Vont er þeirra ranglæti, verra þeirra réttlæti Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar 9. janúar 2016 07:00 Eftir fimm ára bið féll dómur í Stím-málinu í héraðsdómi Reykjavíkur rétt fyrir jól. Samkvæmt dómi skal ég sæta 18 mánaða fangelsisvist vegna brota er ku hafa átt sér stað fyrir átta árum í öðrum banka en ég starfaði hjá. Mér er reyndar ókunnugt um að þessi brot hafi átt sér stað, en þau voru ósönnuð með öllu. Ég áfrýjaði dóminum samdægurs til Hæstaréttar og mun líklega þurfa að bíða í eitt og hálft ár eftir málsmeðferð þar. Af lestri dómsins er erfitt að sjá að réttarhald hafi farið fram eða að einhvers konar málsvörn hafi átt sér stað. Í fimm ár hef ég mátt þola símhleranir; upptöku persónulegra gagna; húsrannsókn; mannorðsmissi og skert lífsviðurværi. Að óþörfu og ósekju. Af kynnum mínum af réttarkerfinu hef ég séð sannleikann afbakaðan af opinberum embættismönnum, einskis er látið ófreistað til að treysta eigin tilverugrundvöll og sefa reiði, ímyndaða sem raunverulega. Í mínu tilviki byggðu ákæra og síðar dómur á fyrirfram gefinni niðurstöðu rannsakenda um tilgátu sem mótuð var í upphafi rannsóknar. Engu skipti hvað kom fram við yfirheyrslur, gagnaöflun eða réttarhöld. Í málinu var ákært fyrir umboðssvik. Saksóknari hafnaði framlagningu hins eiginlega og formlega umboðs, sem við höfðum gætt að afla. Það gerði saksóknari með fulltingi dómsúrskurðar sama dómara og dæmdi í málinu, reyndi þannig að halda frá dómi þeim gögnum sem ekki studdu hans tilgátu. Engar sönnur voru færðar á ákæruefnin. Upptökum símtala er sönnuðu sakleysi sakborninga var eytt án þess að verjendur fengju sannreynt innihald þeirra. Til að bíta höfuðið af skömminni byggir saksóknari síðan fyrst og fremst á keyptum framburði uppljóstrara sem sannanlega fór ekki rétt með staðreyndir frammi fyrir dómi.Grímulaus misbeiting ákæruvalds Samkvæmt almennum hegningarlögum er það að bera mann röngum sökum eða halda frá máli gögnum er benda til sýknu, saknæmt athæfi og getur varðað fangelsisvist allt að 16 árum. Slík er ábyrgð opinberra embætta og einstakra starfsmanna þeirra og rétt að benda á það hér, því einhver mun á endanum þurfa að svara fyrir grímulausa misbeitingu ákæruvalds. Ákæruvaldi ber að rannsaka mögulegt saknæmt athæfi til sakfellingar og sýknu til jafns og velta við hverjum steini. Þá er jafnframt mögulega um að ræða brot á ákvæði stjórnarskrárinnar um réttláta og skjóta málsmeðferð frammi fyrir óhlutdrægum dómstóli og jafnframt brot á Mannréttindasáttmála Evrópu. Höfum við vikið til hliðar öllum grunnreglum réttarríkisins er í hlut á tiltekin starfstétt manna og kvenna á Íslandi? Dómsformaður í mínu máli, Símon Sigvaldason, sagði á opinberum vettvangi nokkrum dögum fyrir dómsuppsögu yfir mér og tveimur öðrum, að vitanlega tækju dómar mið af stemningunni í samfélaginu. Orðrétt sagði Símon: „Við megum ekki gleyma því að dómstólarnir eru sprottnir upp úr okkar eigin samfélagi og eiga að endurspegla viðhorf okkar til málefna líðandi stundar. Dómararnir koma úr því sama umhverfi. Það er mjög eðlilegt að dómarar endurspegli samfélagsvitundina.“ Er það svo að túlkun einstakra dómara á stemningunni og persónuleg afstaða þeirra til málefna ráði för? Er þá réttlætisgyðjan ekki blind, heldur alsjáandi og hefur þróað með sér pólitískt nef? Téður dómari reyndist sammála ákæruvaldinu í 99,4% tilfella og sakfelldi, en sýknaði þó í 2 af 304 málum er síðast var athugað. Í kjölfar sýknudóms yfir heilbrigðisstarfsmanni sté ríkissaksóknari fram og lýsti því yfir að ákæruvaldinu og dómstólum, væri vorkunn, málaflokkurinn væri flókinn og eingöngu á færi sérfræðinga að skilja. Á þetta eingöngu við um heilbrigðismál, en ekki fjármál, s.s. afleiðuviðskipti, markaðsáhættu og alþjóðlega reikningsskilastaðla.Niðurstaðan er röng Ég fullyrði að niðurstaðan í Stím-málinu er röng. Ég gerði ekkert rangt og myndi breyta eins í sömu aðstæðum aftur. Ég get harmað að hafa borist á öldum bjartsýni fyrir 2008, en mögulega voru fleiri sekir um það. Gjaldið hefi ég greitt og það ríflega. Að ég hafi gerst sekur um afbrot er fráleitt. Bankamenn hafa í mörgum tilvikum ekki getað eða mátt tjá sig af lagalegum ástæðum, málaflokkurinn er einnig flókinn og á tíðum erfitt að reka mál á opinberum vettvangi. Þannig hefur verið hægt að ala á lægstu hvötum í allri umfjöllun og margir fundið fróun í að úthúða einni stétt í heild sinni. Eru allir pípulagningarmenn fúskarar ef springur einn ofn í stofunni? Og ef allir ofnar í öllum stofum allra landsmanna springa, er þá ekki líklegra að um framleiðslu- eða kerfisgalla sé að ræða? Mér hefur verið bent á að ég megi ekki skrifa svona, því mál mitt sé í áfrýjunarferli og gagnrýni kunni að ala á óvild dómstóla í minn garð. Hver á annars að standa með eigin málstað ef ekki maður sjálfur? Réttarkerfinu hefur fatast áður, sbr. í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu og í Hafskipsmálinu. Í báðum tilvikum varð umræðan í kjölfarið á þá lund að slík mannréttindabrot og málsmeðferð mætti aldrei endurtaka í íslensku réttarríki. Erum við á réttri braut nú? Að lokum vil ég óska lesendum gleðilegs nýs árs og velfarnaðar í leik og starfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun Skoðun Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Sjá meira
Eftir fimm ára bið féll dómur í Stím-málinu í héraðsdómi Reykjavíkur rétt fyrir jól. Samkvæmt dómi skal ég sæta 18 mánaða fangelsisvist vegna brota er ku hafa átt sér stað fyrir átta árum í öðrum banka en ég starfaði hjá. Mér er reyndar ókunnugt um að þessi brot hafi átt sér stað, en þau voru ósönnuð með öllu. Ég áfrýjaði dóminum samdægurs til Hæstaréttar og mun líklega þurfa að bíða í eitt og hálft ár eftir málsmeðferð þar. Af lestri dómsins er erfitt að sjá að réttarhald hafi farið fram eða að einhvers konar málsvörn hafi átt sér stað. Í fimm ár hef ég mátt þola símhleranir; upptöku persónulegra gagna; húsrannsókn; mannorðsmissi og skert lífsviðurværi. Að óþörfu og ósekju. Af kynnum mínum af réttarkerfinu hef ég séð sannleikann afbakaðan af opinberum embættismönnum, einskis er látið ófreistað til að treysta eigin tilverugrundvöll og sefa reiði, ímyndaða sem raunverulega. Í mínu tilviki byggðu ákæra og síðar dómur á fyrirfram gefinni niðurstöðu rannsakenda um tilgátu sem mótuð var í upphafi rannsóknar. Engu skipti hvað kom fram við yfirheyrslur, gagnaöflun eða réttarhöld. Í málinu var ákært fyrir umboðssvik. Saksóknari hafnaði framlagningu hins eiginlega og formlega umboðs, sem við höfðum gætt að afla. Það gerði saksóknari með fulltingi dómsúrskurðar sama dómara og dæmdi í málinu, reyndi þannig að halda frá dómi þeim gögnum sem ekki studdu hans tilgátu. Engar sönnur voru færðar á ákæruefnin. Upptökum símtala er sönnuðu sakleysi sakborninga var eytt án þess að verjendur fengju sannreynt innihald þeirra. Til að bíta höfuðið af skömminni byggir saksóknari síðan fyrst og fremst á keyptum framburði uppljóstrara sem sannanlega fór ekki rétt með staðreyndir frammi fyrir dómi.Grímulaus misbeiting ákæruvalds Samkvæmt almennum hegningarlögum er það að bera mann röngum sökum eða halda frá máli gögnum er benda til sýknu, saknæmt athæfi og getur varðað fangelsisvist allt að 16 árum. Slík er ábyrgð opinberra embætta og einstakra starfsmanna þeirra og rétt að benda á það hér, því einhver mun á endanum þurfa að svara fyrir grímulausa misbeitingu ákæruvalds. Ákæruvaldi ber að rannsaka mögulegt saknæmt athæfi til sakfellingar og sýknu til jafns og velta við hverjum steini. Þá er jafnframt mögulega um að ræða brot á ákvæði stjórnarskrárinnar um réttláta og skjóta málsmeðferð frammi fyrir óhlutdrægum dómstóli og jafnframt brot á Mannréttindasáttmála Evrópu. Höfum við vikið til hliðar öllum grunnreglum réttarríkisins er í hlut á tiltekin starfstétt manna og kvenna á Íslandi? Dómsformaður í mínu máli, Símon Sigvaldason, sagði á opinberum vettvangi nokkrum dögum fyrir dómsuppsögu yfir mér og tveimur öðrum, að vitanlega tækju dómar mið af stemningunni í samfélaginu. Orðrétt sagði Símon: „Við megum ekki gleyma því að dómstólarnir eru sprottnir upp úr okkar eigin samfélagi og eiga að endurspegla viðhorf okkar til málefna líðandi stundar. Dómararnir koma úr því sama umhverfi. Það er mjög eðlilegt að dómarar endurspegli samfélagsvitundina.“ Er það svo að túlkun einstakra dómara á stemningunni og persónuleg afstaða þeirra til málefna ráði för? Er þá réttlætisgyðjan ekki blind, heldur alsjáandi og hefur þróað með sér pólitískt nef? Téður dómari reyndist sammála ákæruvaldinu í 99,4% tilfella og sakfelldi, en sýknaði þó í 2 af 304 málum er síðast var athugað. Í kjölfar sýknudóms yfir heilbrigðisstarfsmanni sté ríkissaksóknari fram og lýsti því yfir að ákæruvaldinu og dómstólum, væri vorkunn, málaflokkurinn væri flókinn og eingöngu á færi sérfræðinga að skilja. Á þetta eingöngu við um heilbrigðismál, en ekki fjármál, s.s. afleiðuviðskipti, markaðsáhættu og alþjóðlega reikningsskilastaðla.Niðurstaðan er röng Ég fullyrði að niðurstaðan í Stím-málinu er röng. Ég gerði ekkert rangt og myndi breyta eins í sömu aðstæðum aftur. Ég get harmað að hafa borist á öldum bjartsýni fyrir 2008, en mögulega voru fleiri sekir um það. Gjaldið hefi ég greitt og það ríflega. Að ég hafi gerst sekur um afbrot er fráleitt. Bankamenn hafa í mörgum tilvikum ekki getað eða mátt tjá sig af lagalegum ástæðum, málaflokkurinn er einnig flókinn og á tíðum erfitt að reka mál á opinberum vettvangi. Þannig hefur verið hægt að ala á lægstu hvötum í allri umfjöllun og margir fundið fróun í að úthúða einni stétt í heild sinni. Eru allir pípulagningarmenn fúskarar ef springur einn ofn í stofunni? Og ef allir ofnar í öllum stofum allra landsmanna springa, er þá ekki líklegra að um framleiðslu- eða kerfisgalla sé að ræða? Mér hefur verið bent á að ég megi ekki skrifa svona, því mál mitt sé í áfrýjunarferli og gagnrýni kunni að ala á óvild dómstóla í minn garð. Hver á annars að standa með eigin málstað ef ekki maður sjálfur? Réttarkerfinu hefur fatast áður, sbr. í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu og í Hafskipsmálinu. Í báðum tilvikum varð umræðan í kjölfarið á þá lund að slík mannréttindabrot og málsmeðferð mætti aldrei endurtaka í íslensku réttarríki. Erum við á réttri braut nú? Að lokum vil ég óska lesendum gleðilegs nýs árs og velfarnaðar í leik og starfi.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun