Brothætta leiðin

Kraftur stærðarinnar getur gert stórþjóðum kleift að ganga þannig fram að setur nágranna þeirra í heiminum í skrítna stöðu.

Í grein í Markaðnum, viðskiptariti Fréttablaðsins, vekur Vala Valtýsdóttir, sviðsstjóri skatta- og lögfræðisviðs Deloitte, athygli á því að með lögfestingu Bandaríkjanna á svokölluðum FATCA-lögum séu fjármálastofnanir og bankar í öðrum ríkjum skyldaðar til að „leita logandi ljósi“ að bandarískum skattgreiðendum til að upplýsa bandarísk skattyfirvöld um innstæður þeirra.

Hún bendir á að detti einhverjum í hug að fara ekki að bandarísku lögunum þá komi skattyfirvöld þar til með að leggja 30 prósenta skatt á allar greiðslur sem viðkomandi fjármálastofnun og viðskiptavinir hennar fá frá Bandaríkjunum.

„Ljóst er að umrædd lög leggja óvenjumiklar kvaðir á fjármálastofnanir um allan heim, með tilheyrandi kostnaði sem að sjálfsögðu verður mun þyngri fyrir minni fjármálastofnanir, sem á frekar við á Íslandi vegna smæðar landsins,“ bendir hún á.

Hætt er við því að erlend ríki og forsvarsmenn fjármálastofnana þar myndu yppa öxlum ef Íslendingum dytti í hug að setja viðlíka lög.

Smæð landsins gerir að verkum að það getur illa farið fram með ofríki og frekju. Hag Íslands hlýtur að vera best borgið með samstarfi og samningum við aðrar þjóðir. Og saman geta lönd hrint ofríkisaðgerðum ríkja sem vaða fram í frekju og eiginhagsmunagæslu.

Því er sannarlega önugt að ríkisstjórnin sem komst til valda vorið 2013 hafi hætt samningaviðræðum við Evrópusambandið, þar sem ríki taka höndum saman um sameiginlega hagsmuni.

Þá snertir líka rekstrarumhverfi fjármálastofnana þessa lands að hér verður höftum á fjármagnsflutninga milli landa líkast til aldrei aflétt að fullu á meðan að hér á að notast við krónu.

Þær „þjóðhagsvarúðarreglur“ sem Seðlabankinn hefur rætt um að taki við eru líka höft og óvíst að nýtt orðalag um framkvæmd þeirra verði til þess að draga úr fælingarmætti hafta á erlenda fjárfestingu.

Í nýrri grein í Vísbendingu áréttar Gylfi Zoëga, hagfræðiprófessor og nefndarmaður í peningastefnunefnd Seðlabankans, mikilvægi „þjóðhagsvarúðarreglna“ til þess að krónuhagkerfið verði ekki „brothætt“ eftir að búið er að gera upp þrotabú föllnu bankanna.

Hlutirnir sem gæta þarf að eru þó æði margir. Takmarka þarf ákveðna starfsemi banka, Seðlabankinn þarf með ærnum tilkostnaði að koma sér upp gjaldeyrisvaraforða, reka þarf ríkissjóð með afgangi og „stemma stigu við óhóflegu útflæði og innflæði fjármagns“, svo fátt eitt sé nefnt.

Þá telur Gylfi erlenda banka helst þurfa að eignast hlut í þeim íslensku til að draga úr áhrifum kunningjasamfélagsins og dreifa áhættu.

Hún virðist í það minnsta síður brothætt sú leið að binda gengi krónunnar evru með aðild að ESB og stuðningi Evrópska seðlabankans, með þeim kostum sem aukin samtenging við evrópska fjármálamarkaði og -eftirlit hefur í för með sér.

Með samningum og samstarfi hafa Íslendingar þó tækifæri til að hafa áhrif á lög og reglur sem hér taka gildi, í stað þess að láta ruglið óþvegið yfir sig ganga.