Hugrekki óskast Halla tómasdóttir skrifar 14. desember 2009 06:00 Árið sem er að líða undir lok hefur einkennst öðru fremur af ákvörðunarfælni og hugleysi. Göran Person, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, ráðlagði okkur fyrir ári að draga ekki ákvarðanir, það yrði okkur dýrkeypt. Sú virðist þó hafa orðið raunin og nú fyrst, nokkrum dögum fyrir jól, hefjast umræður um fjárlögin 2010. Áform stjórnvalda virðast snúast um að auka tekjur með hækkun skatta. Er það rétta eða eina leiðin? Við höfum þrjá kosti í ríkisfjármálum; að auka tekjur, lækka kostnað og selja eignir. Sambland af þessu er blönduð leið. Að auka skatta eingöngu er ekki blönduð leið og auðvelt er að efast um að leið sem byggir eingöngu á skattahækkunum sé hin eina rétta. Fyrir þinginu liggur grundvallarbreyting á skattkerfinu, verulega aukin skattbyrði fyrirtækja og heimila, sem þegar horfast í augu við nær ómögulega stöðu. Þessi stefna virðist hafa orðið til án samráðs eða samtals við atvinnurekendur og fjölskyldur í landinu, án samráðs við þjóðina. En hver er stefnan í útgjöldum ríkisins? Aðferðafræðin þar virðist ganga út á að henda hugmyndum út í samfélagið og draga þær svo til baka ef óvinsældir eru miklar. Hvers vegna er umræðan, hugmyndaauðgin og hugrekkið jafn lítið og raun ber vitni þegar kemur að kostnaðarhlið ríkisrekstursins? Þær aðstæður sem eru uppi færa okkur í raun einstakt tækifæri til að gera umbætur á kerfi sem byggst hefur upp og þróast í langan tíma, nær gagnrýnislaust. Fæst okkar eru fyllilega sátt við þetta kerfi og því virðist það bæði skammsýnt og óskynsamlegt að plástra blæðandi sár. Væri ekki nær á þessum tíma að byrja með autt blað og spyrja hvernig heilbrigt og skynsamlegt kerfi lítur út? Við þessar aðstæður þarf að forgangsraða og mikilvægt er að standa vörð um grunnstoðir framtíðarinnar. Þar er menntun einna mikilvægust. En það er hægt að hagræða og bæta í senn. Við getum eflt innihald grunnskólanna þrátt fyrir niðurskurð, stytt og bætt framhaldsskólann, sameinað og eflt háskólana. Við getum skoðað sölu á eignum ríkis og sveitarfélaga sem ekki eru nauðsynlegar til að veita opinbera þjónustu. Selja mætti t.d. fasteignir ríkis og sveitarfélaga til lífeyrissjóða eða annarra fjárfesta gegn sanngjarnri leigu og þar með minnka þörf á aukinni skattheimtu þjakaðra fyrirtækja og fjölskyldna. Með þessu mætti losa um umtalsverð verðmæti án þess að það komi niður á þjónustu á nokkurn hátt og um leið skapa áhugaverða og örugga fjárfestingarkosti fyrir atvinnulaust fjármagn sem liggur á innlánsreikningum. Aðstæður kalla á hugrekki og forystu byggða á skýrri framtíðarsýn. Við höfum einstakt tækifæri til að spyrja, hvers konar kerfi viljum við og þurfum, fremur en að spyrja hvernig við getum breytt núverandi kerfi - jafn gallað og það er. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 28.09.2024 Halldór Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun
Árið sem er að líða undir lok hefur einkennst öðru fremur af ákvörðunarfælni og hugleysi. Göran Person, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, ráðlagði okkur fyrir ári að draga ekki ákvarðanir, það yrði okkur dýrkeypt. Sú virðist þó hafa orðið raunin og nú fyrst, nokkrum dögum fyrir jól, hefjast umræður um fjárlögin 2010. Áform stjórnvalda virðast snúast um að auka tekjur með hækkun skatta. Er það rétta eða eina leiðin? Við höfum þrjá kosti í ríkisfjármálum; að auka tekjur, lækka kostnað og selja eignir. Sambland af þessu er blönduð leið. Að auka skatta eingöngu er ekki blönduð leið og auðvelt er að efast um að leið sem byggir eingöngu á skattahækkunum sé hin eina rétta. Fyrir þinginu liggur grundvallarbreyting á skattkerfinu, verulega aukin skattbyrði fyrirtækja og heimila, sem þegar horfast í augu við nær ómögulega stöðu. Þessi stefna virðist hafa orðið til án samráðs eða samtals við atvinnurekendur og fjölskyldur í landinu, án samráðs við þjóðina. En hver er stefnan í útgjöldum ríkisins? Aðferðafræðin þar virðist ganga út á að henda hugmyndum út í samfélagið og draga þær svo til baka ef óvinsældir eru miklar. Hvers vegna er umræðan, hugmyndaauðgin og hugrekkið jafn lítið og raun ber vitni þegar kemur að kostnaðarhlið ríkisrekstursins? Þær aðstæður sem eru uppi færa okkur í raun einstakt tækifæri til að gera umbætur á kerfi sem byggst hefur upp og þróast í langan tíma, nær gagnrýnislaust. Fæst okkar eru fyllilega sátt við þetta kerfi og því virðist það bæði skammsýnt og óskynsamlegt að plástra blæðandi sár. Væri ekki nær á þessum tíma að byrja með autt blað og spyrja hvernig heilbrigt og skynsamlegt kerfi lítur út? Við þessar aðstæður þarf að forgangsraða og mikilvægt er að standa vörð um grunnstoðir framtíðarinnar. Þar er menntun einna mikilvægust. En það er hægt að hagræða og bæta í senn. Við getum eflt innihald grunnskólanna þrátt fyrir niðurskurð, stytt og bætt framhaldsskólann, sameinað og eflt háskólana. Við getum skoðað sölu á eignum ríkis og sveitarfélaga sem ekki eru nauðsynlegar til að veita opinbera þjónustu. Selja mætti t.d. fasteignir ríkis og sveitarfélaga til lífeyrissjóða eða annarra fjárfesta gegn sanngjarnri leigu og þar með minnka þörf á aukinni skattheimtu þjakaðra fyrirtækja og fjölskyldna. Með þessu mætti losa um umtalsverð verðmæti án þess að það komi niður á þjónustu á nokkurn hátt og um leið skapa áhugaverða og örugga fjárfestingarkosti fyrir atvinnulaust fjármagn sem liggur á innlánsreikningum. Aðstæður kalla á hugrekki og forystu byggða á skýrri framtíðarsýn. Við höfum einstakt tækifæri til að spyrja, hvers konar kerfi viljum við og þurfum, fremur en að spyrja hvernig við getum breytt núverandi kerfi - jafn gallað og það er.
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun