Afburðamenn og örlagavaldar 2. október 2009 06:00 Í vikunni afhjúpuðu fornleifafræðingar salarkynni sem þeir telja að hafi tilheyrt Neró Rómarkeisara, sem ríkti frá árinu 54 til 68 eftir Krist. Veislusalur þessi þykir mikið verkfræðiundur því hann er búinn þeim kosti að geta snúist í hringi fyrir vatnsafli. Það verður ekki af Neró tekið að hann hugsaði stórt. Hverjum dettur í hug að reisa veislusal sem snýst í hringi? Óhætt er að segja að Neró hafi hlotið harðan dóm af hálfu sögunnar; í dag er hans fyrst og fremst minnst sem íburðarmikla harðstjórans sem aðhafðist ekkert meðan Róm brann. Það er þó helst til of einföld mynd. Hann var margslunginn maður og slyngur pólitíkus, sem sést meðal annars á því að þrátt fyrir allt naut hann iðulega talsverðrar lýðhylli á sinni rúmlega þrettán ára valdatíð. Sumir sagnfræðingar segja reyndar að það hafi stappað nærri þráhyggju hve upptekinn hann var af vinsældum sínum. Vinsældir Nerós stöfuðu sjálfsagt ekki síst af efnahagsstefnu hans; Neró rak lágskattastefnu og keyrði meðal annars skattalækkanir í gegn á þinginu. Hann var líka umsvifamikill á sviði myntsláttu. Á hinn bóginn var hann afar framkvæmdaglaður og vílaði ekki fyrir sér að nota skattfé til að byggja hvert glæsihýsið á fætur öðru, þar á meðal risavaxna íþróttaleikvanga og leikhús. Til eru þeir sem segja að Neró hafi aðallega viljað reisa sjálfum sér bautasteina. Svo þarf ekki endilega að vera; Neró var jú afar menningarsinnaður og listfengur, duflaði til dæmis við ljóðlist, söng og tónsmíðar, þótt stjórnmálin hefði ætíð verið í forgrunni. Neró var ætíð umdeildur stjórnmálamaður, eins og títt er með stórhuga menn, og átti sér ófáa andstæðinga á þingi sem reyndu stundum að bola honum frá völdum. Þeim varð að ósk sinni árið 68, þegar landstjóri Gallíu gerði uppreisn gegn Neró og skattastefnu hans. Neró hrökklaðist frá völdum og beið dapurleg örlög. Þegar hann vissi hvert stefndi er hann sagður hafa sagt: „Hvílíkur listamaður sem veröldin glatar nú." Því fer þó fjarri að hlutskipti Rómarborgar hafi batnað eftir að Neró hvarf af sjónvarsviðinu. Fjórir keisarar komust til valda næsta árið, sem einkenndist af ófriði og glundroða. „Sagan endurtekur sig ekki," er haft eftir Mark Twain. „En hún rímar." Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun
Í vikunni afhjúpuðu fornleifafræðingar salarkynni sem þeir telja að hafi tilheyrt Neró Rómarkeisara, sem ríkti frá árinu 54 til 68 eftir Krist. Veislusalur þessi þykir mikið verkfræðiundur því hann er búinn þeim kosti að geta snúist í hringi fyrir vatnsafli. Það verður ekki af Neró tekið að hann hugsaði stórt. Hverjum dettur í hug að reisa veislusal sem snýst í hringi? Óhætt er að segja að Neró hafi hlotið harðan dóm af hálfu sögunnar; í dag er hans fyrst og fremst minnst sem íburðarmikla harðstjórans sem aðhafðist ekkert meðan Róm brann. Það er þó helst til of einföld mynd. Hann var margslunginn maður og slyngur pólitíkus, sem sést meðal annars á því að þrátt fyrir allt naut hann iðulega talsverðrar lýðhylli á sinni rúmlega þrettán ára valdatíð. Sumir sagnfræðingar segja reyndar að það hafi stappað nærri þráhyggju hve upptekinn hann var af vinsældum sínum. Vinsældir Nerós stöfuðu sjálfsagt ekki síst af efnahagsstefnu hans; Neró rak lágskattastefnu og keyrði meðal annars skattalækkanir í gegn á þinginu. Hann var líka umsvifamikill á sviði myntsláttu. Á hinn bóginn var hann afar framkvæmdaglaður og vílaði ekki fyrir sér að nota skattfé til að byggja hvert glæsihýsið á fætur öðru, þar á meðal risavaxna íþróttaleikvanga og leikhús. Til eru þeir sem segja að Neró hafi aðallega viljað reisa sjálfum sér bautasteina. Svo þarf ekki endilega að vera; Neró var jú afar menningarsinnaður og listfengur, duflaði til dæmis við ljóðlist, söng og tónsmíðar, þótt stjórnmálin hefði ætíð verið í forgrunni. Neró var ætíð umdeildur stjórnmálamaður, eins og títt er með stórhuga menn, og átti sér ófáa andstæðinga á þingi sem reyndu stundum að bola honum frá völdum. Þeim varð að ósk sinni árið 68, þegar landstjóri Gallíu gerði uppreisn gegn Neró og skattastefnu hans. Neró hrökklaðist frá völdum og beið dapurleg örlög. Þegar hann vissi hvert stefndi er hann sagður hafa sagt: „Hvílíkur listamaður sem veröldin glatar nú." Því fer þó fjarri að hlutskipti Rómarborgar hafi batnað eftir að Neró hvarf af sjónvarsviðinu. Fjórir keisarar komust til valda næsta árið, sem einkenndist af ófriði og glundroða. „Sagan endurtekur sig ekki," er haft eftir Mark Twain. „En hún rímar."