Rannsóknir – undirstaða framþróunar Vísindamenn skrifar 26. september 2013 06:00 Grunnrannsóknir á sviði tækni og vísinda gegna mikilvægu hlutverki í nútíma samfélagi og mynda þá kjölfestu sem þekkingarleit og nýsköpun eru byggðar á. Sá sjóður sem er einna mikilvægastur fyrir fjármögnun grunnrannsókna á Íslandi er Rannsóknasjóður Rannís, sem fjármagnar stóran hluta allra rannsóknaverkefna hér á landi. Nú eru hins vegar blikur á lofti um fjármögnun sjóðsins og tvísýnt að hægt verði að fjármagna ný verkefni á næstu árum. Ef dregið verður úr stuðningi við grunnrannsóknir og því klippt á þekkingarsköpun í landinu niður við rót er nær öruggt að hagnýtar rannsóknir munu einnig bera mikinn skaða af. Fjárfestingar í grunnrannsóknum skila beinum arði til samfélagsins í réttu hlutfalli við þær fjárhæðir sem eru veittar þótt arðurinn skili sér hægt. Þess vegna hafa flestar vestrænar þjóðir lagt mikið upp úr því að efla grunnrannsóknir, þar sem opinberir aðilar gegna lykilhlutverki í að tryggja styrkveitingar til rannsókna og efla samkeppnisumhverfi í kringum þær. Tilgangurinn er oft háleitur, þar sem stórþjóðir hafa það að markmiði að takast á við helstu áskoranir sem mannkynið stendur frammi fyrir. Ísland er vissulega í hópi þjóða sem lagt hafa lóð á vogarskálarnar til þess að bæta lífskjör og stuðla að framförum í heiminum. Það þarf ekki nema að hugsa til þeirra sprotafyrirtækja sem hér hafa sprottið upp og náð miklum árangri á alþjóðavísu.Styðjast við nema Rannsóknir kosta fé en í hvað fer það fé? Í raun styðjast flest allar rannsóknir á háskólastigi að miklu leyti við nema í framhaldsnámi til þess að framkvæma þær. Styrkjafé fer því að mestu leyti í það að styrkja nemendur og búa þeim umhverfi til skapandi náms. Þannig hljóta vísindamenn mikilvæga þjálfun í upphafi ferils síns, þar sem þeir læra vinnubrögð, aðferðafræði og vísindalega hugsun, á meðan tryggt er að þekkingin sem skapast berist til næstu kynslóðar vísindamanna. Þannig eflist og vex þekkingin með hverri kynslóð og nemar koma vel undirbúnir úr framhaldsnámi og taka þátt í tækni- og þekkingariðnaðinum sem fer hratt vaxandi í landinu og stuðla þannig beint að auknum hagvexti. Einnig eru ungir vísindamenn, nýdoktorar og hópstjórar sem eru að hefja sjálfstæðan vísindaferil algerlega háðir styrkfé úr samkeppnissjóðum. Að spara fé til rannsókna er því sambærilegt því að éta útsæðið. Það mun hafa alvarlegar afleiðingar. Algengur misskilningur er að íslenskir vísindamenn geti hreinlega bætt upp skort á rannsóknastyrkjum á Íslandi með styrkjasókn í erlenda sjóði. Sannleikurinn er sá að þegar sótt er um erlent styrkfé er lykilatriði að fyrir séu góðir innviðir og styrkir sem hafa verið veittir í heimalandinu. Þannig veita erlendir sjóðir ekki fé til rannsókna nema sýnt þyki að til staðar sé sá mannauður, tækjakostur og hugvit sem þarf til þess að fjárfesting í rannsóknum beri árangur. Þess vegna er fjárfesting í grunnstoðum íslensks vísindasamfélags forsenda þess að erlendir styrkir fáist til landsins.Skiptir sköpum Nýliðun á þeim mannauði sem verður til við grunnrannsóknir skiptir sköpum þegar viðhalda skal þekkingar- og nýsköpun. Flestir vísindamenn hljóta hluta þjálfunar sinnar í öðrum löndum og margir þeirra snúa til baka með mikla reynslu og þjálfun sem er undirstaða þess að rannsóknaumhverfið á landinu haldi í við strauma og stefnur erlendis. Þess vegna er lykilatriði að skapa skilyrði á Íslandi fyrir ungt vísindafólk að snúa aftur til landsins eftir þjálfun á doktors- og nýdoktorsstigi til þess að við fáum stöðugt blásið nýju lífi í það frjóa umhverfi sem grunnrannsóknir þrífast í. Þannig hámörkum við afköst þess mannauðs sem við höfum yfir að búa. Fyrstu árin eftir að vísindamaður lýkur grunnþjálfun er sá tími sem er einna viðkvæmastur á ferlinum og sker oft úr um það hvort einstaklingur hljóti tækifæri til þess að halda áfram rannsóknum. Falli nýjar styrkveitingar til grunnrannsókna niður, þrátt fyrir að staðið sé við eldri skuldbindingar, mun það hafa hrapalleg áhrif fyrir þá vísindamenn sem eru í þann mund að ljúka við grunnþjálfun og stefna að því að snúa aftur til landsins. Líklegt er einnig að við missum marga hæfileikaríka vísindamenn endanlega úr landi og þeir ungu vísindamenn sem fyrir eru muni snúa sér að öðrum störfum og áralöng fjárfesting í þjálfun þeirra muni fara í súginn. Andri Steinþór Björnsson (Sálfræðideild, HÍ) Arnar Pálsson (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Ármann Gylfason (Tækni- og verkfræðideild, HR) Erna Magnúsdóttir (Læknadeild, HÍ) Eyjólfur Ingi Ásgeirsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Guðrún Valdimarsdóttir (Læknadeild, HÍ) Henning Úlfarsson (Tölvunarfræðideild, HR) Hlynur Stefánsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Hega Zoega (Læknadeild, HÍ) Jón Guðnason (Tækni- og verkfræðideild, HR) Jón Þór Bergþórsson (Læknadeild, HR) Leifur Þór Leifsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Magnús Örn Úlfarsson (Rafmagns- og tölvuverkfræðideild, HÍ) Margrét Helga Ögmundsdóttir (Læknadeild, HÍ) Páll Melsted (Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild, HÍ) Pétur Henry Petersen (Læknadeild, HÍ) Sigríður Rut Franzdóttir (Læknadeild, HÍ) Sigurður Yngvi Kristinsson (Læknadeild, HÍ) Stefán Sigurðsson (Læknadeild, HÍ) Valerie Meyer (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Ýmir Vigfússon (Tölvunarfræðideild, HR) Zophonías O. Jónsson (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Þorvarður Jón Löve (Læknadeild, HÍ) Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson Skoðun Skoðun Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Grunnrannsóknir á sviði tækni og vísinda gegna mikilvægu hlutverki í nútíma samfélagi og mynda þá kjölfestu sem þekkingarleit og nýsköpun eru byggðar á. Sá sjóður sem er einna mikilvægastur fyrir fjármögnun grunnrannsókna á Íslandi er Rannsóknasjóður Rannís, sem fjármagnar stóran hluta allra rannsóknaverkefna hér á landi. Nú eru hins vegar blikur á lofti um fjármögnun sjóðsins og tvísýnt að hægt verði að fjármagna ný verkefni á næstu árum. Ef dregið verður úr stuðningi við grunnrannsóknir og því klippt á þekkingarsköpun í landinu niður við rót er nær öruggt að hagnýtar rannsóknir munu einnig bera mikinn skaða af. Fjárfestingar í grunnrannsóknum skila beinum arði til samfélagsins í réttu hlutfalli við þær fjárhæðir sem eru veittar þótt arðurinn skili sér hægt. Þess vegna hafa flestar vestrænar þjóðir lagt mikið upp úr því að efla grunnrannsóknir, þar sem opinberir aðilar gegna lykilhlutverki í að tryggja styrkveitingar til rannsókna og efla samkeppnisumhverfi í kringum þær. Tilgangurinn er oft háleitur, þar sem stórþjóðir hafa það að markmiði að takast á við helstu áskoranir sem mannkynið stendur frammi fyrir. Ísland er vissulega í hópi þjóða sem lagt hafa lóð á vogarskálarnar til þess að bæta lífskjör og stuðla að framförum í heiminum. Það þarf ekki nema að hugsa til þeirra sprotafyrirtækja sem hér hafa sprottið upp og náð miklum árangri á alþjóðavísu.Styðjast við nema Rannsóknir kosta fé en í hvað fer það fé? Í raun styðjast flest allar rannsóknir á háskólastigi að miklu leyti við nema í framhaldsnámi til þess að framkvæma þær. Styrkjafé fer því að mestu leyti í það að styrkja nemendur og búa þeim umhverfi til skapandi náms. Þannig hljóta vísindamenn mikilvæga þjálfun í upphafi ferils síns, þar sem þeir læra vinnubrögð, aðferðafræði og vísindalega hugsun, á meðan tryggt er að þekkingin sem skapast berist til næstu kynslóðar vísindamanna. Þannig eflist og vex þekkingin með hverri kynslóð og nemar koma vel undirbúnir úr framhaldsnámi og taka þátt í tækni- og þekkingariðnaðinum sem fer hratt vaxandi í landinu og stuðla þannig beint að auknum hagvexti. Einnig eru ungir vísindamenn, nýdoktorar og hópstjórar sem eru að hefja sjálfstæðan vísindaferil algerlega háðir styrkfé úr samkeppnissjóðum. Að spara fé til rannsókna er því sambærilegt því að éta útsæðið. Það mun hafa alvarlegar afleiðingar. Algengur misskilningur er að íslenskir vísindamenn geti hreinlega bætt upp skort á rannsóknastyrkjum á Íslandi með styrkjasókn í erlenda sjóði. Sannleikurinn er sá að þegar sótt er um erlent styrkfé er lykilatriði að fyrir séu góðir innviðir og styrkir sem hafa verið veittir í heimalandinu. Þannig veita erlendir sjóðir ekki fé til rannsókna nema sýnt þyki að til staðar sé sá mannauður, tækjakostur og hugvit sem þarf til þess að fjárfesting í rannsóknum beri árangur. Þess vegna er fjárfesting í grunnstoðum íslensks vísindasamfélags forsenda þess að erlendir styrkir fáist til landsins.Skiptir sköpum Nýliðun á þeim mannauði sem verður til við grunnrannsóknir skiptir sköpum þegar viðhalda skal þekkingar- og nýsköpun. Flestir vísindamenn hljóta hluta þjálfunar sinnar í öðrum löndum og margir þeirra snúa til baka með mikla reynslu og þjálfun sem er undirstaða þess að rannsóknaumhverfið á landinu haldi í við strauma og stefnur erlendis. Þess vegna er lykilatriði að skapa skilyrði á Íslandi fyrir ungt vísindafólk að snúa aftur til landsins eftir þjálfun á doktors- og nýdoktorsstigi til þess að við fáum stöðugt blásið nýju lífi í það frjóa umhverfi sem grunnrannsóknir þrífast í. Þannig hámörkum við afköst þess mannauðs sem við höfum yfir að búa. Fyrstu árin eftir að vísindamaður lýkur grunnþjálfun er sá tími sem er einna viðkvæmastur á ferlinum og sker oft úr um það hvort einstaklingur hljóti tækifæri til þess að halda áfram rannsóknum. Falli nýjar styrkveitingar til grunnrannsókna niður, þrátt fyrir að staðið sé við eldri skuldbindingar, mun það hafa hrapalleg áhrif fyrir þá vísindamenn sem eru í þann mund að ljúka við grunnþjálfun og stefna að því að snúa aftur til landsins. Líklegt er einnig að við missum marga hæfileikaríka vísindamenn endanlega úr landi og þeir ungu vísindamenn sem fyrir eru muni snúa sér að öðrum störfum og áralöng fjárfesting í þjálfun þeirra muni fara í súginn. Andri Steinþór Björnsson (Sálfræðideild, HÍ) Arnar Pálsson (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Ármann Gylfason (Tækni- og verkfræðideild, HR) Erna Magnúsdóttir (Læknadeild, HÍ) Eyjólfur Ingi Ásgeirsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Guðrún Valdimarsdóttir (Læknadeild, HÍ) Henning Úlfarsson (Tölvunarfræðideild, HR) Hlynur Stefánsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Hega Zoega (Læknadeild, HÍ) Jón Guðnason (Tækni- og verkfræðideild, HR) Jón Þór Bergþórsson (Læknadeild, HR) Leifur Þór Leifsson (Tækni- og verkfræðideild, HR) Magnús Örn Úlfarsson (Rafmagns- og tölvuverkfræðideild, HÍ) Margrét Helga Ögmundsdóttir (Læknadeild, HÍ) Páll Melsted (Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild, HÍ) Pétur Henry Petersen (Læknadeild, HÍ) Sigríður Rut Franzdóttir (Læknadeild, HÍ) Sigurður Yngvi Kristinsson (Læknadeild, HÍ) Stefán Sigurðsson (Læknadeild, HÍ) Valerie Meyer (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Ýmir Vigfússon (Tölvunarfræðideild, HR) Zophonías O. Jónsson (Líf- og umhverfisvísindadeild, HÍ) Þorvarður Jón Löve (Læknadeild, HÍ)
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun