Spennandi andstæður sembalsins Jónas Sen skrifar 17. desember 2016 10:30 Geisladiskur In Paradisum Verk eftir Úlfar Inga Haraldsson, Önnu Þorvaldsdóttur, Kolbein Bjarnason, Svein Lúðvík Björnsson Flytjandi: Guðrún Óskarsdóttur semballeikari Smekkleysa Fyrir þá sem ekki vita er semball hljómborðshljóðfæri og er forfaðir píanósins. Ekki er barið á strengina með hömrum líkt og í því síðarnefnda, heldur er mekanismi sem plokkar þá. Semballinn var mjög vinsæll á endurreisnar- og barokktímanum. Með tilkomu píanósins hvarf hann smám saman af sjónarsviðinu. Hann hefur þó orðið sífellt meira áberandi á undanförnum árum, bæði í flutningi á barokktónlist, og einnig nýrri músík. Á nýútkomnum geisladiski með Guðrúnu Óskarsdóttur semballeikara er eingöngu að finna ný verk eftir nokkur íslensk tónskáld. Helsti gallinn við sembalinn er hversu veikróma hann er. Það skiptir hins vegar ekki máli þegar geisladiskur er annars vegar. Maður hækkar bara í græjunum! Semballinn sem hér er leikið á er sérlega hljómfagur, og upptakan er svo gott sem fullkomin. Hún er notalega djúp og breið, en samt skýr. Hvert einasta smáatriði heyrist greinilega. Nokkrir þættir sem saman bera heitið In Paradisum II eftir Úlfar Inga Haraldsson koma afar vel út. Þetta eru stemningsverk, það er yfir þeim helgi og friður. Rafhljóð auka mjög á andrúmsloftið. Langir, þokukenndir rafhljómarnir og hvassir tónar sembalsins skapa heillandi andstæður. Fingerprints eftir Önnu Þorvaldsdóttur er allt öðru vísi, en ekkert síður ánægjulegt áheyrnar. Tónlistin er ofsafengin, tilfinningarnar ólgandi. Byggt er á tiltölulega einföldu tónefni sem unnið er úr á þráhyggjukenndan hátt. Áferðin er myrk, en ávallt spennandi. Eins og nafnið ber með sér er Tif... og klukkan tifar til móts við tímann eftir Svein Lúðvík Björnsson mun vélrænni. Sveinn er hér hófsamur eins og venjulega. Grunnhugmyndin er fábrotin og einföld, úrvinnslan markviss og án útúrdúra. Verkið er dálítið fráhrindandi, þetta er jú hugleiðing um tímann sem engu eirir; hverjum finnst það skemmtilegt? Andrúmsloftið í Danses achroniques (Tímalausum dönsum) eftir Kolbein Bjarnason er sömuleiðis nokkuð hryssingslegt. Þetta eru hefðbundnir dansar frá barokktímanum; sarabanda, allemande, courante, o.s.frv. Í gamla daga voru slíkir dansar ávísun á notalega skemmtitónlist, en hér er því ekki að heilsa. Sömu formúlur eru þó fyrir hendi, en stefin eru afstrakt, hljómarnir ómstríðir, rytminn óreglulegur. Kolbeinn vinnur úr þessum grunni af mikilli ákefð og niðurstaðan er dökkur tónavefur, napur og kaldur. Þar með er ekki sagt að verkið sé slæmt ? síður en svo. Tónlist þarf ekki alltaf að vera hugguleg. Aðalatriðið er að tónskáldinu takist að koma meiningu sinni til skila. Músíkin verður að vera sönn, ef svo má segja. Atburðarásin í henni hér er ávallt athyglisverð. Hún er rökrétt en kemur þó stöðugt á óvart. Fyrir bragðið virkar hún og hittir í mark. Guðrún leikur allt af einstakri fagmennsku. Hraðar nótnarunur eru jafnar og skýrar. Hljómarnir eru nákvæmir, hrynjandin hnitmiðuð. Á geisladiskinum er að finna spuna eftir hana sjálfa en þar býr hún til hljóð með banki á sembalinn, strokum, o.s.frv. Þar birtist manni önnur mynd af hljóðfærinu en þessi venjulega. Hún er dáleiðandi og unaðsleg. Útkoman er óneitanlega mögnuð.Niðurstaða: Ákaflega vandaður geisladiskur, ólíkar en eftirtektarverðar tónsmíðar, frábær spilamennska. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 16. desember 2016. Tónlistargagnrýni Mest lesið Ólafía Hrönn reyndist vera á bak við „stóra pokamálið“ Lífið Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Lífið Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Lífið Kvikmyndastjarna slær í gegn á Landsmóti hestamanna Lífið Gyðjusamkoma með glæsilegum gellum Lífið Leysir frá brandaraskjóðunni Lífið Simmi Vill spilaði Skítakall við nýju kærustuna Lífið Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Tónlist Júlía Margrét gengin út Lífið Dvaldi í tjaldi á hringtorgi þar til lögreglan kom Lífið Fleiri fréttir Slæmt jafnvægi á milli Baggalúts og Sinfóníunnar Sturluð rödd gerði áheyrendur tryllta The Lazarus Project: Varúð, veldur svefnleysi Sjá meira
Geisladiskur In Paradisum Verk eftir Úlfar Inga Haraldsson, Önnu Þorvaldsdóttur, Kolbein Bjarnason, Svein Lúðvík Björnsson Flytjandi: Guðrún Óskarsdóttur semballeikari Smekkleysa Fyrir þá sem ekki vita er semball hljómborðshljóðfæri og er forfaðir píanósins. Ekki er barið á strengina með hömrum líkt og í því síðarnefnda, heldur er mekanismi sem plokkar þá. Semballinn var mjög vinsæll á endurreisnar- og barokktímanum. Með tilkomu píanósins hvarf hann smám saman af sjónarsviðinu. Hann hefur þó orðið sífellt meira áberandi á undanförnum árum, bæði í flutningi á barokktónlist, og einnig nýrri músík. Á nýútkomnum geisladiski með Guðrúnu Óskarsdóttur semballeikara er eingöngu að finna ný verk eftir nokkur íslensk tónskáld. Helsti gallinn við sembalinn er hversu veikróma hann er. Það skiptir hins vegar ekki máli þegar geisladiskur er annars vegar. Maður hækkar bara í græjunum! Semballinn sem hér er leikið á er sérlega hljómfagur, og upptakan er svo gott sem fullkomin. Hún er notalega djúp og breið, en samt skýr. Hvert einasta smáatriði heyrist greinilega. Nokkrir þættir sem saman bera heitið In Paradisum II eftir Úlfar Inga Haraldsson koma afar vel út. Þetta eru stemningsverk, það er yfir þeim helgi og friður. Rafhljóð auka mjög á andrúmsloftið. Langir, þokukenndir rafhljómarnir og hvassir tónar sembalsins skapa heillandi andstæður. Fingerprints eftir Önnu Þorvaldsdóttur er allt öðru vísi, en ekkert síður ánægjulegt áheyrnar. Tónlistin er ofsafengin, tilfinningarnar ólgandi. Byggt er á tiltölulega einföldu tónefni sem unnið er úr á þráhyggjukenndan hátt. Áferðin er myrk, en ávallt spennandi. Eins og nafnið ber með sér er Tif... og klukkan tifar til móts við tímann eftir Svein Lúðvík Björnsson mun vélrænni. Sveinn er hér hófsamur eins og venjulega. Grunnhugmyndin er fábrotin og einföld, úrvinnslan markviss og án útúrdúra. Verkið er dálítið fráhrindandi, þetta er jú hugleiðing um tímann sem engu eirir; hverjum finnst það skemmtilegt? Andrúmsloftið í Danses achroniques (Tímalausum dönsum) eftir Kolbein Bjarnason er sömuleiðis nokkuð hryssingslegt. Þetta eru hefðbundnir dansar frá barokktímanum; sarabanda, allemande, courante, o.s.frv. Í gamla daga voru slíkir dansar ávísun á notalega skemmtitónlist, en hér er því ekki að heilsa. Sömu formúlur eru þó fyrir hendi, en stefin eru afstrakt, hljómarnir ómstríðir, rytminn óreglulegur. Kolbeinn vinnur úr þessum grunni af mikilli ákefð og niðurstaðan er dökkur tónavefur, napur og kaldur. Þar með er ekki sagt að verkið sé slæmt ? síður en svo. Tónlist þarf ekki alltaf að vera hugguleg. Aðalatriðið er að tónskáldinu takist að koma meiningu sinni til skila. Músíkin verður að vera sönn, ef svo má segja. Atburðarásin í henni hér er ávallt athyglisverð. Hún er rökrétt en kemur þó stöðugt á óvart. Fyrir bragðið virkar hún og hittir í mark. Guðrún leikur allt af einstakri fagmennsku. Hraðar nótnarunur eru jafnar og skýrar. Hljómarnir eru nákvæmir, hrynjandin hnitmiðuð. Á geisladiskinum er að finna spuna eftir hana sjálfa en þar býr hún til hljóð með banki á sembalinn, strokum, o.s.frv. Þar birtist manni önnur mynd af hljóðfærinu en þessi venjulega. Hún er dáleiðandi og unaðsleg. Útkoman er óneitanlega mögnuð.Niðurstaða: Ákaflega vandaður geisladiskur, ólíkar en eftirtektarverðar tónsmíðar, frábær spilamennska. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 16. desember 2016.
Tónlistargagnrýni Mest lesið Ólafía Hrönn reyndist vera á bak við „stóra pokamálið“ Lífið Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Lífið Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Lífið Kvikmyndastjarna slær í gegn á Landsmóti hestamanna Lífið Gyðjusamkoma með glæsilegum gellum Lífið Leysir frá brandaraskjóðunni Lífið Simmi Vill spilaði Skítakall við nýju kærustuna Lífið Þurfti að vinda skyrtuna eftir tryllt gigg í Víetnam Tónlist Júlía Margrét gengin út Lífið Dvaldi í tjaldi á hringtorgi þar til lögreglan kom Lífið Fleiri fréttir Slæmt jafnvægi á milli Baggalúts og Sinfóníunnar Sturluð rödd gerði áheyrendur tryllta The Lazarus Project: Varúð, veldur svefnleysi Sjá meira