Ólög eyða Lúðvík Bergvinsson skrifar 8. október 2011 11:00 Forsenda jafnréttis og gagnkvæmrar virðingar í samfélaginu er að allir séu jafnir fyrir lögunum. Kjörorð lögreglu „með lögum skal land byggja en ólögum eyða“ undirstrikar mikilvægi þessa. Í þessu ljósi er athyglisvert hvernig löggjafinn tók á skýlausum brotum lánafyrirtækja á vaxtalögum, en í 17. gr. vaxtalaga eru skýr fyrirmæli um að refsa skuli þeim sem veita ólögmæt gengistryggð lán. Vandséð er hvernig fjármálafyrirtækin geta útskýrt lögbrotið en ljóst er að fyrirtækin geta ekki borið fyrir sig vanþekkingu, því í umsögn samtaka fjármálafyrirtækja til Alþingis við afgreiðslu vaxtalaga á sínum tíma, kom fram það sjónarmið þeirra að yrði frumvarpið að lögum væri fjármálafyrirtækjum óheimilt að veita gengistryggð krónulán. Frumvarpið varð að lögum. Bannið tók gildi. Þrátt fyrir það veittu fjármálafyrirtækin ólögmæt gengistryggð lán. Því verður ekki annað séð en að brotavilji fjármálafyrirtækjanna hafi verið einbeittur í þessu máli. Viðbrögð löggjafansViðbrögð löggjafans við niðurstöðum dómstóla um ólögmætið verða að teljast afar sérstæð. Í stað þess að brotin væru rannsökuð og fyrir þau refsað, eins og jafnan á að gerast þegar lögbrot eru framin, greip löggjafinn inn í atburðarásina og samþykkti lög nr. 151/2010 sem fólu í sér uppgjörsreglur vegna ólögmætra lána til einstaklinga, sem gerðu lánin jafnvel enn verðmeiri fyrir hina brotlegu lánveitendur en áður. Með lögunum voru lánveitendunum veittar áður óþekktar heimildir til að endurreikna og innheimta afturvirkt ólögmæt lán og jafnvel vaxtareikna og vaxtavaxtareikna á nýjan leik fullgreiddar kröfur. Það er afar vandséð að lögin fái samrýmst eignarréttarvernd stjórnarskrár eða almennum reglum um neytendavernd, eins og margir umsagnaraðila bentu á við meðferð málsins á Alþingi. Enn fjarlægara er að það fáist samrýmst því sem kalla má almenna réttlætiskennd fólks að aðili sem brýtur gegn lögum standi uppi í jafngóðri eða betri stöðu en áður. Í þessu ljósi eru yfirlýsingar um miklar afskriftir fjármálafyrirtækja í þágu einstaklinga og heimila vegna endurútreiknings og niðurfærslu lána afar undarlegar, því ekkert slíkt hefur átt sér stað. Er þar að auki í besta falli villandi að tala yfirleitt um afskriftir þegar gerð eru upp lán sem lánveitendur hafa veitt með ólöglegum hætti gegn betri vitund. Nauðsyn aðgerða stjórnvaldaÞegar þetta er haft í huga þurfa hörð viðbrögð og reiði almennings að undanförnu ekki að koma á óvart. Hrun fjármálakerfisins, fall krónunnar og mikil verðbólga virkaði líkt og lottóvinningur fyrir eigendur verðtryggðra og gengistryggðra skuldabréfa. Aftur á móti leiddi stökkbreyting lánanna til þess að stór hluti landsmanna hefur horft á eigið fé sitt hverfa og mörg heimili eru komin í algert þrot. Það er auðvelt að færa sannfærandi rök fyrir því að hrun fjármálakerfisins sé raunverulegur forsendubrestur í lánasamningum kröfuhafa og skuldara. Þessi forsendubrestur og sú staða sem uppi er í samskiptum kröfuhafa og skuldara í dag slítur á endanum í sundur friðinn í samfélaginu, ef ekkert verður að gert, því staðan mun aðeins versna úr þessu. Það er því afar mikilvægt að löggjafinn komi til móts við réttmætar kröfur um að umrædd ólög um endurútreikning lána verði afnumin hið fyrsta. Bænagerðir til kröfuhafa um bætta hegðun duga ekki. Löggjafinn afhenti þeim vopnið og verður nú að taka það til baka. Jafnframt verða stjórnvöld, sem neyðarúrræði, að grípa inn í og færa neysluverðsvísitöluna nær því sem hún var þegar fjármálakerfið hrundi, hvort sem niðurstaðan að lokum verður sú að afnema verðtryggingu eða ekki. Sem fyrstu skref væru slíkar aðgerðir líklegar til að skapa einhverja samstöðu og sátt meðal borgaranna og vekja upp raunverulegan vilja til endurreisnar íslensks samfélags eftir áfall hrunsins. Sáttin mun eðlilega kosta eitthvað, en aðgerðaleysi mun kosta meira. Sátt er alger forsenda viðsnúnings úr þeirri stöðu sem íslenskt samfélag er statt í í dag. Alþingismenn hafa vald til að framkvæma þessar breytingar. Þeirra er að framkvæma, því aðrir hafa ekki það vald. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Forsenda jafnréttis og gagnkvæmrar virðingar í samfélaginu er að allir séu jafnir fyrir lögunum. Kjörorð lögreglu „með lögum skal land byggja en ólögum eyða“ undirstrikar mikilvægi þessa. Í þessu ljósi er athyglisvert hvernig löggjafinn tók á skýlausum brotum lánafyrirtækja á vaxtalögum, en í 17. gr. vaxtalaga eru skýr fyrirmæli um að refsa skuli þeim sem veita ólögmæt gengistryggð lán. Vandséð er hvernig fjármálafyrirtækin geta útskýrt lögbrotið en ljóst er að fyrirtækin geta ekki borið fyrir sig vanþekkingu, því í umsögn samtaka fjármálafyrirtækja til Alþingis við afgreiðslu vaxtalaga á sínum tíma, kom fram það sjónarmið þeirra að yrði frumvarpið að lögum væri fjármálafyrirtækjum óheimilt að veita gengistryggð krónulán. Frumvarpið varð að lögum. Bannið tók gildi. Þrátt fyrir það veittu fjármálafyrirtækin ólögmæt gengistryggð lán. Því verður ekki annað séð en að brotavilji fjármálafyrirtækjanna hafi verið einbeittur í þessu máli. Viðbrögð löggjafansViðbrögð löggjafans við niðurstöðum dómstóla um ólögmætið verða að teljast afar sérstæð. Í stað þess að brotin væru rannsökuð og fyrir þau refsað, eins og jafnan á að gerast þegar lögbrot eru framin, greip löggjafinn inn í atburðarásina og samþykkti lög nr. 151/2010 sem fólu í sér uppgjörsreglur vegna ólögmætra lána til einstaklinga, sem gerðu lánin jafnvel enn verðmeiri fyrir hina brotlegu lánveitendur en áður. Með lögunum voru lánveitendunum veittar áður óþekktar heimildir til að endurreikna og innheimta afturvirkt ólögmæt lán og jafnvel vaxtareikna og vaxtavaxtareikna á nýjan leik fullgreiddar kröfur. Það er afar vandséð að lögin fái samrýmst eignarréttarvernd stjórnarskrár eða almennum reglum um neytendavernd, eins og margir umsagnaraðila bentu á við meðferð málsins á Alþingi. Enn fjarlægara er að það fáist samrýmst því sem kalla má almenna réttlætiskennd fólks að aðili sem brýtur gegn lögum standi uppi í jafngóðri eða betri stöðu en áður. Í þessu ljósi eru yfirlýsingar um miklar afskriftir fjármálafyrirtækja í þágu einstaklinga og heimila vegna endurútreiknings og niðurfærslu lána afar undarlegar, því ekkert slíkt hefur átt sér stað. Er þar að auki í besta falli villandi að tala yfirleitt um afskriftir þegar gerð eru upp lán sem lánveitendur hafa veitt með ólöglegum hætti gegn betri vitund. Nauðsyn aðgerða stjórnvaldaÞegar þetta er haft í huga þurfa hörð viðbrögð og reiði almennings að undanförnu ekki að koma á óvart. Hrun fjármálakerfisins, fall krónunnar og mikil verðbólga virkaði líkt og lottóvinningur fyrir eigendur verðtryggðra og gengistryggðra skuldabréfa. Aftur á móti leiddi stökkbreyting lánanna til þess að stór hluti landsmanna hefur horft á eigið fé sitt hverfa og mörg heimili eru komin í algert þrot. Það er auðvelt að færa sannfærandi rök fyrir því að hrun fjármálakerfisins sé raunverulegur forsendubrestur í lánasamningum kröfuhafa og skuldara. Þessi forsendubrestur og sú staða sem uppi er í samskiptum kröfuhafa og skuldara í dag slítur á endanum í sundur friðinn í samfélaginu, ef ekkert verður að gert, því staðan mun aðeins versna úr þessu. Það er því afar mikilvægt að löggjafinn komi til móts við réttmætar kröfur um að umrædd ólög um endurútreikning lána verði afnumin hið fyrsta. Bænagerðir til kröfuhafa um bætta hegðun duga ekki. Löggjafinn afhenti þeim vopnið og verður nú að taka það til baka. Jafnframt verða stjórnvöld, sem neyðarúrræði, að grípa inn í og færa neysluverðsvísitöluna nær því sem hún var þegar fjármálakerfið hrundi, hvort sem niðurstaðan að lokum verður sú að afnema verðtryggingu eða ekki. Sem fyrstu skref væru slíkar aðgerðir líklegar til að skapa einhverja samstöðu og sátt meðal borgaranna og vekja upp raunverulegan vilja til endurreisnar íslensks samfélags eftir áfall hrunsins. Sáttin mun eðlilega kosta eitthvað, en aðgerðaleysi mun kosta meira. Sátt er alger forsenda viðsnúnings úr þeirri stöðu sem íslenskt samfélag er statt í í dag. Alþingismenn hafa vald til að framkvæma þessar breytingar. Þeirra er að framkvæma, því aðrir hafa ekki það vald.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar