Fiskveiðiréttindi og mannréttindi: Þörf á yfirvegun Þorsteinn Pálsson skrifar 15. janúar 2008 06:00 Meirihluti Mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna hefur lýst þeirri skoðun að takmörkuð eignarréttindi á veiðiheimildum með frjálsu framsali séu andstæð mannréttindum. Sú niðurstaða stangast á við stjórnarskrá Íslands. Mikilvægt er að ræða þetta álit og bregðast við því. Verði álit meirihlutans túlkað á þann veg að breyta þurfi fiskveiðistjórnun í grundvallaratriðum blasa við alvarlegar efnahagslegar og félagslegar þrengingar. Ýmsir hafa óttast um hagsmuni sjávarútvegsins ef Ísland gerðist aðili að Evrópusambandinu. Ef taka ætti mark á meirihluta mannréttindanefndarinnar fæli það í sér að við hefðum undirgengist mun meira framsal á sjálfsákvörðunarrétti en þar er um að tefla. Aðildin að Sameinuðu þjóðunum hefði þannig mun alvarlegri og víðtækari áhrif á sjávarútveginn og sjávarplássin en Evrópusambandsaðild. Núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi með takmörkuðum eignarréttindum og frjálsu framsali var samþykkt á Alþingi 1991 af Framsóknarflokknum, Alþýðuflokknum, Alþýðubandalaginu og Borgaraflokknum. Sjálfstæðisflokkurinn var á móti. Nú hagar hins vegar svo til að Sjálfstæðisflokkurinn einn er til varnar fyrir kerfið. Allir aðrir flokkar hafa mismunandi og afar ólík mótrök. Þar af leiðir að enginn hefur fengið hljómgrunn fyrir öðrum lausnum sem nytu meirihlutastuðnings. Þau einu úr hópi ráðherranna sem knúðu málið fram á sínum tíma og eru enn í pólitískum áhrifastöðum eru: Jóhanna Sigurðardóttir, Steingrímur Sigfússon og Ólafur Ragnar Grímsson. Breski fulltrúinn í mannréttindanefndinni, Sir Niegel Rodley, bendir réttilega á í séráliti sínu að meirihlutinn virðist fyrst og fremst byggja röksemdafærslu sína á því að fiskimiðin séu samkvæmt íslenskum lögum sameign þjóðarinnar. Öðru máli kynni því að gegna ef svo væri ekki. Ráða má af þessu að leysa megi málið með því einu að fella svokallað sameignarákvæði út. Málsreifun breska fulltrúans bendir þannig til að meirihlutinn byggi niðurstöðu sína á lögfræðilegri rökleysu. Hún vekur einnig spurningu um hvort nefndin hafi farið út fyrir valdsvið sitt með því að túlka samspil íslenskra lagaákvæða í stað þess að meta það eitt hvort þau samræmist sáttmálanum. Samfylkingin er eini stjórnmálaflokkurinn sem greint hefur frá útfærðum tillögum um viðbrögð. Einn helsti forystumaður hennar lýsti af þessu tilefni í sjónvarpi á sunnudag tillögu um að svipta alla aflahlutdeild í þorski til þess að úthluta hugsanlegri aukningu í tonnum þegar þar að kemur til annarra en þeirra sem stunda veiðar í dag. Sviptingin tæki til smábátasjómanna sem keypt hafa þorskveiðiheimildir til að bjarga atvinnu í litlum plássum. Aflahlutdeildin er undirstaða lánstrausts í sjávarútvegi ekki síst hjá trillukörlum og minni útgerðum. Stærri útgerðir hafa breiðari undirstöðu og eiga í einhverjum tilvikum hægar með að bjarga sér. En víst er að margir munu ekki lifa þorskveiðiskerðinguna af nema á grundvelli þessa lánstrausts. Samfylkingin vill nú kippa þessu lánstrausti undan smábátasjómönnum jafnt sem öðrum. Afleiðingunum þarf ekki að lýsa. Það gæti hins vegar reynst utanríkisráðherra þrautin þyngri að skýra út fyrir mannréttindanefndinni að ráðstafanir af þessu tagi feli í sér aukin mannréttindi. Ástæða er því til að hvetja til yfirvegaðri og ígrundaðri viðbragða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun
