Ólafur Þ. Stephensen: Óblíð náttúra Ólafur Þ. Stephensen skrifar 16. apríl 2010 06:20 Enn á ný hafa náttúruöflin minnt Íslendinga rækilega á tilvist sína. Og reyndar rifjað upp fyrir hálfum heiminum að Íslendingar búa á meðal óútreiknanlegra eldfjalla. Hamfarir af völdum eldsumbrota hafa sett mark sitt á Íslandssöguna. Afleiðingarnar hafa stundum orðið skelfilegar, eins og í Móðuharðindunum 1783-1785 þegar fimmtungur landsmanna týndi lífi og fjórir fimmtuhlutar alls búsmala féllu. Eldgosið í Eyjafjallajökli jafnast sem betur fer ekki á við Skaftárelda, en hefur engu að síður haft áhrif á daglegt líf margra landsmanna. Næst eldfjallinu hafa hundruð manna þurft að rýma heimili sín í tvígang og munu á næstunni þurfa að búa við þá óvissu, sem fylgir stöðugum flóðum úr jöklinum á meðan gýs. Bændur hafa sums staðar orðið fyrir miklu tjóni vegna flóðanna og margir hafa áhyggjur af áhrifum öskufalls á búpening og grassprettu. Ferðaáætlanir þúsunda manna hér á landi hafa raskazt. Um alla Norður-Evrópu og víða úti um heim eru milljónir manna strandaglópar vegna öskuburðar frá Eyjafjallajökli, sem hindrar allt farþegaflug. Eldgosið á Fimmvörðuhálsi var meinlaust túristagos sem skilaði tekjum í kassa ferðaþjónustunnar en nú stefnir gosið í jöklinum hagsmunum ferðaþjónustunnar í vor og sumar í hættu. Enginn veit hversu lengi gosið mun standa. Það gætu orðið margar vikur eða mánuðir. Síðast gaus í Eyjafjallajökli með hléum í upp undir tvö ár. Haldi gosið áfram að trufla flugumferð er hætta á að margir ferðamenn taki ekki þá áhættu að bóka Íslandsferð. Hagsmunir fleiri atvinnugreina eru í húfi; þannig treysta ýmis fyrirtæki á reglulegan útflutning með flugi og vita nú ekki hvernig fer fyrir viðskiptasamböndum. Allt eru þetta að sjálfsögðu smámunir hjá mannslífunum, sem geta verið í hættu þegar eldfjöllin rumska. Æðruleysi og frábært samstarf íbúa, lögreglu, björgunarsveita og almannavarna hefur enn sem komið er orðið til þess að allir nágrannar Eyjafjallajökuls hafa komizt í öruggt skjól áður en jökulvatnið ryður sér leið frá eldfjallinu. Það er kannski svolítið viðeigandi að þegar þjóðin var í miðju kafi að meðtaka boðskap rannsóknarnefndarinnar, sem varpaði ljósi á hvernig græðgi, hégómi og vanhæfni mannanna olli efnahagslegum hamförum á Íslandi, skyldi náttúran minna svona eftirminnilega á mátt sinn. Smæð mannsins gagnvart náttúruöflunum rifjast þá kannski upp fyrir einhverjum, sem nutu þess að virðast stórir í krafti afreka sinna í fjármálaheiminum. Við skulum þó hafa hugfast að sem þjóð erum við margfalt betur í stakk búin að takast á við afleiðingar náttúruhamfara en við vorum fyrr á öldum. Og þjóðin mun standa þétt við bakið á þeim, sem glíma við afleiðingar eldgosa og flóða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson Skoðun Vanvirðing við einkaframtakið og verðmætasköpun Bessí Þóra Jónsdóttir Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir Skoðun Samfylkingin ætlar ekki að hækka tekjuskatt Alma D. Möller Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun
Enn á ný hafa náttúruöflin minnt Íslendinga rækilega á tilvist sína. Og reyndar rifjað upp fyrir hálfum heiminum að Íslendingar búa á meðal óútreiknanlegra eldfjalla. Hamfarir af völdum eldsumbrota hafa sett mark sitt á Íslandssöguna. Afleiðingarnar hafa stundum orðið skelfilegar, eins og í Móðuharðindunum 1783-1785 þegar fimmtungur landsmanna týndi lífi og fjórir fimmtuhlutar alls búsmala féllu. Eldgosið í Eyjafjallajökli jafnast sem betur fer ekki á við Skaftárelda, en hefur engu að síður haft áhrif á daglegt líf margra landsmanna. Næst eldfjallinu hafa hundruð manna þurft að rýma heimili sín í tvígang og munu á næstunni þurfa að búa við þá óvissu, sem fylgir stöðugum flóðum úr jöklinum á meðan gýs. Bændur hafa sums staðar orðið fyrir miklu tjóni vegna flóðanna og margir hafa áhyggjur af áhrifum öskufalls á búpening og grassprettu. Ferðaáætlanir þúsunda manna hér á landi hafa raskazt. Um alla Norður-Evrópu og víða úti um heim eru milljónir manna strandaglópar vegna öskuburðar frá Eyjafjallajökli, sem hindrar allt farþegaflug. Eldgosið á Fimmvörðuhálsi var meinlaust túristagos sem skilaði tekjum í kassa ferðaþjónustunnar en nú stefnir gosið í jöklinum hagsmunum ferðaþjónustunnar í vor og sumar í hættu. Enginn veit hversu lengi gosið mun standa. Það gætu orðið margar vikur eða mánuðir. Síðast gaus í Eyjafjallajökli með hléum í upp undir tvö ár. Haldi gosið áfram að trufla flugumferð er hætta á að margir ferðamenn taki ekki þá áhættu að bóka Íslandsferð. Hagsmunir fleiri atvinnugreina eru í húfi; þannig treysta ýmis fyrirtæki á reglulegan útflutning með flugi og vita nú ekki hvernig fer fyrir viðskiptasamböndum. Allt eru þetta að sjálfsögðu smámunir hjá mannslífunum, sem geta verið í hættu þegar eldfjöllin rumska. Æðruleysi og frábært samstarf íbúa, lögreglu, björgunarsveita og almannavarna hefur enn sem komið er orðið til þess að allir nágrannar Eyjafjallajökuls hafa komizt í öruggt skjól áður en jökulvatnið ryður sér leið frá eldfjallinu. Það er kannski svolítið viðeigandi að þegar þjóðin var í miðju kafi að meðtaka boðskap rannsóknarnefndarinnar, sem varpaði ljósi á hvernig græðgi, hégómi og vanhæfni mannanna olli efnahagslegum hamförum á Íslandi, skyldi náttúran minna svona eftirminnilega á mátt sinn. Smæð mannsins gagnvart náttúruöflunum rifjast þá kannski upp fyrir einhverjum, sem nutu þess að virðast stórir í krafti afreka sinna í fjármálaheiminum. Við skulum þó hafa hugfast að sem þjóð erum við margfalt betur í stakk búin að takast á við afleiðingar náttúruhamfara en við vorum fyrr á öldum. Og þjóðin mun standa þétt við bakið á þeim, sem glíma við afleiðingar eldgosa og flóða.