Myntráð í tíma tekið Hafliði Helgason skrifar 30. september 2016 00:00 Framtíðarskipan gjaldmiðlamála hlýtur að vera eitt meginverkefni þeirra sem hafa hug á að leiða þjóðina til hagsældar til framtíðar. Hliðarafurðir gjaldmiðlaumræðunnar eru raunar áberandi í umræðu stjórnmálanna svo sem vaxtakjör og verðtrygging. Minna fer fyrir kjarnanum sjálfum. Það verður því að teljast fagnaðarefni að nýr stjórnmálaflokkur, Viðreisn, setji fram ígrundaðar tillögur í þessum efnum. Í samtali við Fréttablaðið lýsti Þorsteinn Víglundsson, frambjóðandi Viðreisnar, helstu áhrifum af myntráði sem felur í sér að gengi krónunnar yrði fest við gengi annars gjaldmiðils. Hugmyndin er í sjálfu sér ekki ný af nálinni, en allrar skoðunar verð. Krónan var til ársins 2002 tengd myntkörfu helstu viðskiptamynta með vikmörkum sem Seðlabankinn varði. Sú tenging var rofin með snöggu falli krónunnar 2002 og verðbólgu í kjölfarið. Réttilega er bent á að munur slíks fyrirkomulags og núverandi tillagna er að tenging við eina mynt er gagnsærra fyrirkomulag. Í kjölfarið var krónan sett á flot og verðbólgumarkmið sett í haftalausu umhverfi. Sú tilraun endaði 2008 með falli gjaldmiðilsins og verðbólguskoti sem var allan tímann líkleg niðurstaða óháð falli bankanna. Vænta má að heppilegasta tenging við einstakan gjaldmiðil væri tenging við helstu viðskiptamynt okkar, evruna, eða hugsanlega afleiðu hennar, dönsku krónuna, sem er fest með vikmörkum við gengi evrunnar. Ekkert gjaldmiðlafyrirkomulag er án galla. Myntráð eins og Viðreisn leggur til gerir í raun sömu kröfur til hagstjórnar og upptaka evru sem er einungis möguleg með inngöngu í Evrópusambandið. Við upptöku evru væri Seðlabanki Evrópu skjól, en myntráðið krefst myndarlegs gjaldeyrisforða Seðlabanka Íslands til að verja gengið ef þær aðstæður skapast að að því sé sótt. Með agaðri hagstjórn og skynsamlegri stefnu í kjaramálum, líkt og unnið er að með SALEK-samkomulagi verkalýðsfélaga og atvinnurekenda, myndi slíkt fyrirkomulag leiða til þess að hagsveiflur færðust nær því sem gerist í helstu viðskiptalöndum og vaxtakjör myndu færast nær því sem þar gerist. Það myndi jafna samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja, viðhalda stöðugleika og bæta kjör almennings til lengri tíma. Þetta eru mikilvægir kostir. Stöðugleiki og farsæll vöxtur hagkerfisins og sambærilegt lagaumhverfi við nágrannalönd er líklegasta leiðin til að leiða til langtíma hagsældar og stuðla að því að ungt og velmenntað fólk velji sér framtíðarbúsetu og starfsvettvang á landinu. Framtíðarskipan gjaldmiðilsins er því mikilvægt mál og gera verður þá kröfu í kosningabaráttunni að framboðin tali skýrt um hvert þau vilji stefna í því efni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafliði Helgason Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipan gjaldmiðlamála hlýtur að vera eitt meginverkefni þeirra sem hafa hug á að leiða þjóðina til hagsældar til framtíðar. Hliðarafurðir gjaldmiðlaumræðunnar eru raunar áberandi í umræðu stjórnmálanna svo sem vaxtakjör og verðtrygging. Minna fer fyrir kjarnanum sjálfum. Það verður því að teljast fagnaðarefni að nýr stjórnmálaflokkur, Viðreisn, setji fram ígrundaðar tillögur í þessum efnum. Í samtali við Fréttablaðið lýsti Þorsteinn Víglundsson, frambjóðandi Viðreisnar, helstu áhrifum af myntráði sem felur í sér að gengi krónunnar yrði fest við gengi annars gjaldmiðils. Hugmyndin er í sjálfu sér ekki ný af nálinni, en allrar skoðunar verð. Krónan var til ársins 2002 tengd myntkörfu helstu viðskiptamynta með vikmörkum sem Seðlabankinn varði. Sú tenging var rofin með snöggu falli krónunnar 2002 og verðbólgu í kjölfarið. Réttilega er bent á að munur slíks fyrirkomulags og núverandi tillagna er að tenging við eina mynt er gagnsærra fyrirkomulag. Í kjölfarið var krónan sett á flot og verðbólgumarkmið sett í haftalausu umhverfi. Sú tilraun endaði 2008 með falli gjaldmiðilsins og verðbólguskoti sem var allan tímann líkleg niðurstaða óháð falli bankanna. Vænta má að heppilegasta tenging við einstakan gjaldmiðil væri tenging við helstu viðskiptamynt okkar, evruna, eða hugsanlega afleiðu hennar, dönsku krónuna, sem er fest með vikmörkum við gengi evrunnar. Ekkert gjaldmiðlafyrirkomulag er án galla. Myntráð eins og Viðreisn leggur til gerir í raun sömu kröfur til hagstjórnar og upptaka evru sem er einungis möguleg með inngöngu í Evrópusambandið. Við upptöku evru væri Seðlabanki Evrópu skjól, en myntráðið krefst myndarlegs gjaldeyrisforða Seðlabanka Íslands til að verja gengið ef þær aðstæður skapast að að því sé sótt. Með agaðri hagstjórn og skynsamlegri stefnu í kjaramálum, líkt og unnið er að með SALEK-samkomulagi verkalýðsfélaga og atvinnurekenda, myndi slíkt fyrirkomulag leiða til þess að hagsveiflur færðust nær því sem gerist í helstu viðskiptalöndum og vaxtakjör myndu færast nær því sem þar gerist. Það myndi jafna samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja, viðhalda stöðugleika og bæta kjör almennings til lengri tíma. Þetta eru mikilvægir kostir. Stöðugleiki og farsæll vöxtur hagkerfisins og sambærilegt lagaumhverfi við nágrannalönd er líklegasta leiðin til að leiða til langtíma hagsældar og stuðla að því að ungt og velmenntað fólk velji sér framtíðarbúsetu og starfsvettvang á landinu. Framtíðarskipan gjaldmiðilsins er því mikilvægt mál og gera verður þá kröfu í kosningabaráttunni að framboðin tali skýrt um hvert þau vilji stefna í því efni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.