Melodía komin út 6. júlí 2007 02:00 Kápa hinnar veglegu útgáfu með lögum úr Melodíu skreytt baldíreðum saumi á púða frá fyrri hluta 19. aldar. Í Árnasafni í Kaupmannahöfn er varðveitt sautjándu aldar handrit sem lætur lítið yfir sér en geymir fjársjóð sem tengir íslenskt þjóðlíf á þeim tímum og jafnvel fyrr við menningarheim Evrópu. Það er úr fórum Rasmusar Rask málfræðings en ýmsum getum hefur verið leitt að því hver skrifaði handritið upp: það geymir nótur að 223 lögum við íslensk ljóð, sum frumsamin, en önnur uppsuðu úr erlendum textum: söngva við erlend þjóðkvæði, tvísöngva, sálma, drykkjuvísur og margt fleira. Árni Heimir Ingólfsson, tónlistarmaður, tónlistarfræðingur og pistlahöfundur hér í Fréttablaðinu til skamms tíma, hefur eytt drjúgum tíma í að rannsaka handritið og grafast fyrir um hvaðan þessi tónlist sem það geymir sé upprunnin. Fyrir skömmu greindi Árni Heimir frá því í erindi um Melódíu að handritið bæri öll merki þess að vera ætlað skrifaranum sjálfum, sem hefði líklega langað til að eiga öll uppáhaldslögin sín á sama stað. „Það hljómar kannski einkennilega, en þetta gamla íslenska handrit er iPod síns tíma. Þarna safnaði einhver óþekktur einstaklingur öllum uppáhaldslögunum sínum í eina bók sem hann gat farið með hvert sem var og sungið fyrir sjálfan sig og aðra. Kannski getum við sagt að lögin þarna séu „topp 200“ lög 17. aldarinnar á Íslandi, og það gerir handritið auðvitað einstakt í sinni röð. Þetta voru lögin sem nafntoguðustu menn og konur þessa tíma hafa eflaust raulað fyrir munni sér, t.d. Hallgrímur Pétursson, Brynjólfur Sveinsson biskup og Ragnheiður dóttir hans,“ segir Árni Heimir. Nú hefur Árni bætt um betur: Sönghópurinn Carmina hefur nú hljóðritað 33 þeirra laga sem er að finna í Melodiu og komið á disk. Þar með eru tónsmíðarnar úr handritinu komnar hringinn: þær lifnuðu við fyrir mörgum öldum í hugum Íslendinga og komast nú aftur til sinna heimkynna, í íslensk eyru. Diskurinn er afrakstur rannsókna sem Árni Heimir og Guðrún Laufey Guðmundsdóttir sagnfræðingur hafa unnið að í nokkur ár og hlutu meðal annars styrk úr Rannsóknasjóði. Að sögn Árna Heimis lá mesta vinnan í að grafast fyrir um hvaðan lögin væru upphaflega komin. „Lengi vel var talið að flest ef ekki öll lögin í Melódíu væru íslensk þjóðlög, en nú er komið í ljós að málið er ekki alveg svo einfalt. Mörg þeirra eru komin frá meginlandi Evrópu og nutu mikilla vinsælda á sínum tíma. Okkur hefur tekist að finna lögin í handritum og prentuðum bókum meðal annars frá Þýskalandi, Austurríki, Sviss, Frakklandi og Spáni, sem þýðir að við getum notað upprunalegu útsetningarnar sem stundum fylgdu ekki lögunum til Íslands. Þetta gefur diskinum skemmtilegan blæ og greinilegt að miklu meira var um alþjóðlega tónlistarstrauma á Íslandi á 16. og 17. öld en nokkurn hafði órað fyrir.“ Það er Smekkleysa sem gefur diskinn út og honum fylgir ítarlegur bæklingur þar sem saga handritsins og laganna er rakin. Auk þess fylgja söngtextar á íslensku og í enskri þýðingu Bernards Scudder. Carmina er annars nýkomin úr tónleikaferð til Svíþjóðar þar sem hópurinn flutti efnisskrá úr Melódíu á Stockholm Early Music Festival, sem er ein virtasta endurreisnartónlistarhátíð Norðurlanda. Tónleikar Carminu vöktu mikla athygli og var mál manna að söngur Íslendinganna hafi slegið rækilega í gegn, en meðal annarra gesta hátíðarinnar voru spænski gömbuleikarinn Jordi Savall og sveit hans, Hesperion XXI. „Það hefur mikið verið spurst fyrir um þetta verkefni frá alþjóðlegum tónlistarhátíðum og við erum strax komin með fleiri boð sem við erum að vinna úr. Það er gífurlegur áhugi erlendis á því að gægjast inn í gamla íslenska tónlistarheiminn og mjög spennandi að fá að taka þátt í þessari miklu endurreisn á okkar gamla söngarfi.“ Útgáfa disksins er menningarsögulegur viðburður og í flutningi Carmina vakna lögin og ljóðin á ný og bæta stórri vídd inn í íslenska menningarsögu. Mest lesið Færeyjaferð endaði á Hotel Cabin: „Búnar að hlæja viðstöðulaust síðan við fórum upp á völl“ Lífið Bannað að ræða fótbolta og heimilisfjármálin á stefnumótum Makamál Smakkaði skötu í beinni: „Sjitturinn, kött!“ Matur Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið Íslendingar tilnefndir til Emmy-verðlauna Bíó og sjónvarp Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Hélt niðri í sér hlátrinum yfir fölskum þjóðsöngnum Lífið Fleiri fréttir Myndaveisla: Almennilegt rigningardjamm á Kótelettunni Iceguys dansandi í handjárnum Retro Stefson koma aftur saman Portú-galin stemning hjá Villa Netó Herbert og Patrik leika við hvern sinn fingur í nýju myndbandi Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Lætur langþráðan draum rætast og gefur út óð til grínsins Hugmyndin var að kveikja bókstaflega í Emmsjé Gauta Lesbíska dragdrottningin sem er að sigra tónlistarheiminn Sterk sumarást í sveitinni kveikti áhugann á þýskunni Kenndi Kelly Clarkson að bera fram Laufey og Björk Ungstirni gefur út sitt fyrsta lag DJ goðsögn stýrði trylltum dansi „Fólkið er kjarni Þjóðhátíðar og ég vildi sýna það“ Er ósigrandi á sviði og sækir orkuna niður í jörð Nýjasta súperstjarna heimsins „Stefni út í heim og er með stóra drauma“ Scooter til landsins með risatónleika í Laugardalshöll Maðurinn sem uppgötvaði Bieber kveður bransann Öxar við ána nú til í salsaútgáfu Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Sjá meira
Í Árnasafni í Kaupmannahöfn er varðveitt sautjándu aldar handrit sem lætur lítið yfir sér en geymir fjársjóð sem tengir íslenskt þjóðlíf á þeim tímum og jafnvel fyrr við menningarheim Evrópu. Það er úr fórum Rasmusar Rask málfræðings en ýmsum getum hefur verið leitt að því hver skrifaði handritið upp: það geymir nótur að 223 lögum við íslensk ljóð, sum frumsamin, en önnur uppsuðu úr erlendum textum: söngva við erlend þjóðkvæði, tvísöngva, sálma, drykkjuvísur og margt fleira. Árni Heimir Ingólfsson, tónlistarmaður, tónlistarfræðingur og pistlahöfundur hér í Fréttablaðinu til skamms tíma, hefur eytt drjúgum tíma í að rannsaka handritið og grafast fyrir um hvaðan þessi tónlist sem það geymir sé upprunnin. Fyrir skömmu greindi Árni Heimir frá því í erindi um Melódíu að handritið bæri öll merki þess að vera ætlað skrifaranum sjálfum, sem hefði líklega langað til að eiga öll uppáhaldslögin sín á sama stað. „Það hljómar kannski einkennilega, en þetta gamla íslenska handrit er iPod síns tíma. Þarna safnaði einhver óþekktur einstaklingur öllum uppáhaldslögunum sínum í eina bók sem hann gat farið með hvert sem var og sungið fyrir sjálfan sig og aðra. Kannski getum við sagt að lögin þarna séu „topp 200“ lög 17. aldarinnar á Íslandi, og það gerir handritið auðvitað einstakt í sinni röð. Þetta voru lögin sem nafntoguðustu menn og konur þessa tíma hafa eflaust raulað fyrir munni sér, t.d. Hallgrímur Pétursson, Brynjólfur Sveinsson biskup og Ragnheiður dóttir hans,“ segir Árni Heimir. Nú hefur Árni bætt um betur: Sönghópurinn Carmina hefur nú hljóðritað 33 þeirra laga sem er að finna í Melodiu og komið á disk. Þar með eru tónsmíðarnar úr handritinu komnar hringinn: þær lifnuðu við fyrir mörgum öldum í hugum Íslendinga og komast nú aftur til sinna heimkynna, í íslensk eyru. Diskurinn er afrakstur rannsókna sem Árni Heimir og Guðrún Laufey Guðmundsdóttir sagnfræðingur hafa unnið að í nokkur ár og hlutu meðal annars styrk úr Rannsóknasjóði. Að sögn Árna Heimis lá mesta vinnan í að grafast fyrir um hvaðan lögin væru upphaflega komin. „Lengi vel var talið að flest ef ekki öll lögin í Melódíu væru íslensk þjóðlög, en nú er komið í ljós að málið er ekki alveg svo einfalt. Mörg þeirra eru komin frá meginlandi Evrópu og nutu mikilla vinsælda á sínum tíma. Okkur hefur tekist að finna lögin í handritum og prentuðum bókum meðal annars frá Þýskalandi, Austurríki, Sviss, Frakklandi og Spáni, sem þýðir að við getum notað upprunalegu útsetningarnar sem stundum fylgdu ekki lögunum til Íslands. Þetta gefur diskinum skemmtilegan blæ og greinilegt að miklu meira var um alþjóðlega tónlistarstrauma á Íslandi á 16. og 17. öld en nokkurn hafði órað fyrir.“ Það er Smekkleysa sem gefur diskinn út og honum fylgir ítarlegur bæklingur þar sem saga handritsins og laganna er rakin. Auk þess fylgja söngtextar á íslensku og í enskri þýðingu Bernards Scudder. Carmina er annars nýkomin úr tónleikaferð til Svíþjóðar þar sem hópurinn flutti efnisskrá úr Melódíu á Stockholm Early Music Festival, sem er ein virtasta endurreisnartónlistarhátíð Norðurlanda. Tónleikar Carminu vöktu mikla athygli og var mál manna að söngur Íslendinganna hafi slegið rækilega í gegn, en meðal annarra gesta hátíðarinnar voru spænski gömbuleikarinn Jordi Savall og sveit hans, Hesperion XXI. „Það hefur mikið verið spurst fyrir um þetta verkefni frá alþjóðlegum tónlistarhátíðum og við erum strax komin með fleiri boð sem við erum að vinna úr. Það er gífurlegur áhugi erlendis á því að gægjast inn í gamla íslenska tónlistarheiminn og mjög spennandi að fá að taka þátt í þessari miklu endurreisn á okkar gamla söngarfi.“ Útgáfa disksins er menningarsögulegur viðburður og í flutningi Carmina vakna lögin og ljóðin á ný og bæta stórri vídd inn í íslenska menningarsögu.
Mest lesið Færeyjaferð endaði á Hotel Cabin: „Búnar að hlæja viðstöðulaust síðan við fórum upp á völl“ Lífið Bannað að ræða fótbolta og heimilisfjármálin á stefnumótum Makamál Smakkaði skötu í beinni: „Sjitturinn, kött!“ Matur Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið Íslendingar tilnefndir til Emmy-verðlauna Bíó og sjónvarp Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Hélt niðri í sér hlátrinum yfir fölskum þjóðsöngnum Lífið Fleiri fréttir Myndaveisla: Almennilegt rigningardjamm á Kótelettunni Iceguys dansandi í handjárnum Retro Stefson koma aftur saman Portú-galin stemning hjá Villa Netó Herbert og Patrik leika við hvern sinn fingur í nýju myndbandi Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Lætur langþráðan draum rætast og gefur út óð til grínsins Hugmyndin var að kveikja bókstaflega í Emmsjé Gauta Lesbíska dragdrottningin sem er að sigra tónlistarheiminn Sterk sumarást í sveitinni kveikti áhugann á þýskunni Kenndi Kelly Clarkson að bera fram Laufey og Björk Ungstirni gefur út sitt fyrsta lag DJ goðsögn stýrði trylltum dansi „Fólkið er kjarni Þjóðhátíðar og ég vildi sýna það“ Er ósigrandi á sviði og sækir orkuna niður í jörð Nýjasta súperstjarna heimsins „Stefni út í heim og er með stóra drauma“ Scooter til landsins með risatónleika í Laugardalshöll Maðurinn sem uppgötvaði Bieber kveður bransann Öxar við ána nú til í salsaútgáfu Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Sjá meira