Meirihluti Mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna hefur lýst þeirri skoðun að takmörkuð eignarréttindi á veiðiheimildum með frjálsu framsali séu andstæð mannréttindum. Sú niðurstaða stangast á við stjórnarskrá Íslands. Mikilvægt er að ræða þetta álit og bregðast við því. Verði álit meirihlutans túlkað á þann veg að breyta þurfi fiskveiðistjórnun í grundvallaratriðum blasa við alvarlegar efnahagslegar og félagslegar þrengingar. Ýmsir hafa óttast um hagsmuni sjávarútvegsins ef Ísland gerðist aðili að Evrópusambandinu. Ef taka ætti mark á meirihluta mannréttindanefndarinnar fæli það í sér að við hefðum undirgengist mun meira framsal á sjálfsákvörðunarrétti en þar er um að tefla. Aðildin að Sameinuðu þjóðunum hefði þannig mun alvarlegri og víðtækari áhrif á sjávarútveginn og sjávarplássin en Evrópusambandsaðild. Núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi með takmörkuðum eignarréttindum og frjálsu framsali var samþykkt á Alþingi 1991 af Framsóknarflokknum, Alþýðuflokknum, Alþýðubandalaginu og Borgaraflokknum. Sjálfstæðisflokkurinn var á móti. Nú hagar hins vegar svo til að Sjálfstæðisflokkurinn einn er til varnar fyrir kerfið. Allir aðrir flokkar hafa mismunandi og afar ólík mótrök. Þar af leiðir að enginn hefur fengið hljómgrunn fyrir öðrum lausnum sem nytu meirihlutastuðnings. Þau einu úr hópi ráðherranna sem knúðu málið fram á sínum tíma og eru enn í pólitískum áhrifastöðum eru: Jóhanna Sigurðardóttir, Steingrímur Sigfússon og Ólafur Ragnar Grímsson. Breski fulltrúinn í mannréttindanefndinni, Sir Niegel Rodley, bendir réttilega á í séráliti sínu að meirihlutinn virðist fyrst og fremst byggja röksemdafærslu sína á því að fiskimiðin séu samkvæmt íslenskum lögum sameign þjóðarinnar. Öðru máli kynni því að gegna ef svo væri ekki. Ráða má af þessu að leysa megi málið með því einu að fella svokallað sameignarákvæði út. Málsreifun breska fulltrúans bendir þannig til að meirihlutinn byggi niðurstöðu sína á lögfræðilegri rökleysu. Hún vekur einnig spurningu um hvort nefndin hafi farið út fyrir valdsvið sitt með því að túlka samspil íslenskra lagaákvæða í stað þess að meta það eitt hvort þau samræmist sáttmálanum. Samfylkingin er eini stjórnmálaflokkurinn sem greint hefur frá útfærðum tillögum um viðbrögð. Einn helsti forystumaður hennar lýsti af þessu tilefni í sjónvarpi á sunnudag tillögu um að svipta alla aflahlutdeild í þorski til þess að úthluta hugsanlegri aukningu í tonnum þegar þar að kemur til annarra en þeirra sem stunda veiðar í dag. Sviptingin tæki til smábátasjómanna sem keypt hafa þorskveiðiheimildir til að bjarga atvinnu í litlum plássum. Aflahlutdeildin er undirstaða lánstrausts í sjávarútvegi ekki síst hjá trillukörlum og minni útgerðum. Stærri útgerðir hafa breiðari undirstöðu og eiga í einhverjum tilvikum hægar með að bjarga sér. En víst er að margir munu ekki lifa þorskveiðiskerðinguna af nema á grundvelli þessa lánstrausts. Samfylkingin vill nú kippa þessu lánstrausti undan smábátasjómönnum jafnt sem öðrum. Afleiðingunum þarf ekki að lýsa. Það gæti hins vegar reynst utanríkisráðherra þrautin þyngri að skýra út fyrir mannréttindanefndinni að ráðstafanir af þessu tagi feli í sér aukin mannréttindi. Ástæða er því til að hvetja til yfirvegaðri og ígrundaðri viðbragða.
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun