Samstaða um LÍN Björn Már Ólafsson skrifar 13. október 2014 11:00 Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Áfram í fremstu röð? 7. október 2014 07:00 Vits er þörf 11. október 2014 11:30 Falin skólagjöld Háskóla Íslands 12. október 2014 07:00 Hverju hefur Stúdentaráð áorkað? 8. október 2014 07:00 Úr faðmi fjalla blárra í kaldan faðm LÍN 10. október 2014 07:00 Ráðherra talar tungum tveim 9. október 2014 07:00 Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar