Brjótið lög! Þórður Snær Júlíusson skrifar 16. maí 2012 06:00 Íslensk stjórnvöld hafa um langt skeið sett mikinn þrýsting á lífeyrissjóði landsins um að brjóta lög og taka þátt í að hjálpa þeim að ná skammtímamarkmiðum sínum, á kostnað langtímahagsmuna eigenda sjóðanna. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar óskaði eftir því í byrjun október 2008 að lífeyrissjóðirnir flyttu heim helming erlendra eigna sinna, sem þá voru um 250 milljarða króna virði. Ekki þarf að tíunda hvað slík aðgerð hefði haft í för með sér hefðu bankarnir ekki hrunið til grunna og komið í veg fyrir að á hana reyndi. Féð hefði enda væntanlega verið fest, að minnsta kosti að hluta, í fjármálagerningum föllnu bankanna eða ógjaldfærra skuldara þeirra. Haustið 2010 boðaði sitjandi ríkisstjórn svo til víðtæks samráðs alls konar aðila, meðal annars lífeyrissjóða, til að skikka þá til þátttöku í aðgerðum til að bregðast við skuldavanda heimilanna. Sjóðirnir létu þá vinna fyrir sig lögfræðiálit sem segir að þeim sé ekki heimilt að færa niður innheimtanlegar kröfur. Lög banna þeim það. Viðbrögð stjórnvalda hafa verið þau að hóta að skattleggja þá ef þeir spiluðu ekki með. Síðan þá hefur þrýstingurinn á lífeyrissjóðina verið viðvarandi þrátt fyrir að í ítarlegri greiningu Seðlabankans, sem var kynnt í apríl, hafi verið komist að þeirri niðurstöðu að niðurfellingaraðgerðir stjórnvalda hafi verið ómarkvissar og ekki skilað sér nema að takmörkuðu leyti til þeirra sem þurftu á þeim að halda. Landssamtök lífeyrissjóða höfnuðu í fyrradag enn einni skuldaniðurfellingarhugmyndinni. Í Fréttablaðinu í gær kemur fram að „vaxandi kurr" sé í garð sjóðanna vegna tregðu þeirra til að spila með. Þar er haft eftir Steingrími J. Sigfússyni efnahagsráðherra: „Við erum jú öll saman í þessu og lífeyrissjóðirnir líka, að koma heimilum í gegnum þessa erfiðleika. Menn mega ekki alveg missa sjónar á því og setja niður hælana bara út af einhverri þröngri túlkun á lagabókstafnum." Það má gagnrýna lífeyrissjóði landsins fyrir margt. Það má gagnrýna þá fyrir að hafa verið ginnkeyptir fyrir blekkingum í aðdraganda hrunsins og fyrir að hafa ekki skrifað niður margar eignir sínar í kjölfar þess þegar öllum var ljóst að þær hefðu tapað virði sínu. En það er ekki hægt að gagnrýna þá fyrir að sinna sínu lögbundna hlutverki og neita að brjóta lög um starfsemi sína. Ef stjórnvöld eru svona áfjáð í að lífeyrissjóðirnir skrifi niður skuldir sem eru í skilum þá er hreinlegast að setja lög sem heimila þeim það. Þannig gæti ríkisstjórnin framkvæmt eignaupptöku og skilgreint hlutverk lífeyrissjóða upp á nýtt á eigin ábyrgð. Sagan myndi síðan dæma þau verk. Það er heiðarlegra en að reyna að neyða stjórnendur lífeyrissjóða til lögbrota. Stjórnvöld gætu þá í leiðinni lögfest, og útfært, almennar skuldaniðurfellingar og afnám verðtryggingar til að tryggja sér stuðning Hreyfingarinnar. Í því samhengi er þó rétt að minna á áðurnefnda greiningu Seðlabankans sem sagði að fimmtungs niðurfærsla á verðtryggðum lánum myndi kosta 261 milljarð króna. Greiningin, sem byggist á nákvæmasta skuldaragagnagrunni í heiminum, sagði einnig að 57 prósent slíkra afskrifta, tæplega 150 milljarðar króna, myndu falla í skaut tekjuháum heimilum. Tveir aðilar, sem þó eru sá sami, myndu greiða fyrir þá aðgerð. Skattgreiðendur og lífeyrisþegar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Skoðanir Þórður Snær Júlíusson Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun
Íslensk stjórnvöld hafa um langt skeið sett mikinn þrýsting á lífeyrissjóði landsins um að brjóta lög og taka þátt í að hjálpa þeim að ná skammtímamarkmiðum sínum, á kostnað langtímahagsmuna eigenda sjóðanna. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar óskaði eftir því í byrjun október 2008 að lífeyrissjóðirnir flyttu heim helming erlendra eigna sinna, sem þá voru um 250 milljarða króna virði. Ekki þarf að tíunda hvað slík aðgerð hefði haft í för með sér hefðu bankarnir ekki hrunið til grunna og komið í veg fyrir að á hana reyndi. Féð hefði enda væntanlega verið fest, að minnsta kosti að hluta, í fjármálagerningum föllnu bankanna eða ógjaldfærra skuldara þeirra. Haustið 2010 boðaði sitjandi ríkisstjórn svo til víðtæks samráðs alls konar aðila, meðal annars lífeyrissjóða, til að skikka þá til þátttöku í aðgerðum til að bregðast við skuldavanda heimilanna. Sjóðirnir létu þá vinna fyrir sig lögfræðiálit sem segir að þeim sé ekki heimilt að færa niður innheimtanlegar kröfur. Lög banna þeim það. Viðbrögð stjórnvalda hafa verið þau að hóta að skattleggja þá ef þeir spiluðu ekki með. Síðan þá hefur þrýstingurinn á lífeyrissjóðina verið viðvarandi þrátt fyrir að í ítarlegri greiningu Seðlabankans, sem var kynnt í apríl, hafi verið komist að þeirri niðurstöðu að niðurfellingaraðgerðir stjórnvalda hafi verið ómarkvissar og ekki skilað sér nema að takmörkuðu leyti til þeirra sem þurftu á þeim að halda. Landssamtök lífeyrissjóða höfnuðu í fyrradag enn einni skuldaniðurfellingarhugmyndinni. Í Fréttablaðinu í gær kemur fram að „vaxandi kurr" sé í garð sjóðanna vegna tregðu þeirra til að spila með. Þar er haft eftir Steingrími J. Sigfússyni efnahagsráðherra: „Við erum jú öll saman í þessu og lífeyrissjóðirnir líka, að koma heimilum í gegnum þessa erfiðleika. Menn mega ekki alveg missa sjónar á því og setja niður hælana bara út af einhverri þröngri túlkun á lagabókstafnum." Það má gagnrýna lífeyrissjóði landsins fyrir margt. Það má gagnrýna þá fyrir að hafa verið ginnkeyptir fyrir blekkingum í aðdraganda hrunsins og fyrir að hafa ekki skrifað niður margar eignir sínar í kjölfar þess þegar öllum var ljóst að þær hefðu tapað virði sínu. En það er ekki hægt að gagnrýna þá fyrir að sinna sínu lögbundna hlutverki og neita að brjóta lög um starfsemi sína. Ef stjórnvöld eru svona áfjáð í að lífeyrissjóðirnir skrifi niður skuldir sem eru í skilum þá er hreinlegast að setja lög sem heimila þeim það. Þannig gæti ríkisstjórnin framkvæmt eignaupptöku og skilgreint hlutverk lífeyrissjóða upp á nýtt á eigin ábyrgð. Sagan myndi síðan dæma þau verk. Það er heiðarlegra en að reyna að neyða stjórnendur lífeyrissjóða til lögbrota. Stjórnvöld gætu þá í leiðinni lögfest, og útfært, almennar skuldaniðurfellingar og afnám verðtryggingar til að tryggja sér stuðning Hreyfingarinnar. Í því samhengi er þó rétt að minna á áðurnefnda greiningu Seðlabankans sem sagði að fimmtungs niðurfærsla á verðtryggðum lánum myndi kosta 261 milljarð króna. Greiningin, sem byggist á nákvæmasta skuldaragagnagrunni í heiminum, sagði einnig að 57 prósent slíkra afskrifta, tæplega 150 milljarðar króna, myndu falla í skaut tekjuháum heimilum. Tveir aðilar, sem þó eru sá sami, myndu greiða fyrir þá aðgerð. Skattgreiðendur og lífeyrisþegar.
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun