Allir vara við þenslunni hér 14. júní 2005 00:01 Viðvörunarbjöllur efnahagslífsins glymja um þessar mundir úr mörgum áttum, bæði innanlands og frá erlendum stofnunum sem við eigum aðild að. Nú síðast var það sendinefnd Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, sem sendi frá sér álit um efnahagamálin hér á landi, eftir að hafa dvalist hér og kynnt sér málin af eigin raun. Athygli erlendra stofnana beinist gjarnan að ríkisfjármálunum og þar þurfi menn að hafa varann á. Það er líka sá þáttur sem ætti að vera auðveldast að stjórna, því erfitt er fyrir yfirvöld að hafa hemil á einkaneyslunni, þar sem einstaklingarnir koma beint við sögu. Einkaneyslan birtist um þessar mundir einna gleggst í miklum innflutningi á bílum, ekki síst frá Norður-Ameríku. Stórir amerískir drekar eru orðnir býsna fyrirferðarmiklir á þjóðvegum landsins og þeim á enn eftir að fjölda, ef fram heldur sem horfir varðandi lágt gengi Bandaríkjadollars. Þá hefur innflutningur á ýmsum öðrum varanlegum neysluvörum svokölluðum aukist mjög á undanförnum mánuðum . Sendinefnd Alþjóða gjaldeyrissjóðsins hrósar íslenskum stjórnvöldum í upphafi álits síns fyrir að fylgja af festu stefnu sem lagt hefur grunninn að kröftugum hagvexti og á þar við uppbyggingu stóriðju sem nýtir hreina orku. Þessi upbygging hefur hins vegar í för með sér miklar sveiflur í hagkerfinu, og það er þar sem stjórnvöld þurfa að koma inn í. Sendinefndin telur að meira aðhald þurfi varðandi fjárlög ríkisins, og nú þegar undirbúningur fjárlaga næsta árs stendur yfir þurfa stjórnvöld að taka fullt tillit til þessara athugasemda. Það hlýtur að koma sterklega til greina að fresta fyrirhuguðum skattalækkunum, þótt það verði kannski ekki vinsælt hjá mörgum einstaklingum sem lengi hafa beðið eftir því að skattar yrðu lækkaðir. Tekjuskattsprósenta lækkaði um eitt prósentustig um síðustu áramót, en á móti kom að útsvarið hækkaði í mörgum sveitarfélögum. Tekjuskattsprósentan á svo að lækka jafnmikið um næstu áramót og síðan um tvö prósentustig ári 2007 - á kosningaári. Þá á eignarskattur að falla að fullu niður um næstu áramót. Þetta eru þær skattalækkanir sem hugsanlega væri hægt að fresta í hinni miklu uppsveiflu sem nú er. Þá er það útgjaldahliðin, sem oft hefur verið auðveldara fyrir ríkið að snúa sér að við svipaðar aðstæður. Niðurskurðarhnífnum hefur þá gjarnan verið beitt á fyrirhugaðar vegaframkvæmdir, þótt nauðsynlegar séu. Það er að sjálfsögðu hægt fyrir ríkið að draga úr ýmsum framkvæmdum öðrum, en þá koma kjördæmahagsmunir oft við sögu og þingmenn eru minntir á það af ýmsum þrýstihópum að það eru kosningar á fjögurra ára fresti. Stór hluti þenslunnar nú verður hins vegar ekki rakinn beint til ríkisins heldur einstaklinga og fyrirtækja. Mikilli hagsæld fylgir gjarnan mikil þensla og svo er einmitt um þessar mundir. Húsbyggingar á höfuðborgarsvæðinu slá nú öll met eins og oft hefur verið minnst á á undanförnum misserum, og eiga húsnæðislán bankana þar ekki síst hlut að máli. Lán þeirra til íbúðakaupa nema nú á þriðja hundrað milljörðum króna. Þess sér líka stað í efnahagslífinu, og ríkisvaldið fær þar við lítið ráðið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Kári Jónasson Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun
Viðvörunarbjöllur efnahagslífsins glymja um þessar mundir úr mörgum áttum, bæði innanlands og frá erlendum stofnunum sem við eigum aðild að. Nú síðast var það sendinefnd Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, sem sendi frá sér álit um efnahagamálin hér á landi, eftir að hafa dvalist hér og kynnt sér málin af eigin raun. Athygli erlendra stofnana beinist gjarnan að ríkisfjármálunum og þar þurfi menn að hafa varann á. Það er líka sá þáttur sem ætti að vera auðveldast að stjórna, því erfitt er fyrir yfirvöld að hafa hemil á einkaneyslunni, þar sem einstaklingarnir koma beint við sögu. Einkaneyslan birtist um þessar mundir einna gleggst í miklum innflutningi á bílum, ekki síst frá Norður-Ameríku. Stórir amerískir drekar eru orðnir býsna fyrirferðarmiklir á þjóðvegum landsins og þeim á enn eftir að fjölda, ef fram heldur sem horfir varðandi lágt gengi Bandaríkjadollars. Þá hefur innflutningur á ýmsum öðrum varanlegum neysluvörum svokölluðum aukist mjög á undanförnum mánuðum . Sendinefnd Alþjóða gjaldeyrissjóðsins hrósar íslenskum stjórnvöldum í upphafi álits síns fyrir að fylgja af festu stefnu sem lagt hefur grunninn að kröftugum hagvexti og á þar við uppbyggingu stóriðju sem nýtir hreina orku. Þessi upbygging hefur hins vegar í för með sér miklar sveiflur í hagkerfinu, og það er þar sem stjórnvöld þurfa að koma inn í. Sendinefndin telur að meira aðhald þurfi varðandi fjárlög ríkisins, og nú þegar undirbúningur fjárlaga næsta árs stendur yfir þurfa stjórnvöld að taka fullt tillit til þessara athugasemda. Það hlýtur að koma sterklega til greina að fresta fyrirhuguðum skattalækkunum, þótt það verði kannski ekki vinsælt hjá mörgum einstaklingum sem lengi hafa beðið eftir því að skattar yrðu lækkaðir. Tekjuskattsprósenta lækkaði um eitt prósentustig um síðustu áramót, en á móti kom að útsvarið hækkaði í mörgum sveitarfélögum. Tekjuskattsprósentan á svo að lækka jafnmikið um næstu áramót og síðan um tvö prósentustig ári 2007 - á kosningaári. Þá á eignarskattur að falla að fullu niður um næstu áramót. Þetta eru þær skattalækkanir sem hugsanlega væri hægt að fresta í hinni miklu uppsveiflu sem nú er. Þá er það útgjaldahliðin, sem oft hefur verið auðveldara fyrir ríkið að snúa sér að við svipaðar aðstæður. Niðurskurðarhnífnum hefur þá gjarnan verið beitt á fyrirhugaðar vegaframkvæmdir, þótt nauðsynlegar séu. Það er að sjálfsögðu hægt fyrir ríkið að draga úr ýmsum framkvæmdum öðrum, en þá koma kjördæmahagsmunir oft við sögu og þingmenn eru minntir á það af ýmsum þrýstihópum að það eru kosningar á fjögurra ára fresti. Stór hluti þenslunnar nú verður hins vegar ekki rakinn beint til ríkisins heldur einstaklinga og fyrirtækja. Mikilli hagsæld fylgir gjarnan mikil þensla og svo er einmitt um þessar mundir. Húsbyggingar á höfuðborgarsvæðinu slá nú öll met eins og oft hefur verið minnst á á undanförnum misserum, og eiga húsnæðislán bankana þar ekki síst hlut að máli. Lán þeirra til íbúðakaupa nema nú á þriðja hundrað milljörðum króna. Þess sér líka stað í efnahagslífinu, og ríkisvaldið fær þar við lítið ráðið.