Minning um James Brown 28. desember 2006 12:00 James Joseph Brown 1933 (eða 1928) - 2006. James Brown - dægurlagasöngvari, hljómsveitarstjóri og áhugamaður um framgang og þróun tónlistar svartra Bandaríkjamanna um áratugaskeið, lést snemma á jóladag eftir hjartaáfall á Emory Crawford Long-sjúkrahúsinu í Atlanta. Brown var lagður inn á laugardag með lungnabólgu. „Ég fer í kvöld," sagði hann við framkvæmdastjóra sinn og var látinn skömmu síðar. Hann er sagður hafa verið 73 ára gamall. Svart og hvíttBrown var lítið þekktur hér á landi en fór að heyrast í Kananum þegar útvarpsstöð hersins í Keflavík tók að heyrast um Faxaflóasvæðið. Hann varð síðan velþekktur 1966 þegar hingað barst kvikmynd, The T.A.M.I. Show, frá hljómleikum í Bandaríkjunum sem var vel sótt af unglingum. Þar fluttu Rolling Stones Last time sem var þá að síga niður á vinsældalistum og Tom Jones söng It"s not unusual, en þessir listamenn voru helsta aðdráttarafl ungs fólks í Reykjavík á þessa svart/hvítu tónlistarmynd.Hápunkturinn reyndist öllum að óvörum lágvaxinn svartur kubbur sem söng af miklum tilþrifum síendurtekið viðlag uns hann var að niðurlotum kominn og leiddur frá míkrafóninum hágrátandi sveipaður skikkju af tveimur aðstoðarmönnum, sem hann skyndilega reif sig frá og tók að syngja á ný. Þetta endurtók sig nokkrum sinnum með æ meiri tilþrifum og gráti. Lítið vissu menn þá að lokaatriðið var fastur liður í tónleikadagskránni hjá Brown, alltaf eins, lokapunktur sem stilltir reykvískir unglingar námu sem tryllingslega og furðulega uppákomu.JaðarmaðurBrown var eitt af stóru nöfnunum í bandarískum skemmtanaiðnaði: hann var að undirbúa tónleika á gamlárskvöld og átti að baki um hundrað tónleika ár hvert hin síðari ár, þrátt fyrir aldur og langan og erfiðan feril. Brown var fæddur í Barnville í suðurhluta Georgíu en ólst upp í Augusta í sama ríki og lenti fljótt upp á kant við lögin, hlaut sinn fyrsta dóm 16 ára, og var alla tíð í jaðri samfélagsins: 1988 var hann dæmdur í þriggja ára fangelsi fyrir vopnaburð og fíkniefnaeign. Hann var margsinnis handtekinn fyrir vopnaburð, heimilisofbeldi og fíkniefnaneyslu. Hann var fjórkvæntur. Faðir fönksinsBrown lærði aldrei að lesa nótur. Hann kom fyrst fram 1955 með systur sinni en hóf svo feril sem söngvari með danshljómsveitum sem oftast voru skipaðar svörtum tónlistarmönnum með djúpar rætur í djassi, gospel og blúshefð suðurríkjanna. Fyrirmyndir hans voru listamenn sem voru vinsælir út fyrir raðir svartra, Ray Charles, Little Richard og síðar þeir sem urðu fyrirferðarmiklir á útgáfu Atlantic.Fyrsta hljómplata hans sem náði einhverri sölu var Please Please Please 1956. Í þá daga var vinsældalistum skipt niður og heimasvæði Browns og fleiri svartra listamanna var vinsældalisti kenndur við R&B. Tónlist Browns tók á sig sérstakan stíl sem byggði á hröðum taktskiptingum, notkun blásturshljóðfæra og sundurslitnum söngstíl. Fönkið varð til.KarlmannsheimurHann náði fyrst efsta sæti vinsældalista með laginu Try me 1959 og átti eftir að komast 119 sinnum á vinsældalista með stök lög og hljóðrita yfir 50 lagasöfn á vínilplötum.Stíll hans er talin hafa mótast til fulls með laginu Night Train sem kom út 1961. Ári síðar hljóðritaði hann frægan konsert í Apollo-leikhúsinu í Harlem sem talin er ein áhrifamesta hljóðritun á heilum tónleikum og gjarnan talin í hópi merkilegustu tónleikahljóðritana dægurtónlistar á síðustu öld.Í kjölfarið komu frá honum nokkrir smellir sem festu hann ofarlega á stjörnuhimin svartra tónlistarmanna: Papa"s got a brand new bag, I got you (I feel good) og It"s a man"s man"s man"s world.Áhrifamikill listamaðurBrown var óneitanlega mikill áhrifavaldur á marga yngri tónlistarmenn: Michael Jackson tók mikið frá honum, bæði í tónlistarstíl og sviðsframkomu, hann hafði stór áhrif á hiphop og rapp vestanhafs og var talinn til forfeðra margra tónlistarmanna sem lögðu þann feril fyrir sig. Miles Davis og fleiri forkólfar í bandarískum djassi sögðust vera í þakkarskuld við hann og á hann hlóðst ýmis heiður hin síðari ár. Hann var framarlega í baráttu og vitundarvakningu svartra og lag hans Say it loud (I'm black and I'm proud) var einkennislag mannréttindahreyfingar blökkumanna og baráttusveitarinnar Black Power á sjöunda áratugnum.Flest söfn hans sem komu út á vínil eru fáanleg í dag á geisladiskum og 1991 var tekið saman safn sem geymir þekktustu hljóðritanir hans. Hann kom hingað til lands 2004 og hélt tónleika í Laugardalshöll og var flestum þar viðstöddum ljóst að þar fór maður sem hafði marga fjöruna sopið, goðsögn í lifanda lífi með einstakan kraft til að flytja tónlist sína. Mest lesið Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið Færeyjaferð endaði á Hotel Cabin: „Búnar að hlæja viðstöðulaust síðan við fórum upp á völl“ Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið Bannað að ræða fótbolta og heimilisfjármálin á stefnumótum Makamál Tíu myndarleg einbýlishús á höfuðborgarsvæðinu Lífið Tveir Íslendingar tilnefndir til Emmy-verðlauna Bíó og sjónvarp Sara Davíðs fann ástina í örmum flugstjóra Lífið Fleiri fréttir Myndaveisla: Almennilegt rigningardjamm á Kótelettunni Iceguys dansandi í handjárnum Retro Stefson koma aftur saman Portú-galin stemning hjá Villa Netó Herbert og Patrik leika við hvern sinn fingur í nýju myndbandi Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Lætur langþráðan draum rætast og gefur út óð til grínsins Hugmyndin var að kveikja bókstaflega í Emmsjé Gauta Lesbíska dragdrottningin sem er að sigra tónlistarheiminn Sterk sumarást í sveitinni kveikti áhugann á þýskunni Kenndi Kelly Clarkson að bera fram Laufey og Björk Ungstirni gefur út sitt fyrsta lag DJ goðsögn stýrði trylltum dansi „Fólkið er kjarni Þjóðhátíðar og ég vildi sýna það“ Er ósigrandi á sviði og sækir orkuna niður í jörð Nýjasta súperstjarna heimsins „Stefni út í heim og er með stóra drauma“ Scooter til landsins með risatónleika í Laugardalshöll Maðurinn sem uppgötvaði Bieber kveður bransann Öxar við ána nú til í salsaútgáfu Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Sjá meira
James Brown - dægurlagasöngvari, hljómsveitarstjóri og áhugamaður um framgang og þróun tónlistar svartra Bandaríkjamanna um áratugaskeið, lést snemma á jóladag eftir hjartaáfall á Emory Crawford Long-sjúkrahúsinu í Atlanta. Brown var lagður inn á laugardag með lungnabólgu. „Ég fer í kvöld," sagði hann við framkvæmdastjóra sinn og var látinn skömmu síðar. Hann er sagður hafa verið 73 ára gamall. Svart og hvíttBrown var lítið þekktur hér á landi en fór að heyrast í Kananum þegar útvarpsstöð hersins í Keflavík tók að heyrast um Faxaflóasvæðið. Hann varð síðan velþekktur 1966 þegar hingað barst kvikmynd, The T.A.M.I. Show, frá hljómleikum í Bandaríkjunum sem var vel sótt af unglingum. Þar fluttu Rolling Stones Last time sem var þá að síga niður á vinsældalistum og Tom Jones söng It"s not unusual, en þessir listamenn voru helsta aðdráttarafl ungs fólks í Reykjavík á þessa svart/hvítu tónlistarmynd.Hápunkturinn reyndist öllum að óvörum lágvaxinn svartur kubbur sem söng af miklum tilþrifum síendurtekið viðlag uns hann var að niðurlotum kominn og leiddur frá míkrafóninum hágrátandi sveipaður skikkju af tveimur aðstoðarmönnum, sem hann skyndilega reif sig frá og tók að syngja á ný. Þetta endurtók sig nokkrum sinnum með æ meiri tilþrifum og gráti. Lítið vissu menn þá að lokaatriðið var fastur liður í tónleikadagskránni hjá Brown, alltaf eins, lokapunktur sem stilltir reykvískir unglingar námu sem tryllingslega og furðulega uppákomu.JaðarmaðurBrown var eitt af stóru nöfnunum í bandarískum skemmtanaiðnaði: hann var að undirbúa tónleika á gamlárskvöld og átti að baki um hundrað tónleika ár hvert hin síðari ár, þrátt fyrir aldur og langan og erfiðan feril. Brown var fæddur í Barnville í suðurhluta Georgíu en ólst upp í Augusta í sama ríki og lenti fljótt upp á kant við lögin, hlaut sinn fyrsta dóm 16 ára, og var alla tíð í jaðri samfélagsins: 1988 var hann dæmdur í þriggja ára fangelsi fyrir vopnaburð og fíkniefnaeign. Hann var margsinnis handtekinn fyrir vopnaburð, heimilisofbeldi og fíkniefnaneyslu. Hann var fjórkvæntur. Faðir fönksinsBrown lærði aldrei að lesa nótur. Hann kom fyrst fram 1955 með systur sinni en hóf svo feril sem söngvari með danshljómsveitum sem oftast voru skipaðar svörtum tónlistarmönnum með djúpar rætur í djassi, gospel og blúshefð suðurríkjanna. Fyrirmyndir hans voru listamenn sem voru vinsælir út fyrir raðir svartra, Ray Charles, Little Richard og síðar þeir sem urðu fyrirferðarmiklir á útgáfu Atlantic.Fyrsta hljómplata hans sem náði einhverri sölu var Please Please Please 1956. Í þá daga var vinsældalistum skipt niður og heimasvæði Browns og fleiri svartra listamanna var vinsældalisti kenndur við R&B. Tónlist Browns tók á sig sérstakan stíl sem byggði á hröðum taktskiptingum, notkun blásturshljóðfæra og sundurslitnum söngstíl. Fönkið varð til.KarlmannsheimurHann náði fyrst efsta sæti vinsældalista með laginu Try me 1959 og átti eftir að komast 119 sinnum á vinsældalista með stök lög og hljóðrita yfir 50 lagasöfn á vínilplötum.Stíll hans er talin hafa mótast til fulls með laginu Night Train sem kom út 1961. Ári síðar hljóðritaði hann frægan konsert í Apollo-leikhúsinu í Harlem sem talin er ein áhrifamesta hljóðritun á heilum tónleikum og gjarnan talin í hópi merkilegustu tónleikahljóðritana dægurtónlistar á síðustu öld.Í kjölfarið komu frá honum nokkrir smellir sem festu hann ofarlega á stjörnuhimin svartra tónlistarmanna: Papa"s got a brand new bag, I got you (I feel good) og It"s a man"s man"s man"s world.Áhrifamikill listamaðurBrown var óneitanlega mikill áhrifavaldur á marga yngri tónlistarmenn: Michael Jackson tók mikið frá honum, bæði í tónlistarstíl og sviðsframkomu, hann hafði stór áhrif á hiphop og rapp vestanhafs og var talinn til forfeðra margra tónlistarmanna sem lögðu þann feril fyrir sig. Miles Davis og fleiri forkólfar í bandarískum djassi sögðust vera í þakkarskuld við hann og á hann hlóðst ýmis heiður hin síðari ár. Hann var framarlega í baráttu og vitundarvakningu svartra og lag hans Say it loud (I'm black and I'm proud) var einkennislag mannréttindahreyfingar blökkumanna og baráttusveitarinnar Black Power á sjöunda áratugnum.Flest söfn hans sem komu út á vínil eru fáanleg í dag á geisladiskum og 1991 var tekið saman safn sem geymir þekktustu hljóðritanir hans. Hann kom hingað til lands 2004 og hélt tónleika í Laugardalshöll og var flestum þar viðstöddum ljóst að þar fór maður sem hafði marga fjöruna sopið, goðsögn í lifanda lífi með einstakan kraft til að flytja tónlist sína.
Mest lesið Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið Færeyjaferð endaði á Hotel Cabin: „Búnar að hlæja viðstöðulaust síðan við fórum upp á völl“ Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið Bannað að ræða fótbolta og heimilisfjármálin á stefnumótum Makamál Tíu myndarleg einbýlishús á höfuðborgarsvæðinu Lífið Tveir Íslendingar tilnefndir til Emmy-verðlauna Bíó og sjónvarp Sara Davíðs fann ástina í örmum flugstjóra Lífið Fleiri fréttir Myndaveisla: Almennilegt rigningardjamm á Kótelettunni Iceguys dansandi í handjárnum Retro Stefson koma aftur saman Portú-galin stemning hjá Villa Netó Herbert og Patrik leika við hvern sinn fingur í nýju myndbandi Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Lætur langþráðan draum rætast og gefur út óð til grínsins Hugmyndin var að kveikja bókstaflega í Emmsjé Gauta Lesbíska dragdrottningin sem er að sigra tónlistarheiminn Sterk sumarást í sveitinni kveikti áhugann á þýskunni Kenndi Kelly Clarkson að bera fram Laufey og Björk Ungstirni gefur út sitt fyrsta lag DJ goðsögn stýrði trylltum dansi „Fólkið er kjarni Þjóðhátíðar og ég vildi sýna það“ Er ósigrandi á sviði og sækir orkuna niður í jörð Nýjasta súperstjarna heimsins „Stefni út í heim og er með stóra drauma“ Scooter til landsins með risatónleika í Laugardalshöll Maðurinn sem uppgötvaði Bieber kveður bransann Öxar við ána nú til í salsaútgáfu Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Sjá meira