... lítillætis lund kát ... 30. júní 2006 00:01 Orð Sigurbjörns Einarssonar biskups hafa nú í gegnum langa tíð verið þeim til fróðleiks, huggunar og uppvakningar sem iðka vilja, ekki síður en Hallgrímskver á sinni öld og fram á okkar daga. Á þann veg háttar til að á þessum degi fyllir Sigurbjörn Einarsson biskup hálfan tíunda tuginn. Það er gott æviskeið. Hitt skiptir þó öllu meira máli að starf hans hefur verið þjóðinni auðnubót. Einmitt þess vegna hæfir vel að vinir hans skuli á þessum tímamótum hafa gengist fyrir nýrri útgáfu á predikunar- og ræðusöfnum hans frá fyrri árum. Það er að sönnu þarft verk, en þó umfram allt annað sá sómi sem best á við. Sú auðnubót sem Sigurbjörn biskup hefur gert samferðamönnum sínum og íslenskri siðmenningu felst í orðum hans, skrifuðum jafnt sem töluðum, í bundnu máli rétt eins og óbundnu. Ræður hans eru því vel þegnar á prenti og tilefnið vissulega vert umtals. Það er ósmátt hlutskipti þegar sagt er um einn mann að hann hafi öðrum fremur verið leiðtogi heillar þjóðar í andlegum efnum um sína daga. Slík staða er ekki sjálfvirk afleiðsla hárrar tignar. Hún getur aðeins verið ávöxtur eigin ágætis. Að vísu er það ekki svo að Sigurbjörn biskup hafi alltaf og um alla hluti sem hann hefur tekið sér fyrir hendur verið óumdeildur eða að hann hafi aldrei dregist inn í deilur. En þegar á heildina er litið falla slík smáatriði í skuggann af laufskrúði stórra verka. Fáir menn að jöfnum áhrifum hafa sömu lítillætis lund og Sigurbjörn biskup. Í því ljósi er ef til vill ótilhlýðilegt og ekki tímabært að jafna honum við þá sem hæst rísa í andlegum efnum eins og séra Hallgrím og meistara Vídalín. Þegar til þessara nafna er litið er vissulega nokkur vík á milli í tíma og rúmi. En eigi að síður fer ekki hjá því að margir hljóta að upplifa Sigurbjörn biskup eins og samferðamann þeirra í skarpri andlegri leiðsögn. Andleg áhrif eiga jafnan rætur í eiginleikum. Það má með réttu segja um Sigurbjörn biskup eins og áður hefur verið sagt um Vídalín að þeim áhrifum valdi dæmalaus ratvísi í völundarhúsi mannlegs hjarta. Nú um stundir heyrast stöku sinnum raddir um stjórnskipulegan aðskilnað ríkis og kirkju. Það er ákvörðun sem þjóðin tekur sjálf samkvæmt stjórnskipunarlögum. En þegar horft er til biskupsins Sigurbjörns er flestum ugglaust þannig farið að þeir sjá trauðla hvernig skilja megi á milli orða hans og þjóðarinnar. Það myndi horfa við eins og hver annar siðmenningarlegur niðurskurður. Hér má grípa til kunnrar samlíkingar. Boginn sér og strengurinn sér eru ónýtir til varnar. Gæti ekki verið að afls yrði vant ef þjóðin stæði sér og kirkjan sér? Á þessum degi er gott að fagna með kátri lítillætis lund sem sannarlega hefur markað þau spor í samtímann að í þau gæti verið ófokið þegar ný framtíð verður veruleiki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Þorsteinn Pálsson Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun
Orð Sigurbjörns Einarssonar biskups hafa nú í gegnum langa tíð verið þeim til fróðleiks, huggunar og uppvakningar sem iðka vilja, ekki síður en Hallgrímskver á sinni öld og fram á okkar daga. Á þann veg háttar til að á þessum degi fyllir Sigurbjörn Einarsson biskup hálfan tíunda tuginn. Það er gott æviskeið. Hitt skiptir þó öllu meira máli að starf hans hefur verið þjóðinni auðnubót. Einmitt þess vegna hæfir vel að vinir hans skuli á þessum tímamótum hafa gengist fyrir nýrri útgáfu á predikunar- og ræðusöfnum hans frá fyrri árum. Það er að sönnu þarft verk, en þó umfram allt annað sá sómi sem best á við. Sú auðnubót sem Sigurbjörn biskup hefur gert samferðamönnum sínum og íslenskri siðmenningu felst í orðum hans, skrifuðum jafnt sem töluðum, í bundnu máli rétt eins og óbundnu. Ræður hans eru því vel þegnar á prenti og tilefnið vissulega vert umtals. Það er ósmátt hlutskipti þegar sagt er um einn mann að hann hafi öðrum fremur verið leiðtogi heillar þjóðar í andlegum efnum um sína daga. Slík staða er ekki sjálfvirk afleiðsla hárrar tignar. Hún getur aðeins verið ávöxtur eigin ágætis. Að vísu er það ekki svo að Sigurbjörn biskup hafi alltaf og um alla hluti sem hann hefur tekið sér fyrir hendur verið óumdeildur eða að hann hafi aldrei dregist inn í deilur. En þegar á heildina er litið falla slík smáatriði í skuggann af laufskrúði stórra verka. Fáir menn að jöfnum áhrifum hafa sömu lítillætis lund og Sigurbjörn biskup. Í því ljósi er ef til vill ótilhlýðilegt og ekki tímabært að jafna honum við þá sem hæst rísa í andlegum efnum eins og séra Hallgrím og meistara Vídalín. Þegar til þessara nafna er litið er vissulega nokkur vík á milli í tíma og rúmi. En eigi að síður fer ekki hjá því að margir hljóta að upplifa Sigurbjörn biskup eins og samferðamann þeirra í skarpri andlegri leiðsögn. Andleg áhrif eiga jafnan rætur í eiginleikum. Það má með réttu segja um Sigurbjörn biskup eins og áður hefur verið sagt um Vídalín að þeim áhrifum valdi dæmalaus ratvísi í völundarhúsi mannlegs hjarta. Nú um stundir heyrast stöku sinnum raddir um stjórnskipulegan aðskilnað ríkis og kirkju. Það er ákvörðun sem þjóðin tekur sjálf samkvæmt stjórnskipunarlögum. En þegar horft er til biskupsins Sigurbjörns er flestum ugglaust þannig farið að þeir sjá trauðla hvernig skilja megi á milli orða hans og þjóðarinnar. Það myndi horfa við eins og hver annar siðmenningarlegur niðurskurður. Hér má grípa til kunnrar samlíkingar. Boginn sér og strengurinn sér eru ónýtir til varnar. Gæti ekki verið að afls yrði vant ef þjóðin stæði sér og kirkjan sér? Á þessum degi er gott að fagna með kátri lítillætis lund sem sannarlega hefur markað þau spor í samtímann að í þau gæti verið ófokið þegar ný framtíð verður veruleiki.