðalfjölskylda sem rekur bifreið/ar og er með eigna- og líftryggingu, er að borga um 550 til 700 þúsund krónur á ári fyrir þær tryggingar. Þetta eru háar tölur. Iðgjöld hækkað umfram verðlagshækkanir Í ljós kemur í svari við fyrirspurn minni að tryggingafélög hafa hækkað iðgjöld sín umfram almennar verðlagshækkanir. Iðgjöld bílatrygginga heimilanna hækkuðu um 1.840 milljónir króna umfram verðlagshækkanir á fimm árum, árin 2016 til 2021. Um 1.093 milljónir af lögboðnum tryggingum og 747 milljónir af frjálsum tryggingum. Þá hef ég einnig verið hugsi yfir gjöldum vegna líf- og sjúkdómatrygginga, en sé horft til þess sem fram kemur í svarinu þá sýnist mér að iðgjöld líf- og sjúkdómatrygginga hafi einnig hækkað umfram verðlagshækkanir. Við verðum að vera sammála um það sem samfélag að allir eigi að hafa möguleika á að kaupa sér slíkar tryggingar. Það er samfélagslega mikilvægt og sú staða má ekki undir nokkrum kringumstæðum koma upp að þegar fólk þarf, af ýmsum ástæðum, að draga saman í heimilisbókhaldinu, horfi það til þess að segja upp tryggingum sem þessum. Fyrir mér er það alvarlegt mál ef samfélagið fer að þróast í þá átt að aðeins þeir efnameiri hafi efni á líf- og sjúkdómatryggingum. Samkeppniseftirlitið Þá er áhugavert að lesa yfir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins vegna brota Samtaka fjármálafyrirtækja, hér eftir SFF, á 12. gr. samkeppnislaga. Það mál snerist um að SFF hafi á opinberum vettvangi verið að halda uppi vörnum fyrir tryggingarfélög vegna verðlagningu tryggingaiðgjalda. Þar kemur í ljós að SFF voru með opinbert fyrirsvar varðandi verðlagningu og þjónustu aðildarfélaga sinna á vátryggingamarkaði og voru þar með að halda uppi vörnum fyrir verðlagsstefnu aðildarfélaga. Aðgerðir sem þessar geta haft áhrif á viðskiptahætti tryggingafélaganna og dregið úr sjálfstæðri ákvarðanatöku. SFF voru dæmd til að greiða 20 milljónir í sekt vegna þessa. Það er á vissan hátt óþægilegt að lesa þennan úrskurð og ég tel að þar sé ýmislegt sem þurfi frekari skoðunar við. Þá vakti það áhuga minn í svari við fyrirspurn minni bendir Samkeppniseftirlitið á að vegna fjölda samrunamála sem berast stofnuninni hafi hún um skeið ekki getað ráðist í umfangsmiklar frumkvæðisrannsóknir á samkeppnisaðstæðum á einstökum mörkuðum. Aukinn hagnaður á sama tíma og almenningur finnur fyrir þyngri greiðslubyrði Hagnaður tryggingafélaganna hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum. Við sjáum að hagnaður félaganna árið 2021 er um 20 milljörðum króna hærri en hann var árið 2017. Arðgreiðslur hafa að vísu ekki hækkað að sama skapi en þess í stað er áhugavert að sjá að félögin eru farin að kaupa eigin bréf í mun meira mæli. Árið 2020 greiddu tryggingafélög ekki út arð vegna alheimsfaraldurs, en nú er ljóst að þau hafa kosið að skila hagnaði út til eigenda með öðrum hætti í stað þess að koma til móts við vátryggingataka, eða með öðrum orðum, sýna samfélagslega ábyrgð líkt og einhverjir myndu eflaust hugsa og segja. Frekari skoðun á tryggingamarkaðurinn hér á landi er nauðsynleg FÍB hefur benti á að Íslendingar séu að greiða mun hærri iðgjöld af ökutækjum heldur en nágrannar okkar á Norðurlöndunum, jafnvel 100% hærri iðgjöld. SFF hafa á hinn bóginn bent á lagaumgjörðina hér á landi sem geri það að verkum gengið sé lengra í greiðslu bóta vegna minnihátta líkamstjóna en í nágrannaríkjum okkar. Nýverið skipaði menningar- og viðskiptaráðherra vinnuhóp til að greina gjaldtöku og arðsemi viðskiptabankanna og eftir því sem mér skilst er vinnan langt komin. Þar var tilgangurinn að kanna hlut þjónustu- og vaxtagjalda, vaxtamun og hvers konar aðra gjaldtöku af viðskiptavinum í arðsemi bankanna. Markmiðið er að sjá svart og hvítu hvort íslensk heimili greiði meira fyrir almenna viðskiptabankaþjónustu en önnur heimili á Norðurlöndunum. Í ljósi alls þessa tel ég fulla þörf á því að gera sambærilega úttekt á tryggingamarkaði á Íslandi og ráðast í nauðsynlegan samanburð við markaðinn á Norðurlöndum þegar kemur að gjaldtöku, rekstri félaganna og þeirri lagaumgjörð sem til staðar er og snertir með beinum hætti þá starfsemi sem hér um ræðir. Ég myndi telja slíka úttekt skynsamlega og eitthvað sem við hljótum öll að geta sammælst um að yrði til bóta. Þar fengjum við allar upplýsingar upp á borðið ásamt nauðsynlegum samanburði á því umhverfi sem neytendur og fyrirtækin búa við hér á landi og því umhverfi sem gengur og gerist í löndunum í kringum okkur. Ég tel að slík úttekt yrði öllum til góðs og mun beita mér fyrir því að af henni verði. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður í efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis Fylgigögn: Umsöng Samkeppniseftirlitsins til efnahags- og viðskiptanefndar árið 2016: https://www.samkeppni.is/media/umsagnir-2016/Umsogn_7_2016-Umsogn-til-efnahags-og-vidskiptanefndar.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framsóknarflokkurinn Tryggingar Ágúst Bjarni Garðarsson Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Sjá meira
Í byrjun desember síðastliðnum barst mér svar við fyrirspurn minni til fjármála- og efnahagsráðherra um þróun iðgjalda tryggingafélaga síðustu ár. Ég hef áður fjallað um þessi og tengd neytendamál í grein sem bar yfirskriftina Að dansa í kringum gullkálfinn. Sérstaklega fjallaði ég svo um iðgjöld tryggingafélaga og þróun þeirra í útvarpsviðtali á Bylgjunni um miðjan desember síðastliðinn. Viðbrögðin létu ekki á sér standa meðal almennings sem eðlilega hafa fundið fyrir þeim hækkunum iðgjalda sem ljóst er að hafa átt sér stað undanfarið. Tryggingamál eru ekkert annað en gríðarstórt neytendamál og mínum huga er alveg ljóst að almenningur á Íslandi fylgist vel með þróun verðlags og tekur vel eftir þeim hækkunum sem verða hvar sem er í samfélaginu. Fyrirspurnina sendi ég inn eftir að hafa fengið ábendingar um mikla hækkun frá fjölda fólks. Á þeim tölum sem ég hef er alveg ljóst að iðgjöld tryggingafélaga eru farin að bíta allhressilega í bókhald heimila. Meðalfjölskylda sem rekur bifreið/ar og er með eigna- og líftryggingu, er að borga um 550 til 700 þúsund krónur á ári fyrir þær tryggingar. Þetta eru háar tölur. Iðgjöld hækkað umfram verðlagshækkanir Í ljós kemur í svari við fyrirspurn minni að tryggingafélög hafa hækkað iðgjöld sín umfram almennar verðlagshækkanir. Iðgjöld bílatrygginga heimilanna hækkuðu um 1.840 milljónir króna umfram verðlagshækkanir á fimm árum, árin 2016 til 2021. Um 1.093 milljónir af lögboðnum tryggingum og 747 milljónir af frjálsum tryggingum. Þá hef ég einnig verið hugsi yfir gjöldum vegna líf- og sjúkdómatrygginga, en sé horft til þess sem fram kemur í svarinu þá sýnist mér að iðgjöld líf- og sjúkdómatrygginga hafi einnig hækkað umfram verðlagshækkanir. Við verðum að vera sammála um það sem samfélag að allir eigi að hafa möguleika á að kaupa sér slíkar tryggingar. Það er samfélagslega mikilvægt og sú staða má ekki undir nokkrum kringumstæðum koma upp að þegar fólk þarf, af ýmsum ástæðum, að draga saman í heimilisbókhaldinu, horfi það til þess að segja upp tryggingum sem þessum. Fyrir mér er það alvarlegt mál ef samfélagið fer að þróast í þá átt að aðeins þeir efnameiri hafi efni á líf- og sjúkdómatryggingum. Samkeppniseftirlitið Þá er áhugavert að lesa yfir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins vegna brota Samtaka fjármálafyrirtækja, hér eftir SFF, á 12. gr. samkeppnislaga. Það mál snerist um að SFF hafi á opinberum vettvangi verið að halda uppi vörnum fyrir tryggingarfélög vegna verðlagningu tryggingaiðgjalda. Þar kemur í ljós að SFF voru með opinbert fyrirsvar varðandi verðlagningu og þjónustu aðildarfélaga sinna á vátryggingamarkaði og voru þar með að halda uppi vörnum fyrir verðlagsstefnu aðildarfélaga. Aðgerðir sem þessar geta haft áhrif á viðskiptahætti tryggingafélaganna og dregið úr sjálfstæðri ákvarðanatöku. SFF voru dæmd til að greiða 20 milljónir í sekt vegna þessa. Það er á vissan hátt óþægilegt að lesa þennan úrskurð og ég tel að þar sé ýmislegt sem þurfi frekari skoðunar við. Þá vakti það áhuga minn í svari við fyrirspurn minni bendir Samkeppniseftirlitið á að vegna fjölda samrunamála sem berast stofnuninni hafi hún um skeið ekki getað ráðist í umfangsmiklar frumkvæðisrannsóknir á samkeppnisaðstæðum á einstökum mörkuðum. Aukinn hagnaður á sama tíma og almenningur finnur fyrir þyngri greiðslubyrði Hagnaður tryggingafélaganna hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum. Við sjáum að hagnaður félaganna árið 2021 er um 20 milljörðum króna hærri en hann var árið 2017. Arðgreiðslur hafa að vísu ekki hækkað að sama skapi en þess í stað er áhugavert að sjá að félögin eru farin að kaupa eigin bréf í mun meira mæli. Árið 2020 greiddu tryggingafélög ekki út arð vegna alheimsfaraldurs, en nú er ljóst að þau hafa kosið að skila hagnaði út til eigenda með öðrum hætti í stað þess að koma til móts við vátryggingataka, eða með öðrum orðum, sýna samfélagslega ábyrgð líkt og einhverjir myndu eflaust hugsa og segja. Frekari skoðun á tryggingamarkaðurinn hér á landi er nauðsynleg FÍB hefur benti á að Íslendingar séu að greiða mun hærri iðgjöld af ökutækjum heldur en nágrannar okkar á Norðurlöndunum, jafnvel 100% hærri iðgjöld. SFF hafa á hinn bóginn bent á lagaumgjörðina hér á landi sem geri það að verkum gengið sé lengra í greiðslu bóta vegna minnihátta líkamstjóna en í nágrannaríkjum okkar. Nýverið skipaði menningar- og viðskiptaráðherra vinnuhóp til að greina gjaldtöku og arðsemi viðskiptabankanna og eftir því sem mér skilst er vinnan langt komin. Þar var tilgangurinn að kanna hlut þjónustu- og vaxtagjalda, vaxtamun og hvers konar aðra gjaldtöku af viðskiptavinum í arðsemi bankanna. Markmiðið er að sjá svart og hvítu hvort íslensk heimili greiði meira fyrir almenna viðskiptabankaþjónustu en önnur heimili á Norðurlöndunum. Í ljósi alls þessa tel ég fulla þörf á því að gera sambærilega úttekt á tryggingamarkaði á Íslandi og ráðast í nauðsynlegan samanburð við markaðinn á Norðurlöndum þegar kemur að gjaldtöku, rekstri félaganna og þeirri lagaumgjörð sem til staðar er og snertir með beinum hætti þá starfsemi sem hér um ræðir. Ég myndi telja slíka úttekt skynsamlega og eitthvað sem við hljótum öll að geta sammælst um að yrði til bóta. Þar fengjum við allar upplýsingar upp á borðið ásamt nauðsynlegum samanburði á því umhverfi sem neytendur og fyrirtækin búa við hér á landi og því umhverfi sem gengur og gerist í löndunum í kringum okkur. Ég tel að slík úttekt yrði öllum til góðs og mun beita mér fyrir því að af henni verði. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður í efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis Fylgigögn: Umsöng Samkeppniseftirlitsins til efnahags- og viðskiptanefndar árið 2016: https://www.samkeppni.is/media/umsagnir-2016/Umsogn_7_2016-Umsogn-til-efnahags-og-vidskiptanefndar.pdf
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun