Óttast að íslenskir nafnasiðir deyi út Una Sighvatsdóttir skrifar 15. júní 2016 19:30 Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum. Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Mannskæðasta árásin á Húta hingað til Erlent „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ Innlent Uggandi vegna atlögu að háskólum: „Við ætlum ekki að lifa í ótta“ Erlent Bað fyrir friðsamlegum kosningum meðan hann hékk á krossinum Erlent Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús Innlent „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Innlent Einhleypir karlmenn standa verst Innlent Bresk systkini létust í kláfferjuslysinu Erlent Hafþór keppir í Rússlandi: „Auðvitað veldur þessi ákvörðun ákveðnum vonbrigðum“ Innlent Diddy ekki veittur aukafrestur Erlent Fleiri fréttir „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Stígvél og tækniframfarir Hótanir gegn háskólum og krossfestingar Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ „Ágæt ábending“ um bótaþega en tekur ekki undir allar athugasemdir fjármálaráðs Háholt sett aftur á sölu Skjólstæðingur heilbrigðisstofnunar veittist að starfsfólki Ráðherra bregst við athugasemdum, leikur ársins og ódýrt grænmeti „Stórtækir íbúðareigendur“ eiga 20 prósent íbúða í borginni Handtekinn grunaður um vasaþjófnað í miðborginni Engar reglur á Íslandi um hve mörg börn sæðisgjafar megi eignast Morðhótunum í garð kvenna fari fjölgandi Rafmennt í samstarf og kaupir eignir þrotabúsins Kartöflugeymsla orðin að menningarhúsi Selfyssinga Hafa áhyggjur af því að sýn Veitna á Heiðmörk sé of þröng Skortur á reglum um sæðisgjafir og menningarmiðstöð í kartöflugeymslu Háværar framkvæmdir stöðvaðar Hafþór keppir í Rússlandi: „Auðvitað veldur þessi ákvörðun ákveðnum vonbrigðum“ Rannsaka ólöglegt fiskeldi Áformin dragi verulega úr möguleikum til útivistar Geti haft í för með sér „ónæði, mengun og álag á fráveitu“ Ofbeldi í nánum samböndum og mótmæli á Tenerife Einhleypir karlmenn standa verst Misskilnings gætt um breytingar á lögum um innritun í framhaldsskóla Andstaða forstjóra Flugleiða við Cargolux réð því að hluturinn fór Bað lögreglu um að bjarga kettinum úr klóm nágrannans Vantar sjálfboðaliða til að laga 500 hjól handa efnaminni fjölskyldum „Umhverfi sem gerir eðlilegt og lögmætt flug að forréttindum stóru rekstraraðilanna“ Nafn mannsins sem lést í Garðabæ Sjá meira
Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum.
Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Mannskæðasta árásin á Húta hingað til Erlent „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ Innlent Uggandi vegna atlögu að háskólum: „Við ætlum ekki að lifa í ótta“ Erlent Bað fyrir friðsamlegum kosningum meðan hann hékk á krossinum Erlent Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús Innlent „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Innlent Einhleypir karlmenn standa verst Innlent Bresk systkini létust í kláfferjuslysinu Erlent Hafþór keppir í Rússlandi: „Auðvitað veldur þessi ákvörðun ákveðnum vonbrigðum“ Innlent Diddy ekki veittur aukafrestur Erlent Fleiri fréttir „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Stígvél og tækniframfarir Hótanir gegn háskólum og krossfestingar Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ „Ágæt ábending“ um bótaþega en tekur ekki undir allar athugasemdir fjármálaráðs Háholt sett aftur á sölu Skjólstæðingur heilbrigðisstofnunar veittist að starfsfólki Ráðherra bregst við athugasemdum, leikur ársins og ódýrt grænmeti „Stórtækir íbúðareigendur“ eiga 20 prósent íbúða í borginni Handtekinn grunaður um vasaþjófnað í miðborginni Engar reglur á Íslandi um hve mörg börn sæðisgjafar megi eignast Morðhótunum í garð kvenna fari fjölgandi Rafmennt í samstarf og kaupir eignir þrotabúsins Kartöflugeymsla orðin að menningarhúsi Selfyssinga Hafa áhyggjur af því að sýn Veitna á Heiðmörk sé of þröng Skortur á reglum um sæðisgjafir og menningarmiðstöð í kartöflugeymslu Háværar framkvæmdir stöðvaðar Hafþór keppir í Rússlandi: „Auðvitað veldur þessi ákvörðun ákveðnum vonbrigðum“ Rannsaka ólöglegt fiskeldi Áformin dragi verulega úr möguleikum til útivistar Geti haft í för með sér „ónæði, mengun og álag á fráveitu“ Ofbeldi í nánum samböndum og mótmæli á Tenerife Einhleypir karlmenn standa verst Misskilnings gætt um breytingar á lögum um innritun í framhaldsskóla Andstaða forstjóra Flugleiða við Cargolux réð því að hluturinn fór Bað lögreglu um að bjarga kettinum úr klóm nágrannans Vantar sjálfboðaliða til að laga 500 hjól handa efnaminni fjölskyldum „Umhverfi sem gerir eðlilegt og lögmætt flug að forréttindum stóru rekstraraðilanna“ Nafn mannsins sem lést í Garðabæ Sjá meira
Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32