Bílbeltin sorglega oft ekki spennt Svavar Hávarðsson skrifar 18. nóvember 2016 07:00 Bílveltur utan þéttbýlis komu oft við sögu þessara alvarlegu slysa – og að fórnarlömbin eru ekki í bílbelti. Myndin tengist fréttinni ekki beint. vísir/Anton Brink Rík ástæða er til að auka enn áróður fyrir notkun bílbelta, er ein meginniðurstaða rannsóknar um mænuskaða af völdum slysa á Íslandi. Rúmlega helmingur þeirra sem fengu mænuskaða eftir bílslys á fjögurra áratuga tímabili var ekki í bílbelti, sem þó er talið stórlega vanáætlað þar sem upplýsingar vantar um mörg umferðarslys. Páll E. Ingvarsson, sérfræðilæknir á Grensásdeild Landspítalans, segir rannsóknina hafa beinst að því að leita áhættuþátta sem nýta mætti í forvarnarskyni, en mænuskaði er meðal alvarlegustu afleiðinga slysa og ekki hefur tekist að finna lækningu við. „Það er sorgleg staðreynd að enn þann dag í dag er hátt hlutfall þeirra sem hljóta mænuskaða í bílslysum ekki í bílbeltum. Þessi ofureinfalda hreyfing getur forðað einstaklingnum frá ævilangri fötlun og örkumlum. Þetta er svo sorglega einfalt og við verðum að hamra á því við hvert tækifæri að fólk noti þetta einfalda öryggistæki,“ segir Páll og nefnir jafnframt mikinn kostnað fyrir heilbrigðiskerfið sem er óþarfur í þessu samhengi. Páll nefnir jafnframt að byltur og föll verði sífellt greinilegri ástæða þessara alvarlegu meiðsla, og er í samræmi við að þjóðin er að eldast. Það skýri að byltur séu í dag að nálgast að vera ástæðan í helmingi þessara slysa. „Ástæðan fyrir því að nálægt 75 prósent mænuskaðaðra eru karlmenn verður að skrifast á unga fífldjarfa stráka og glannaskap þeirra. Þegar fólk dettur og slasar sig er kynjaskipting nærri því jöfn, en jafnvel frekar konur,“ segir Páll.Páll E. Ingvarsson„Rannsóknin sýndi jafnframt athyglisverðar niðurstöður sem við kunnum ekki skýringar á. Það er hvað var gríðarleg aukning á frítímaslysum og fjölgun mænuskaða þegar góðærið var – sem síðan datt niður eftir hrun,“ segir Páll en þar komi við sögu vél- og fjórhjólaslys, snjósleðaslys og algengt að fólk detti af hestbaki. Hann segir það því umhugsunarvert hvort ekki sé beint samhengi á milli efnahagsástands og lífsstíls, og því megi í alvöru benda fólki á að ganga varlega um gleðinnar dyr. Mænuskaði af völdum slysa hérlendis á rannsóknartímabilinu er að meðaltali 26 á hverja milljón íbúa á ári, sem er nálægt alþjóðlegu meðaltali. Eins og allir vita er málið grafalvarlegt, segir Páll. „Helmingur þeirra sem hljóta mænuskaða eru bundnir við hjólastól það sem eftir er ævinnar. Hinir eru með mikla máttarminnkun, truflun á hægða- og blöðrustjórnun og á kynlífsgetu, svo þetta hefur gríðarleg áhrif á líf og lífsgæði fólks ævilangt,“ segir Páll. Höfundar telja mikilvægt að efla frekar forvarnir í tengslum við bílbeltanotkun.233 hlutu mænuskaðaLæknablaðið [11/2016] birti niðurstöður rannsóknarinnar sem náði til áranna 1975 til 2014.Á þeim tíma hlutu 233 einstaklingar mænuskaða af völdum áverka.Umferðarslys voru algengasta orsök mænuskaða, en oftast var um að ræða bílveltur í dreifbýli.Þrír af hverjum fjórum sem hlutu mænuskaða voru karlmenn og meðalaldur þessa hóps sem um ræðir 39 ár.Fall var næstalgengasta orsök mænuskaða en þar var meðalaldurinn hæstur.Í um þriðjungi slysanna var um að ræða alskaða á mænu.Við útskrift höfðu níu prósent náð fullum bata.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Slysið í Stykkishólmi alvarlegt Innlent Karlmaður um sextugt lést í vinnuslysi Innlent Ellefu tímar sárþjáður á bráðamóttöku Innlent Dagbjört eyddi færslu eftir hörð viðbrögð Innlent Veitir samstarfsflokkunum nokkurra sólarhringa frest Innlent Örfáar raddir nýti sér Kveik sem vopn gegn skátum Innlent Áður farið af sporinu sem dragi alltaf dilk á eftir sér Innlent „Mér fannst mjög eðlilegt að ég myndi hringja í ríkislögreglustjóra“ Innlent Of vandræðalegt fyrir Sjálfstæðisflokkinn að halda áfram Innlent Barn ógnaði lögreglumanni með eftirlíkingu af skammbyssu Innlent Fleiri fréttir Mótmæltu lausn manns sem var dæmdur fyrir manndráp í fyrra Dagbjört eyddi færslu eftir hörð viðbrögð Meðalaldur bænda er 66 ár - Tryggja þarf nýliðun Vonast til að ná árangri áður en aðgerðir hefjast Áður farið af sporinu sem dragi alltaf dilk á eftir sér Óvissa um framtíð ríkisstjórnarinnar og milljarðasamningur í Kína Engin ummerki um ísbirni Útkall vegna bílveltu í uppsveitum Árnessýslu Of vandræðalegt fyrir Sjálfstæðisflokkinn að halda áfram Karlmaður um sextugt lést í vinnuslysi Vatnsleki í Skeifunni Nýtt björgunarskip Landsbjargar formlega afhent „Mér fannst mjög eðlilegt að ég myndi hringja í ríkislögreglustjóra“ Tvö kvenfélög taka á móti karlmönnum Bein útsending: Ávarp Sigmundar Davíðs á flokksráðsfundi Staðan á ríkisstjórninni og félagsmálaráðherra svarar fyrir símtalið Veitir samstarfsflokkunum nokkurra sólarhringa frest Lokaleit að ísbjörnum með dróna Ríkisstjórnin á hengiflugi Slysið í Stykkishólmi alvarlegt Ellefu tímar sárþjáður á bráðamóttöku Ísland má ekki vera söluvara erlendra glæpagengja Barn ógnaði lögreglumanni með eftirlíkingu af skammbyssu Safnast í kvikuhólfið en ómögulegt að segja hvenær gýs Örfáar raddir nýti sér Kveik sem vopn gegn skátum Vonast til að fleiri fái niðurgreiðslu á sprautunni Netverjar keppast við að tjá sig um fundinn Talið að snjór hafi villt um fyrir ferðamönnum Kornbændur á Suðurlandi bera sig vel Þyrlan kölluð út vegna tilkynningar um hvítabirni Sjá meira
Rík ástæða er til að auka enn áróður fyrir notkun bílbelta, er ein meginniðurstaða rannsóknar um mænuskaða af völdum slysa á Íslandi. Rúmlega helmingur þeirra sem fengu mænuskaða eftir bílslys á fjögurra áratuga tímabili var ekki í bílbelti, sem þó er talið stórlega vanáætlað þar sem upplýsingar vantar um mörg umferðarslys. Páll E. Ingvarsson, sérfræðilæknir á Grensásdeild Landspítalans, segir rannsóknina hafa beinst að því að leita áhættuþátta sem nýta mætti í forvarnarskyni, en mænuskaði er meðal alvarlegustu afleiðinga slysa og ekki hefur tekist að finna lækningu við. „Það er sorgleg staðreynd að enn þann dag í dag er hátt hlutfall þeirra sem hljóta mænuskaða í bílslysum ekki í bílbeltum. Þessi ofureinfalda hreyfing getur forðað einstaklingnum frá ævilangri fötlun og örkumlum. Þetta er svo sorglega einfalt og við verðum að hamra á því við hvert tækifæri að fólk noti þetta einfalda öryggistæki,“ segir Páll og nefnir jafnframt mikinn kostnað fyrir heilbrigðiskerfið sem er óþarfur í þessu samhengi. Páll nefnir jafnframt að byltur og föll verði sífellt greinilegri ástæða þessara alvarlegu meiðsla, og er í samræmi við að þjóðin er að eldast. Það skýri að byltur séu í dag að nálgast að vera ástæðan í helmingi þessara slysa. „Ástæðan fyrir því að nálægt 75 prósent mænuskaðaðra eru karlmenn verður að skrifast á unga fífldjarfa stráka og glannaskap þeirra. Þegar fólk dettur og slasar sig er kynjaskipting nærri því jöfn, en jafnvel frekar konur,“ segir Páll.Páll E. Ingvarsson„Rannsóknin sýndi jafnframt athyglisverðar niðurstöður sem við kunnum ekki skýringar á. Það er hvað var gríðarleg aukning á frítímaslysum og fjölgun mænuskaða þegar góðærið var – sem síðan datt niður eftir hrun,“ segir Páll en þar komi við sögu vél- og fjórhjólaslys, snjósleðaslys og algengt að fólk detti af hestbaki. Hann segir það því umhugsunarvert hvort ekki sé beint samhengi á milli efnahagsástands og lífsstíls, og því megi í alvöru benda fólki á að ganga varlega um gleðinnar dyr. Mænuskaði af völdum slysa hérlendis á rannsóknartímabilinu er að meðaltali 26 á hverja milljón íbúa á ári, sem er nálægt alþjóðlegu meðaltali. Eins og allir vita er málið grafalvarlegt, segir Páll. „Helmingur þeirra sem hljóta mænuskaða eru bundnir við hjólastól það sem eftir er ævinnar. Hinir eru með mikla máttarminnkun, truflun á hægða- og blöðrustjórnun og á kynlífsgetu, svo þetta hefur gríðarleg áhrif á líf og lífsgæði fólks ævilangt,“ segir Páll. Höfundar telja mikilvægt að efla frekar forvarnir í tengslum við bílbeltanotkun.233 hlutu mænuskaðaLæknablaðið [11/2016] birti niðurstöður rannsóknarinnar sem náði til áranna 1975 til 2014.Á þeim tíma hlutu 233 einstaklingar mænuskaða af völdum áverka.Umferðarslys voru algengasta orsök mænuskaða, en oftast var um að ræða bílveltur í dreifbýli.Þrír af hverjum fjórum sem hlutu mænuskaða voru karlmenn og meðalaldur þessa hóps sem um ræðir 39 ár.Fall var næstalgengasta orsök mænuskaða en þar var meðalaldurinn hæstur.Í um þriðjungi slysanna var um að ræða alskaða á mænu.Við útskrift höfðu níu prósent náð fullum bata.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Slysið í Stykkishólmi alvarlegt Innlent Karlmaður um sextugt lést í vinnuslysi Innlent Ellefu tímar sárþjáður á bráðamóttöku Innlent Dagbjört eyddi færslu eftir hörð viðbrögð Innlent Veitir samstarfsflokkunum nokkurra sólarhringa frest Innlent Örfáar raddir nýti sér Kveik sem vopn gegn skátum Innlent Áður farið af sporinu sem dragi alltaf dilk á eftir sér Innlent „Mér fannst mjög eðlilegt að ég myndi hringja í ríkislögreglustjóra“ Innlent Of vandræðalegt fyrir Sjálfstæðisflokkinn að halda áfram Innlent Barn ógnaði lögreglumanni með eftirlíkingu af skammbyssu Innlent Fleiri fréttir Mótmæltu lausn manns sem var dæmdur fyrir manndráp í fyrra Dagbjört eyddi færslu eftir hörð viðbrögð Meðalaldur bænda er 66 ár - Tryggja þarf nýliðun Vonast til að ná árangri áður en aðgerðir hefjast Áður farið af sporinu sem dragi alltaf dilk á eftir sér Óvissa um framtíð ríkisstjórnarinnar og milljarðasamningur í Kína Engin ummerki um ísbirni Útkall vegna bílveltu í uppsveitum Árnessýslu Of vandræðalegt fyrir Sjálfstæðisflokkinn að halda áfram Karlmaður um sextugt lést í vinnuslysi Vatnsleki í Skeifunni Nýtt björgunarskip Landsbjargar formlega afhent „Mér fannst mjög eðlilegt að ég myndi hringja í ríkislögreglustjóra“ Tvö kvenfélög taka á móti karlmönnum Bein útsending: Ávarp Sigmundar Davíðs á flokksráðsfundi Staðan á ríkisstjórninni og félagsmálaráðherra svarar fyrir símtalið Veitir samstarfsflokkunum nokkurra sólarhringa frest Lokaleit að ísbjörnum með dróna Ríkisstjórnin á hengiflugi Slysið í Stykkishólmi alvarlegt Ellefu tímar sárþjáður á bráðamóttöku Ísland má ekki vera söluvara erlendra glæpagengja Barn ógnaði lögreglumanni með eftirlíkingu af skammbyssu Safnast í kvikuhólfið en ómögulegt að segja hvenær gýs Örfáar raddir nýti sér Kveik sem vopn gegn skátum Vonast til að fleiri fái niðurgreiðslu á sprautunni Netverjar keppast við að tjá sig um fundinn Talið að snjór hafi villt um fyrir ferðamönnum Kornbændur á Suðurlandi bera sig vel Þyrlan kölluð út vegna tilkynningar um hvítabirni Sjá meira