Þjóð í stálkápu Steinunn Stefánsdóttir skrifar 17. janúar 2011 06:00 Umræðan um samgöngumál hér á Íslandi hefur nánast alfarið snúist um vegakerfið. Einhvern veginn er það svo að í hugum flestra þá tekur hugtakið samgöngur fyrst og fremst til þess hversu greiðlega gengur að komast með einkabíl frá einum stað til annars, hvort heldur milli byggðarlaga og landshluta eða innan byggðarlaga. Og það auðvitað ekki furða í landi sem hefur einn stærsta flota einkabíla í heimi miðað við höfðatölu, það er að óvíða á byggðu bóli er færra fólk á hvern einkabíl en hér á landi. Almenningssamgöngur eiga verulega undir högg að sækja. Í raun má segja að í almenningssamgöngum sé vítahringur í gangi; lítil eftirspurn sem leiðir til stopulla ferða og hás verðs sem svo aftur leiðir til enn minni eftirspurnar o.s.frv. Þetta er háalvarleg þróun og ef svo heldur fram sem horfir þá blasir við samfélag þar sem almenningi er nánast ókleift að komast milli staða, hvort heldur sem er stuttar eða langar vegalengdir, án þess að hafa einkabíl til ráðstöfunar. Slík staða er ekki aðeins heldur fjandsamleg íbúum landsins heldur alsendis óforsvaranleg bæði út frá umhverfis- og skipulagssjónarmiði. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar kveður á um að á kjörtímabilinu, sem er hálfnað eftir fáeina mánuði, eigi að vinna áætlun um sjálfbærar samgöngur í samvinnu við sveitarfélögin. Markmið þeirrar áætlunar er að draga úr þörf fyrir einkabíl. Stefnt er að því að almenningssamgöngur um allt land verði stórefldar auk þess sem fólki verði auðveldað að komast leiðar sinnar gangandi eða á reiðhjóli. Einnig eiga almenningssamgöngur að verða sjálfsagður hluti samgönguáætlunar. Í Innanríkisráðuneytinu hefur farið fram talsverð upplýsingasöfnun og framtíðarstefnumótun um almenningssamgöngur, meðal annars í tengslum við samgönguáætlun til tólf ára sem lögð verður fram í mars. Fram kemur í upplýsingum frá ráðuneytinu að nýting almenningssamgangna hafi aldrei verið jafn lítl og undanfarin ár; að í 26 af 36 styrktum rútuleiðum á landinu séu að jafnaði færri en þrír farþegar í hverri ferð og í tíu af þessum 36 leiðum sé að jafnaði innan við einn í hverri ferð. Nýting á styrktum flug- og ferjuleiðum er einnig langt undir flutningsgetu. Talið er að þessi lélega nýting skrifist meðal annars á skipulagsleysi og skort á samhæfingu milli leiða en að auki sé verð þjónustunnar svo hátt að einkabíll sé í mörgum tilvikum hreinlega vænlegri kostur en sá að nýta almenningssamgöngur. Síðasta aðgerð Reykjavíkurborgar varðandi strætó er síst til að rjúfa þann vítahring sem almenningsvagnar á höfuðborgarsvæðinu eru í. Stórleg hækkun stakra fargjalda fælir sérstaklega frá þá notendur sem vilja eiga kost á að nota strætó á móti einkabíl. Þetta bætist ofan á stöðuga fækkun ferða vagnanna. Til þess að snúa við blaðinu varðandi almenningssamgöngur á Íslandi þurfa ekki aðeins að koma til verulegar úrbætur á þessum samgöngum frá hendi stjórnvalda heldur einnig hugarfarsbreyting meðal almennings. Það er jú lítið vit í því að hver og einn borgari fari allra sinna ferða í yfirhöfn úr stáli sem bæði mengar með útblæstri og þekur nokkra fermetra. Slíkt getur ekki gengið til frambúðar. Það getur ekki verið þjóðphagslega hagkvæmt og umhverfið ber það ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Steinunn Stefánsdóttir Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Umræðan um samgöngumál hér á Íslandi hefur nánast alfarið snúist um vegakerfið. Einhvern veginn er það svo að í hugum flestra þá tekur hugtakið samgöngur fyrst og fremst til þess hversu greiðlega gengur að komast með einkabíl frá einum stað til annars, hvort heldur milli byggðarlaga og landshluta eða innan byggðarlaga. Og það auðvitað ekki furða í landi sem hefur einn stærsta flota einkabíla í heimi miðað við höfðatölu, það er að óvíða á byggðu bóli er færra fólk á hvern einkabíl en hér á landi. Almenningssamgöngur eiga verulega undir högg að sækja. Í raun má segja að í almenningssamgöngum sé vítahringur í gangi; lítil eftirspurn sem leiðir til stopulla ferða og hás verðs sem svo aftur leiðir til enn minni eftirspurnar o.s.frv. Þetta er háalvarleg þróun og ef svo heldur fram sem horfir þá blasir við samfélag þar sem almenningi er nánast ókleift að komast milli staða, hvort heldur sem er stuttar eða langar vegalengdir, án þess að hafa einkabíl til ráðstöfunar. Slík staða er ekki aðeins heldur fjandsamleg íbúum landsins heldur alsendis óforsvaranleg bæði út frá umhverfis- og skipulagssjónarmiði. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar kveður á um að á kjörtímabilinu, sem er hálfnað eftir fáeina mánuði, eigi að vinna áætlun um sjálfbærar samgöngur í samvinnu við sveitarfélögin. Markmið þeirrar áætlunar er að draga úr þörf fyrir einkabíl. Stefnt er að því að almenningssamgöngur um allt land verði stórefldar auk þess sem fólki verði auðveldað að komast leiðar sinnar gangandi eða á reiðhjóli. Einnig eiga almenningssamgöngur að verða sjálfsagður hluti samgönguáætlunar. Í Innanríkisráðuneytinu hefur farið fram talsverð upplýsingasöfnun og framtíðarstefnumótun um almenningssamgöngur, meðal annars í tengslum við samgönguáætlun til tólf ára sem lögð verður fram í mars. Fram kemur í upplýsingum frá ráðuneytinu að nýting almenningssamgangna hafi aldrei verið jafn lítl og undanfarin ár; að í 26 af 36 styrktum rútuleiðum á landinu séu að jafnaði færri en þrír farþegar í hverri ferð og í tíu af þessum 36 leiðum sé að jafnaði innan við einn í hverri ferð. Nýting á styrktum flug- og ferjuleiðum er einnig langt undir flutningsgetu. Talið er að þessi lélega nýting skrifist meðal annars á skipulagsleysi og skort á samhæfingu milli leiða en að auki sé verð þjónustunnar svo hátt að einkabíll sé í mörgum tilvikum hreinlega vænlegri kostur en sá að nýta almenningssamgöngur. Síðasta aðgerð Reykjavíkurborgar varðandi strætó er síst til að rjúfa þann vítahring sem almenningsvagnar á höfuðborgarsvæðinu eru í. Stórleg hækkun stakra fargjalda fælir sérstaklega frá þá notendur sem vilja eiga kost á að nota strætó á móti einkabíl. Þetta bætist ofan á stöðuga fækkun ferða vagnanna. Til þess að snúa við blaðinu varðandi almenningssamgöngur á Íslandi þurfa ekki aðeins að koma til verulegar úrbætur á þessum samgöngum frá hendi stjórnvalda heldur einnig hugarfarsbreyting meðal almennings. Það er jú lítið vit í því að hver og einn borgari fari allra sinna ferða í yfirhöfn úr stáli sem bæði mengar með útblæstri og þekur nokkra fermetra. Slíkt getur ekki gengið til frambúðar. Það getur ekki verið þjóðphagslega hagkvæmt og umhverfið ber það ekki.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun