Sérhagsmunagæsla fyrir nokkrar fjölskyldur Þorbjörn Þórðarson skrifar 19. ágúst 2015 08:00 Löggjafinn ætti að afnema sem fyrst tollvernd kjúklinga og svínakjöts því engin rök réttlæta slíka tolla sem nokkrar fjölskyldur í landinu njóta að mestu góðs af. Í tillögum verkefnisstjórnar Samráðsvettvangs um aukna hagsæld sem kynntar voru í maí 2013 kemur fram það mat verkefnisstjórnar að rétt sé að afnema tolla á alifugla- og svínakjöt. Þá koma þar fram þau sjónarmið að samfélagsleg rök fyrir verndun landbúnaðar eigi síður við um alifugla- og svínarækt heldur en aðrar búgreinar. Þar eru greinarnar sagðar verksmiðjubúskapur sem að stórum hluta sé rekinn í eða við þéttbýli. Í síðustu viku fjallaði ég um tollvernd í landbúnaði á þessum vettvangi og benti á að ríkisstjórnarflokkarnir hygðust áfram standa vörð um sérhagsmuni á kostnað neytenda með því að fella ekki niður tolla á innflutning á kjöti þótt engin vísindi eða rök styddu hin svokölluðu „ruðningsáhrif“ sem forsvarsmenn Bændasamtakanna hafa svo miklar áhyggjur af. Síðasta ríkisstjórn Samfylkingar og VG stóð líka vörð um þessa sérhagsmuni með því að ráðast ekki í neinar breytingar á kerfinu almenningi til hagsbóta. Framleiðslustyrkir (beingreiðslur) í landbúnaði eru sérstök umræða. Það er næstum því vonlaust fyrir Íslendinga að afnema þá, eina þjóða, meðan ágreiningur hefur verið um styrkina á vettvangi OECD undanfarin 15 ár án stórvægilegra breytinga. Talið er að án stuðnings í einhverri mynd muni landbúnaður víða leggjast af hér á landi. Það er hins vegar tækifæri til að afnema tollverndina og hefur raunar verið lengi enda er ekkert sem réttlætir hana. Á henni tapa bæði neytendur og, til lengri tíma, framleiðendurnir sjálfir. Auk þess munu sauðfjárbændur ekki finna fyrir afnámi hennar. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, skrifaði mikilvæga grein í Fréttablaðið sl. fimmtudag þar sem hann útskýrði hverjir það væru sem högnuðust á ofurtollum á kjöti. Svokölluð virk tollvernd er mest þegar hvíta kjötið er annars vegar, þ.e. kjúklinga- og svínakjöt. Samkvæmt tölum OECD nam umframkostnaður íslenskra neytenda vegna ofurtolla á kjúklinga- og svínakjöti 3,6 milljörðum króna á síðasta ári. Það er ljóst að tollvernd kjúklinga- og svínakjöts hefur ekkert með dreifðar byggðir og ræktun landsins að gera. Þótt kjúklinga- og svínarækt eigi sér stað á nokkrum stöðum á landinu fer stærstur hluti framleiðslunnar fram í verksmiðjum nálægt þéttbýli, aðallega við höfuðborgarsvæðið. Fyrirtækin sem stjórna markaðnum með þetta kjöt, í skjóli tollverndar á kostnað almennings, eru langflest í eigu nokkurra fjölskyldna enda er samþjöppun eignarhalds í þessum greinum miklu meiri en í öðrum búgreinum. Það er því erfitt að sjá í fljótu bragði hvað réttlætir tollverndina. Joseph Stiglitz, nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, segir í bók sinni The Price of Inequality að viðskiptahömlur af þessu tagi á kostnað neytenda, skattgreiðenda, séu í raun eiginlegar gjafir til þeirra sérhagsmunahópa sem njóti góðs af þeim. Það má því segja að tollvernd kjúklinga- og svínakjöts sé 3,6 milljarða króna gjöf íslenskra neytenda til nokkurra fjölskyldna á ári hverju. Hvernig getur nokkur stjórnmálamaður horft í augu kjósenda sinna og staðið vörð um slíkt kerfi?Höfundur er lögfræðingur og starfar sem fréttamaður. Pistillinn birtist fyrst í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Löggjafinn ætti að afnema sem fyrst tollvernd kjúklinga og svínakjöts því engin rök réttlæta slíka tolla sem nokkrar fjölskyldur í landinu njóta að mestu góðs af. Í tillögum verkefnisstjórnar Samráðsvettvangs um aukna hagsæld sem kynntar voru í maí 2013 kemur fram það mat verkefnisstjórnar að rétt sé að afnema tolla á alifugla- og svínakjöt. Þá koma þar fram þau sjónarmið að samfélagsleg rök fyrir verndun landbúnaðar eigi síður við um alifugla- og svínarækt heldur en aðrar búgreinar. Þar eru greinarnar sagðar verksmiðjubúskapur sem að stórum hluta sé rekinn í eða við þéttbýli. Í síðustu viku fjallaði ég um tollvernd í landbúnaði á þessum vettvangi og benti á að ríkisstjórnarflokkarnir hygðust áfram standa vörð um sérhagsmuni á kostnað neytenda með því að fella ekki niður tolla á innflutning á kjöti þótt engin vísindi eða rök styddu hin svokölluðu „ruðningsáhrif“ sem forsvarsmenn Bændasamtakanna hafa svo miklar áhyggjur af. Síðasta ríkisstjórn Samfylkingar og VG stóð líka vörð um þessa sérhagsmuni með því að ráðast ekki í neinar breytingar á kerfinu almenningi til hagsbóta. Framleiðslustyrkir (beingreiðslur) í landbúnaði eru sérstök umræða. Það er næstum því vonlaust fyrir Íslendinga að afnema þá, eina þjóða, meðan ágreiningur hefur verið um styrkina á vettvangi OECD undanfarin 15 ár án stórvægilegra breytinga. Talið er að án stuðnings í einhverri mynd muni landbúnaður víða leggjast af hér á landi. Það er hins vegar tækifæri til að afnema tollverndina og hefur raunar verið lengi enda er ekkert sem réttlætir hana. Á henni tapa bæði neytendur og, til lengri tíma, framleiðendurnir sjálfir. Auk þess munu sauðfjárbændur ekki finna fyrir afnámi hennar. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, skrifaði mikilvæga grein í Fréttablaðið sl. fimmtudag þar sem hann útskýrði hverjir það væru sem högnuðust á ofurtollum á kjöti. Svokölluð virk tollvernd er mest þegar hvíta kjötið er annars vegar, þ.e. kjúklinga- og svínakjöt. Samkvæmt tölum OECD nam umframkostnaður íslenskra neytenda vegna ofurtolla á kjúklinga- og svínakjöti 3,6 milljörðum króna á síðasta ári. Það er ljóst að tollvernd kjúklinga- og svínakjöts hefur ekkert með dreifðar byggðir og ræktun landsins að gera. Þótt kjúklinga- og svínarækt eigi sér stað á nokkrum stöðum á landinu fer stærstur hluti framleiðslunnar fram í verksmiðjum nálægt þéttbýli, aðallega við höfuðborgarsvæðið. Fyrirtækin sem stjórna markaðnum með þetta kjöt, í skjóli tollverndar á kostnað almennings, eru langflest í eigu nokkurra fjölskyldna enda er samþjöppun eignarhalds í þessum greinum miklu meiri en í öðrum búgreinum. Það er því erfitt að sjá í fljótu bragði hvað réttlætir tollverndina. Joseph Stiglitz, nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, segir í bók sinni The Price of Inequality að viðskiptahömlur af þessu tagi á kostnað neytenda, skattgreiðenda, séu í raun eiginlegar gjafir til þeirra sérhagsmunahópa sem njóti góðs af þeim. Það má því segja að tollvernd kjúklinga- og svínakjöts sé 3,6 milljarða króna gjöf íslenskra neytenda til nokkurra fjölskyldna á ári hverju. Hvernig getur nokkur stjórnmálamaður horft í augu kjósenda sinna og staðið vörð um slíkt kerfi?Höfundur er lögfræðingur og starfar sem fréttamaður. Pistillinn birtist fyrst í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun