Go Red, hjartasjúkdómar og kvíði Mjöll Jónsdóttir skrifar 15. febrúar 2013 06:00 Í febrúar eru níu ár frá því langtímaverkefnið Go Red hófst á alþjóðavettvangi. Átakið snýst um að fræða konur um áhættuþætti og einkenni hjartasjúkdóma og hvernig draga megi úr líkum á sjúkdóminum. Staðreyndin er nefnilega sú að 70% af allri þekkingu okkar um hjartað er byggð á rannsóknum sem gerðar eru á karlmönnum, ekki konum. Hin dæmigerða mynd af hjartaáfalli er því byggð á dæmigerðum einkennum karla. Margir segja að konur upplifi ódæmigerð einkenni hjartasjúkdóma þegar þær fá hjartaáfall, aðrir segja að konur upplifi dæmigerð einkenni kvenna þegar þær fá hjartaáfall, það hafi hins vegar gleymst bæði að rannsaka og kynna þessi einkenni nægjanlega vel. Þess vegna var ráðist í Go Red-verkefnið, til þess að afla fjármuna til rannsókna og leggja í alþjóðaátak til að dreifa þekkingunni. Þessi grein er af þessu tilefni rituð með þeim tilgangi að varpa ljósi á tengsl kvíða við hjartasjúkdóma. Það merkilega er nefnilega að einkenni kvíða minna um margt á einkenni sem gætu komið frá hjartanu. Dæmi um algeng einkenni kvíða er hraður hjartsláttur, tilfinning um þyngsli fyrir brjósti, erfiðan eða þungan andardrátt, stingur eða verkur í brjósti, svimi og sviti.Kvíði algengur Kvíði er algengur hjá hjartasjúklingum. Það er ógnvænlegt að veikjast lífshættulega og óttinn um endurtekin veikindi hrjáir marga. Ef þessi ótti verður viðvarandi og dvínar ekki eftir að jafnvægi og bata er náð og læknir hefur úrskurðað ástæðulaust að óttast, þá gæti óttinn verið að þróast yfir í kvíða. Fyrir marga þýðir þetta að einkenni kvíða eru túlkuð sem einkenni frá hjarta. Sjúklingar trúa ekki orðum lækna um að allt sé í lagi. Margir velkjast um í heilbrigðiskerfinu, fara í læknisskoðanir, hjartalínurit, ómskoðanir og hjartaþræðingar en sama hvað aðhafst er þá finnst ekkert að og einkennin þráast við. Nema rétt eftir skoðun þegar einkennum léttir. Skoðunin létti á kvíðanum. En léttirinn er skammvinnur. Kannski var ekki gerð rétt rannsókn. Kannski fór eitthvað fram hjá lækninum. Kvíðinn eignast líf sem aldrei fyrr, enda lítið sem hjartalyf geta gert til að létta á kvíða. Það eru til ýmsar leiðir til að losna við kvíða. Til dæmis eru til margrannsakaðar aðferðir sem sálfræðingar beita í meðferð sinni og sé rétt staðið að málum og sjúklingar tilbúnir til að gera það sem þarf fer kvíðinn fljótt að gefa eftir. Margir upplifa þá aukinn líkamlegan bata þar sem einkenni minnka, hugrekki eykst og margir takast þá einnig af meiri krafti á við líf sitt, breyttan lífsstíl og aðlagast betur breyttum aðstæðum. Allt eykur þetta heilbrigði og minnkar líkur á áframhaldandi veikindum.Konur fá seinna greiningu Þá er það hin hlið kvíðans. Konur geta auðvitað einnig upplifað dæmigerð karlaeinkenni hjartaáfalls eins og stingandi verk fyrir brjósti sem leiðir út í vinstri handlegg en oft eru einkenni hjartaáfalls hjá konum óljósari eins og t.d. meltingartruflanir, óútskýrður slappleiki og þreyta, sviti, ógleði, svimi, já og kvíði. Konur lenda því oftar í því en karlar að leita læknis vegna einkenna sem eiga uppruna sinn í hjartanu en fá þau svör að þær þurfi bara að léttast, hreyfa sig, fara í frí og hvíla sig, minnka stress eða að þetta sé bara kvíði. Það er ekki að ástæðulausu að dönsku hjartasamtökin hafa staðið fyrir herferð undanfarin ár sem ber yfirskriftina „ef þú færð hjartaáfall, þá skaltu vona að þú sért karlmaður“, því sökum meiri þekkingar á hjartasjúkdómum karla fá þeir fyrr rétta greiningu og meðferð og þegar hjartað er annars vegar skiptir tími sköpum. Í hraða samfélagsins og þar með í heilbrigðisþjónustunni, niðurskurði og síauknu álagi hefur það aldrei verið mikilvægara en nú að bera ábyrgð á eigin heilsu. Allar konur þurfa að kynna sér einkenni hjartasjúkdóma kvenna og bera saman við fjölskyldusögu sína og áhættu miðað við lífsstíl. Ég hvet lækna til að taka orð kvenna alvarlega, vera vakandi fyrir ólíkum einkennum þeirra og gera frekar óþarfa nákvæma læknisskoðun en senda konur heim með leiðbeiningarbækling um heilbrigða þyngd. Ég hvet konur til að kynna sér boðskap Go Red (t.d. á gored.is eða goredforwomen.org ) og vera vakandi fyrir kvíðanum í báðar áttir. Ekki taka kvíða sem útskýringu án undangenginnar læknisskoðunar til að útiloka hjartasjúkdóma. Taktu heldur útskýringu og greiningu á kvíða gilda eftir að læknir hefur skoðað þig vel og sagt að hjartað sé í lagi og fáðu þá aðstoð við að taka á kvíðanum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Í febrúar eru níu ár frá því langtímaverkefnið Go Red hófst á alþjóðavettvangi. Átakið snýst um að fræða konur um áhættuþætti og einkenni hjartasjúkdóma og hvernig draga megi úr líkum á sjúkdóminum. Staðreyndin er nefnilega sú að 70% af allri þekkingu okkar um hjartað er byggð á rannsóknum sem gerðar eru á karlmönnum, ekki konum. Hin dæmigerða mynd af hjartaáfalli er því byggð á dæmigerðum einkennum karla. Margir segja að konur upplifi ódæmigerð einkenni hjartasjúkdóma þegar þær fá hjartaáfall, aðrir segja að konur upplifi dæmigerð einkenni kvenna þegar þær fá hjartaáfall, það hafi hins vegar gleymst bæði að rannsaka og kynna þessi einkenni nægjanlega vel. Þess vegna var ráðist í Go Red-verkefnið, til þess að afla fjármuna til rannsókna og leggja í alþjóðaátak til að dreifa þekkingunni. Þessi grein er af þessu tilefni rituð með þeim tilgangi að varpa ljósi á tengsl kvíða við hjartasjúkdóma. Það merkilega er nefnilega að einkenni kvíða minna um margt á einkenni sem gætu komið frá hjartanu. Dæmi um algeng einkenni kvíða er hraður hjartsláttur, tilfinning um þyngsli fyrir brjósti, erfiðan eða þungan andardrátt, stingur eða verkur í brjósti, svimi og sviti.Kvíði algengur Kvíði er algengur hjá hjartasjúklingum. Það er ógnvænlegt að veikjast lífshættulega og óttinn um endurtekin veikindi hrjáir marga. Ef þessi ótti verður viðvarandi og dvínar ekki eftir að jafnvægi og bata er náð og læknir hefur úrskurðað ástæðulaust að óttast, þá gæti óttinn verið að þróast yfir í kvíða. Fyrir marga þýðir þetta að einkenni kvíða eru túlkuð sem einkenni frá hjarta. Sjúklingar trúa ekki orðum lækna um að allt sé í lagi. Margir velkjast um í heilbrigðiskerfinu, fara í læknisskoðanir, hjartalínurit, ómskoðanir og hjartaþræðingar en sama hvað aðhafst er þá finnst ekkert að og einkennin þráast við. Nema rétt eftir skoðun þegar einkennum léttir. Skoðunin létti á kvíðanum. En léttirinn er skammvinnur. Kannski var ekki gerð rétt rannsókn. Kannski fór eitthvað fram hjá lækninum. Kvíðinn eignast líf sem aldrei fyrr, enda lítið sem hjartalyf geta gert til að létta á kvíða. Það eru til ýmsar leiðir til að losna við kvíða. Til dæmis eru til margrannsakaðar aðferðir sem sálfræðingar beita í meðferð sinni og sé rétt staðið að málum og sjúklingar tilbúnir til að gera það sem þarf fer kvíðinn fljótt að gefa eftir. Margir upplifa þá aukinn líkamlegan bata þar sem einkenni minnka, hugrekki eykst og margir takast þá einnig af meiri krafti á við líf sitt, breyttan lífsstíl og aðlagast betur breyttum aðstæðum. Allt eykur þetta heilbrigði og minnkar líkur á áframhaldandi veikindum.Konur fá seinna greiningu Þá er það hin hlið kvíðans. Konur geta auðvitað einnig upplifað dæmigerð karlaeinkenni hjartaáfalls eins og stingandi verk fyrir brjósti sem leiðir út í vinstri handlegg en oft eru einkenni hjartaáfalls hjá konum óljósari eins og t.d. meltingartruflanir, óútskýrður slappleiki og þreyta, sviti, ógleði, svimi, já og kvíði. Konur lenda því oftar í því en karlar að leita læknis vegna einkenna sem eiga uppruna sinn í hjartanu en fá þau svör að þær þurfi bara að léttast, hreyfa sig, fara í frí og hvíla sig, minnka stress eða að þetta sé bara kvíði. Það er ekki að ástæðulausu að dönsku hjartasamtökin hafa staðið fyrir herferð undanfarin ár sem ber yfirskriftina „ef þú færð hjartaáfall, þá skaltu vona að þú sért karlmaður“, því sökum meiri þekkingar á hjartasjúkdómum karla fá þeir fyrr rétta greiningu og meðferð og þegar hjartað er annars vegar skiptir tími sköpum. Í hraða samfélagsins og þar með í heilbrigðisþjónustunni, niðurskurði og síauknu álagi hefur það aldrei verið mikilvægara en nú að bera ábyrgð á eigin heilsu. Allar konur þurfa að kynna sér einkenni hjartasjúkdóma kvenna og bera saman við fjölskyldusögu sína og áhættu miðað við lífsstíl. Ég hvet lækna til að taka orð kvenna alvarlega, vera vakandi fyrir ólíkum einkennum þeirra og gera frekar óþarfa nákvæma læknisskoðun en senda konur heim með leiðbeiningarbækling um heilbrigða þyngd. Ég hvet konur til að kynna sér boðskap Go Red (t.d. á gored.is eða goredforwomen.org ) og vera vakandi fyrir kvíðanum í báðar áttir. Ekki taka kvíða sem útskýringu án undangenginnar læknisskoðunar til að útiloka hjartasjúkdóma. Taktu heldur útskýringu og greiningu á kvíða gilda eftir að læknir hefur skoðað þig vel og sagt að hjartað sé í lagi og fáðu þá aðstoð við að taka á kvíðanum.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun