Loðnubrestur á besta tíma Hafliði Helgason skrifar 14. október 2016 07:00 Eitt sinn hringdi íslenskur námsmaður heim þar sem hann hafði nýhafið framhaldsnám í Svíþjóð. Eins og gefur að skilja var hann spurður tíðinda og hvað kæmi honum mest á óvart á nýjum stað. Það stóð ekki á svari. Það sem hafði komið honum mest á óvart var að þann tíma sem hann hefði fylgst með fréttum þar í landi hefði ekki komið ein einasta frétt um fiskveiðar og aflabrögð. Þetta má rifja upp nú þar sem ný tíðindi frá Hafrannsóknastofnun um að ráðgjöf hennar hljóði upp á að ekki verði veidd loðna á komandi vertíð vekja ekki jafn sterk viðbrögð og við mætti búast. Ekki þarf að fara langt aftur til þess að slík tíðindi hefðu talist til meiriháttar áfalls fyrir efnahagslífið og sjávarútveginn. Auðvitað eru þetta ekki góð tíðindi í sjálfu sér, en segja má að þau komi á heppilegasta tíma sem hugsast getur. Innstreymi gjaldeyris vegna ferðaþjónustunnar hefur leitt til mikillar styrkingar krónunnar og hefur flest bent til þess að sú styrking haldi áfram enn um sinn. Farið er að gæta ruðningsáhrifa vegna hraðs vaxtar. Við erum enn minnt á það að ef eitthvað gengur vel á Íslandi, þá verður það fljótt að hlutfallsvanda vegna smæðar hagkerfisins. Ekki er langt síðan vöruskiptajöfnuður var mikilvægasti mælikvarðinn á viðskipti við útlönd. Þjónustujöfnuðurinn hefur á örskömmum tíma vaxið vegna ferðaþjónustunnar og breytt þessari mynd. Þegar horft er til sjávarútvegsins má líka segja að lægra gengi krónu undanfarin ár, lágt olíuverð og almennt góð umgjörð greinarinnar hafi búið hana vel undir áföll. Eigið fé sjávarútvegsfyrirtækja er talsvert og það gerir greininni auðveldara fyrir að mæta slíkum sveiflum. Þegar vel gengur hættir mönnum til að gleyma að greinin er sveiflukennd og ekki á vísan að róa. Í þessu ljósi er gott að minna sig á að atvinnugreinar þjóðarinnar geta hver fyrir sig lent í óvæntum áföllum. Það gildir jafnt um ferðaþjónustuna, sjávarútveginn og orkufrekan iðnað. Kerfisbreytingar og skattheimta á atvinnulífið þarf að taka mið af því að hugmyndir um réttlæti skaði ekki varanlega möguleika til framtíðar verðmætasköpunar. Aðstæður næstu árin krefjast agaðrar hagstjórnar til að halda aftur af þenslu. Vaxandi tekjur ríkisins vegna aukinna umsvifa munu reyna á viðnámsþrótt stjórnmálamanna og agaða stjórn peningamála. Jafn nauðsynlegt og það er, þá er það ekki til vinsælda fallið og mun reynast þeirri ríkisstjórn sem tekur við eftir kosningar erfitt. Tap 20 milljarða útflutningstekna segir til sín, en gæti ekki komið á betri tíma og kann að hægja á því sem margir telja óhjákvæmilegt; að styrkingarfasi krónunnar endi nú sem fyrr í hörðum skelli.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafliði Helgason Mest lesið „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Eitt sinn hringdi íslenskur námsmaður heim þar sem hann hafði nýhafið framhaldsnám í Svíþjóð. Eins og gefur að skilja var hann spurður tíðinda og hvað kæmi honum mest á óvart á nýjum stað. Það stóð ekki á svari. Það sem hafði komið honum mest á óvart var að þann tíma sem hann hefði fylgst með fréttum þar í landi hefði ekki komið ein einasta frétt um fiskveiðar og aflabrögð. Þetta má rifja upp nú þar sem ný tíðindi frá Hafrannsóknastofnun um að ráðgjöf hennar hljóði upp á að ekki verði veidd loðna á komandi vertíð vekja ekki jafn sterk viðbrögð og við mætti búast. Ekki þarf að fara langt aftur til þess að slík tíðindi hefðu talist til meiriháttar áfalls fyrir efnahagslífið og sjávarútveginn. Auðvitað eru þetta ekki góð tíðindi í sjálfu sér, en segja má að þau komi á heppilegasta tíma sem hugsast getur. Innstreymi gjaldeyris vegna ferðaþjónustunnar hefur leitt til mikillar styrkingar krónunnar og hefur flest bent til þess að sú styrking haldi áfram enn um sinn. Farið er að gæta ruðningsáhrifa vegna hraðs vaxtar. Við erum enn minnt á það að ef eitthvað gengur vel á Íslandi, þá verður það fljótt að hlutfallsvanda vegna smæðar hagkerfisins. Ekki er langt síðan vöruskiptajöfnuður var mikilvægasti mælikvarðinn á viðskipti við útlönd. Þjónustujöfnuðurinn hefur á örskömmum tíma vaxið vegna ferðaþjónustunnar og breytt þessari mynd. Þegar horft er til sjávarútvegsins má líka segja að lægra gengi krónu undanfarin ár, lágt olíuverð og almennt góð umgjörð greinarinnar hafi búið hana vel undir áföll. Eigið fé sjávarútvegsfyrirtækja er talsvert og það gerir greininni auðveldara fyrir að mæta slíkum sveiflum. Þegar vel gengur hættir mönnum til að gleyma að greinin er sveiflukennd og ekki á vísan að róa. Í þessu ljósi er gott að minna sig á að atvinnugreinar þjóðarinnar geta hver fyrir sig lent í óvæntum áföllum. Það gildir jafnt um ferðaþjónustuna, sjávarútveginn og orkufrekan iðnað. Kerfisbreytingar og skattheimta á atvinnulífið þarf að taka mið af því að hugmyndir um réttlæti skaði ekki varanlega möguleika til framtíðar verðmætasköpunar. Aðstæður næstu árin krefjast agaðrar hagstjórnar til að halda aftur af þenslu. Vaxandi tekjur ríkisins vegna aukinna umsvifa munu reyna á viðnámsþrótt stjórnmálamanna og agaða stjórn peningamála. Jafn nauðsynlegt og það er, þá er það ekki til vinsælda fallið og mun reynast þeirri ríkisstjórn sem tekur við eftir kosningar erfitt. Tap 20 milljarða útflutningstekna segir til sín, en gæti ekki komið á betri tíma og kann að hægja á því sem margir telja óhjákvæmilegt; að styrkingarfasi krónunnar endi nú sem fyrr í hörðum skelli.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu