Bláir skuggar í Hafnarborg

Norski málarinn Kjell Nupen opnar sýningu á málverkum og grafíkverkum í Hafnarborg í Hafnarfirði í dag. Sýningin er farandsýning sem hefur göngu sína hér en fer síðan til þriggja annarra safna: Safnsins á Haugum í Vestfold í Noregi, Safns trúarlegrar listar og Kastrupgaard-safnsins í Danmörku. Ferðalagið er styrkt af norska sendiráðinu í Kaupmannahöfn og Norræna menningarsjóðnum.

Ferðalagið á þessu úrvali af verkum úr eigu safna og safnara eftir Kjell stafar af áhuga listamannsins og margra annarra í norrænum myndlistarheimi að tengsl séu efld milli landanna með myndarlegum hætti. Kjell Nupen hefur verið áberandi í norsku myndlistarlífi um árabil. Hann er á svipuðu reki og margir þeir málarar norrænir sem þessa dagana eru í hvað mestum gangi: Hann fæddist 1955, var kornungur er hann lagði á braut myndlistarinnar. Hann stundaði nám, í upphafi fyrir mistök í Statens Kunstakademi í Osló og framhaldsnám á þeim hræringarmiklu tímum skömmu eftir 1968 í akademíunni í Dusseldorf þar sem Gerhard Richter, einn virtasti málari Þýskalands, var aðalkennari hans. Joseph Beuys réði ríkjum í akademíunni í raun þó hann væri hættur þar vegna ágreinings við yfirvöld um stefnu. Þetta var í þann tíma sem Beuys kallaði Dieter Roth til starfa í Dusseldorf þótt ekki yrði úr. Tímabilið var síðar kallað blýárin. Andinn í samfélaginu einkenndist af einstefnu andófs og andstöðu með harkalegu pólitísku þvargi og hermdarverkum hópa á borð við Baader Meinhof.

Þegar fyrir Þýskalandsdvölina var Nupen búinn að ákvarða að málverkið væri sinn miðill þó hann tæki af fullum krafti þátt í hinni miklu grafík-sprengju sem hófst í Evrópu upp úr 1960 og hafði ekki aðeins pólitískt inntak í vali á myndefnum heldur líka það erindi að koma ódýrari myndlist á framfæri við almenning. Hann hefur æ síðan unnið í grafík, en málverkið er hans helsti miðill þó hann hafi víða komið við: leirmunir, skúlptúrar og gler og grjót eru honum einnig töm efni. Hann var verðlaunaður fyrir grafíkverk sín á messunni í Baaden Baaden 1982.

Kjell og kona hans, óperusöngkonan Aino Ilkama, sneru aftur til heimabæjar hans, Kristjánssands, 1978 til fastrar búsetu. Áttundi áratugurinn var honum drjúgur til ferða: Feneyjar, suðurhluti Bandaríkjanna með sínum sterka litaheimi, Miðjarðarhaf á skútu: heim sneri hann með enn sterkari litarvitund og myndheim sem var laus úr viðjum samfélagslegra átaka.

Verkin á sýningunni í Hafnarborg eru á fimmta tuginn og spanna tímabilið frá ferðaárunum til dagsins í dag.

Í Kristjánssandi sá Kjell Nupen ungur sýningu á verkum Edwards Munch og þau kölluðu hann til myndlistarinnar. Í mörgum verka hans verður endurminning frá Munch enda áleitin. Dökkir fletir í margbreytilegu ljósbroti hins norræna rökkurs umlykja sterkan bláan lit sem verður í málun hans áþreifanlegt kvöldhúm.

Myndheimur Nupen stendur undarlega nálægt íslensku sinni: áhugamenn um myndlist og þá einkum tilveru málverksins geta því glaðst að hann skuli loksins drepa hér niður og kynna feril sinn í verkunum fimmtíu.

Sýningin er opnuð í dag og stendur til 5. ágúst. Aðgangur á sýningar í Hafnarborg er fjáls öllum í boði Glitnis. Þar er til sölu vegleg bók um feril listamannsins skreytt fjölda mynda. Hún er gefin út í samprenti á íslensku, dönsku og norsku og lýtur ritstjórn Dagmar Warming og er gefin út í samstarfi við helsta gallerí Nupen, Galleri NB í Víborg.