Leysum kirkju úr viðjum Séra Hjörtur Magni Jóhannsson skrifar 18. nóvember 2010 06:00 Fátt ef nokkuð opinberar betur eðli þjóðkirkjustofnunarinnar en afstaða hennar til Fríkirkjunnar. Samkvæmt 62. gr. stjórnarskrárinnar ætti Fríkirkjan í Reykjavík að njóta stuðnings og verndar ríkisvaldsins. Þjóðkirkjan hefur komið í veg fyrir það. Fríkirkjan hefur verið evangelískt lúterskt trúfélag allt frá stofnun, skömmu eftir að við fengum trúfrelsi árið 1874. Fríkirkjan hefur frá upphafi verið íslensk grasrótarsamtök. Á meðan ríkiskirkjan var í grunninn arfleifð dansks stjórnsýslukerfis og embættismanna-apparats sem lengst af þjónaði dönskum hagsmunum, þá var Fríkirkjan virkur þátttakandi í sjálfstæðisbaráttunni. Á fyrrihluta síðustu aldar tilheyrði um helmingur Reykvíkinga Fríkirkjunni. Þjóðkirkjustofnunin leit á það sem ógnun og greip til sinna ráða. Á milli biskupsstofu og ráðuneytis var búin til lítil en gífurlega áhrifamikil reglugerð sem með nokkuð sjálfvirkum hætti tók fólk af skrá Fríkirkjunnar og setti í Þjóðkirkjuna. Fæstir tóku eftir þessu en þúsundir íslendinga færðust þannig yfir, án vitundar eða samþykkis. Trúfélagsgjöld viðkomandi streymdu nú í tug milljóna vís óhindrað í ríkiskirkjuna. Tölur um trúfélagsaðild landsmanna eru enn mótaðar af þessu. Undanfarin 13 ár hefur fjölgað mjög í Fríkirkjunni við Tjörnina og meðlimir hennar teljast nú nokkuð á tíunda þúsundið. Ef hér á landi væri raunveruleg öflug lútersk kirkja þá myndi hún fagna slíkum vexti og styðja við starfsemina. En Fríkirkjunni er refsað fyrir að hafa tekið það skref sem þjóðkirkjustofnunin hefur hvorki haft trú né djörfung til að taka. Er hvatinn vantrú?Biskupsstofu og kirkjuþingi er fullkunnugt um þá hróplegu mismunun sem Fríkirkjan býr við. En þar kjósa menn að heyra ekki, sjá ekki og tala ekki. Það er áleitin hugsun að í raun sé það vantrú sem er drifkraftur þjóðkirkjustofnunarinnar. Að þar á bæ hafi menn alls ekki trú á því að frjáls kristin kirkja geti þrifist hér á landi. Að eftir mörg hundruð ára stofnunarkristindóm sé jarðvegurinn orðin svo ófrjór að ekkert geti vaxið upp. Á það verðum við samt að láta reyna. Nýja Ísland – Ný umgjörðNýja Ísland kallar á nýja trúverðuga og lýðræðislega umgjörð lífsskoðana og trúmála. Þörfin hefur sjaldan verið brýnni en einmitt nú, þegar kreppir að og vonir okkar og væntingar hafa meira vægi en nokkurn tíma áður. Ef valdhafar vilja trausta og örugga umgjörð um okkar kristna sið og menningu þá eru til margfalt betri leiðir en sú sem nú er farin. Ómyndug ríkisrekin trúmálastofnun sem leitar sér samsvörunar ýmist í kaþólskri kirkjustofnun miðalda eða skaðlegri bókstafshyggju samtímans er þjóð okkar ekki samboðin. Við höfum ekki efni á því að kristnar innistæður meðal þjóðarinnar gjaldfalli enn frekar og rýrni með auknum hraða. Heiðarleiki, jafnræði, lýðræði og trúverðugleiki eru þau gildi sem þjóðin vill hafa að leiðarljósi. Allt eru þetta í raun kristin lútersk gildi. 62. gr. stjórnarskrárinnarÍ umræðum um endurnýjun stjórnarskrárinnar er eðlilega nokkuð fjallað um 62. greinina þar sem getið er um sérstöðu hinnar evangelísku lútersku kirkju. Sumir vilja fella þá grein niður í þeim tilgangi að skapa lýðræðislega jafnræðisumgjörð lífsskoðana og trúmála hér á landi. Það sem hæst kallar á niðurfellingu 62. gr. stjórnarskrárinnar er einmitt sú framganga þjóðkirkjustofnunarinnar sem hér hefur verið lýst! En í raun ætti það ekki að vera nauðsynlegt að fella greinina niður. Miklu nær væri að endurskoða ef ekki fella alveg úr gildi siðlausan samning ríkis og þjóðkirkjustofnunarinnar sem gerður var fyrir rúmum áratug. Það er fyrst og fremst sá samningur sem kemur í veg fyrir fullt trúfélagafrelsi hér á landi. Með endurskoðun þess samnings mætti losa hina almennu kirkju úr viðjum. Í raun felst engin mótsögn í því að kenna sig við þá Krist og Lúter annars vegar og hins vegar að beita sér fyrir því að koma á fullu trúfélaga- og lífsskoðanafrelsi. Með mótmælum sínum og siðbreytingu tengdi Martin Lúter einmitt trúna aftur við samfélagslegt réttlæti, frelsi, lýðræði og jafnrétti rétt eins og Jesús Kristur. Báðir voru þeir andvígir trúarstofnunum. Við varðveitum best okkar kristnu sögu og trúararf með lýðræðislegum jafnræðisleiðum og það er leið Krists og Lúters. Hin nýja lagalega umgjörð verður einnig að höfða til húmanista og trúleysingja því þeir eiga einnig sínar vonir og væntingar um betra líf og þeir e.t.v. frekar en margir aðrir hafa fundið þungann af mistökum trúarstofnunarinnar í aldanna rás. Að vinna að slíkri umgjörð um trú og lífsskoðanafélög er heillandi viðfangsefni. Það er í anda nýsköpunar og sprotastarfsemi og einmitt þar er Guð að finna. Sú víða og djarfa sýn er sú eina sem hæfir nútíma lýðræðissamfélagi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Sjá meira
Fátt ef nokkuð opinberar betur eðli þjóðkirkjustofnunarinnar en afstaða hennar til Fríkirkjunnar. Samkvæmt 62. gr. stjórnarskrárinnar ætti Fríkirkjan í Reykjavík að njóta stuðnings og verndar ríkisvaldsins. Þjóðkirkjan hefur komið í veg fyrir það. Fríkirkjan hefur verið evangelískt lúterskt trúfélag allt frá stofnun, skömmu eftir að við fengum trúfrelsi árið 1874. Fríkirkjan hefur frá upphafi verið íslensk grasrótarsamtök. Á meðan ríkiskirkjan var í grunninn arfleifð dansks stjórnsýslukerfis og embættismanna-apparats sem lengst af þjónaði dönskum hagsmunum, þá var Fríkirkjan virkur þátttakandi í sjálfstæðisbaráttunni. Á fyrrihluta síðustu aldar tilheyrði um helmingur Reykvíkinga Fríkirkjunni. Þjóðkirkjustofnunin leit á það sem ógnun og greip til sinna ráða. Á milli biskupsstofu og ráðuneytis var búin til lítil en gífurlega áhrifamikil reglugerð sem með nokkuð sjálfvirkum hætti tók fólk af skrá Fríkirkjunnar og setti í Þjóðkirkjuna. Fæstir tóku eftir þessu en þúsundir íslendinga færðust þannig yfir, án vitundar eða samþykkis. Trúfélagsgjöld viðkomandi streymdu nú í tug milljóna vís óhindrað í ríkiskirkjuna. Tölur um trúfélagsaðild landsmanna eru enn mótaðar af þessu. Undanfarin 13 ár hefur fjölgað mjög í Fríkirkjunni við Tjörnina og meðlimir hennar teljast nú nokkuð á tíunda þúsundið. Ef hér á landi væri raunveruleg öflug lútersk kirkja þá myndi hún fagna slíkum vexti og styðja við starfsemina. En Fríkirkjunni er refsað fyrir að hafa tekið það skref sem þjóðkirkjustofnunin hefur hvorki haft trú né djörfung til að taka. Er hvatinn vantrú?Biskupsstofu og kirkjuþingi er fullkunnugt um þá hróplegu mismunun sem Fríkirkjan býr við. En þar kjósa menn að heyra ekki, sjá ekki og tala ekki. Það er áleitin hugsun að í raun sé það vantrú sem er drifkraftur þjóðkirkjustofnunarinnar. Að þar á bæ hafi menn alls ekki trú á því að frjáls kristin kirkja geti þrifist hér á landi. Að eftir mörg hundruð ára stofnunarkristindóm sé jarðvegurinn orðin svo ófrjór að ekkert geti vaxið upp. Á það verðum við samt að láta reyna. Nýja Ísland – Ný umgjörðNýja Ísland kallar á nýja trúverðuga og lýðræðislega umgjörð lífsskoðana og trúmála. Þörfin hefur sjaldan verið brýnni en einmitt nú, þegar kreppir að og vonir okkar og væntingar hafa meira vægi en nokkurn tíma áður. Ef valdhafar vilja trausta og örugga umgjörð um okkar kristna sið og menningu þá eru til margfalt betri leiðir en sú sem nú er farin. Ómyndug ríkisrekin trúmálastofnun sem leitar sér samsvörunar ýmist í kaþólskri kirkjustofnun miðalda eða skaðlegri bókstafshyggju samtímans er þjóð okkar ekki samboðin. Við höfum ekki efni á því að kristnar innistæður meðal þjóðarinnar gjaldfalli enn frekar og rýrni með auknum hraða. Heiðarleiki, jafnræði, lýðræði og trúverðugleiki eru þau gildi sem þjóðin vill hafa að leiðarljósi. Allt eru þetta í raun kristin lútersk gildi. 62. gr. stjórnarskrárinnarÍ umræðum um endurnýjun stjórnarskrárinnar er eðlilega nokkuð fjallað um 62. greinina þar sem getið er um sérstöðu hinnar evangelísku lútersku kirkju. Sumir vilja fella þá grein niður í þeim tilgangi að skapa lýðræðislega jafnræðisumgjörð lífsskoðana og trúmála hér á landi. Það sem hæst kallar á niðurfellingu 62. gr. stjórnarskrárinnar er einmitt sú framganga þjóðkirkjustofnunarinnar sem hér hefur verið lýst! En í raun ætti það ekki að vera nauðsynlegt að fella greinina niður. Miklu nær væri að endurskoða ef ekki fella alveg úr gildi siðlausan samning ríkis og þjóðkirkjustofnunarinnar sem gerður var fyrir rúmum áratug. Það er fyrst og fremst sá samningur sem kemur í veg fyrir fullt trúfélagafrelsi hér á landi. Með endurskoðun þess samnings mætti losa hina almennu kirkju úr viðjum. Í raun felst engin mótsögn í því að kenna sig við þá Krist og Lúter annars vegar og hins vegar að beita sér fyrir því að koma á fullu trúfélaga- og lífsskoðanafrelsi. Með mótmælum sínum og siðbreytingu tengdi Martin Lúter einmitt trúna aftur við samfélagslegt réttlæti, frelsi, lýðræði og jafnrétti rétt eins og Jesús Kristur. Báðir voru þeir andvígir trúarstofnunum. Við varðveitum best okkar kristnu sögu og trúararf með lýðræðislegum jafnræðisleiðum og það er leið Krists og Lúters. Hin nýja lagalega umgjörð verður einnig að höfða til húmanista og trúleysingja því þeir eiga einnig sínar vonir og væntingar um betra líf og þeir e.t.v. frekar en margir aðrir hafa fundið þungann af mistökum trúarstofnunarinnar í aldanna rás. Að vinna að slíkri umgjörð um trú og lífsskoðanafélög er heillandi viðfangsefni. Það er í anda nýsköpunar og sprotastarfsemi og einmitt þar er Guð að finna. Sú víða og djarfa sýn er sú eina sem hæfir nútíma lýðræðissamfélagi.
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun
Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun
Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun