Konur dæmdar eftir útlitinu

Leikkonan Hera Hilmarsdóttir er stödd hér á landi og fylgir eftir stórmyndinni Mortal Engines sem hún fer með aðalhlutverk í. Myndin er frumraun Christians Rivers og framleidd af Peter Jackson. Hera fær almennt mikið lof fyrir leik sinn í myndinni og þykir fara vel með hlutverk hinnar viljasterku uppreisnarkonu Hester Shaw.

Mortal Engines er byggð á fyrstu bókinni í fjögurra bóka bálki enska rithöfundarins Philips Reeve. Ef myndin verður vinsæl í kvikmyndahúsum gæti verið að fleiri verði gerðar í framhaldi. Myndin gæti því orðið upphaf á kvikmyndabálki í ætt við önnur verk Peters Jackson, The Lord of the Rings og The Hobbit.­

Mortal Engines er framtíðarævintýri. Borgir eru skriðdrekar sem ferðast um jörðina í leit að orku. Valta yfir og gleypa minni borgir. Grafík og tæknibrellur eru fyrirferðarmiklar en Hera sagði frá því á sérstakri Nexus-forsýningu í Laugarásbíói á miðvikudagskvöld að brellurnar væru minni en fólk grunar. Ótal risastór kvikmyndasett voru byggð, sum á stærð við heilan smábæ.

Finnur ekki fyrir frægðinni

Hera gefur sér tíma til að spjalla um hlutverkið og lífsins gang á Kaffi Vest. Hún hefur nóg fyrir stafni. Hefur ferðast landa á milli vegna frumsýninga Mortal Engines, því fylgir mikil vinna. Þá er hún í tökum á nýrri sjónvarpsþáttaseríu, See. Serían verður sú fyrsta úr smiðju Apple og er framtíðarævintýri eins og Mortal Engines. Sögusviðið er nokkuð óvanalegt en allir í þessum dystópíska heimi eru blindir. Handrit þáttanna skrifar Steven Knight, höfundur Peaky Blinders, og þeim er leikstýrt af Francis Lawrence, sem leikstýrði meðal annars The Hunger Games: Catching Fire og Mockingjay 1 & 2.

Hera, finnur þú fyrir því að þú sért orðin fræg?

Hera hlær. „Nei, bara alls ekki. Ég finn bara fyrir því að það er meira að gera. Mér finnst annars afskaplega lítið hafa breyst. Ég tek ekki eftir því að fólk horfi meira á mig eða á eftir mér. Kannski er það af því að á plakötum fyrir myndina er ég með trefil fyrir hálfu andlitinu,“ segir hún.

Hester, hún er skemmtileg kvenhetja. Og óvenjuleg, er það ekki?

„Hún er meiri háttar og það gerist ekki oft að maður fær boð um að leika hlutverk sem er jafn vel skrifað. Hún er svo marglaga og saga eins og hennar er miklu oftar sögð af karlhetjum í svona kvikmyndum. Hún er breysk, gerir mistök, er með stórt og ljótt ör í andlitinu. Það er dýpt í henni.

Það er svo oft sem konur eru svo einhliða, sérstaklega í hasar- og hetjumyndum. Þar er oft gert út á útlitsmiðaðan kynþokka og karlar drífa söguna. Mortal Engines er hins vegar saga sem er drifin áfram af kvenhetjum. Sem eru sterkar og þær sýna miklu frekar sinn innri mann, mér finnst það svo ótrúlega mikilvægt,“ segir Hera.

Stórsigur að bera ör

„Hester er ekki sett í kynþokkafullan búning eins og oft verður þegar sögur sem þessar rata á hvíta tjaldið. Hún er ekki í þröngum fötum með ýktan farða og það er ekkert gert út á fegurð eða þokka. Ég er með stórt ör í andlitinu, er reytt og sveitt,“ segir Hera. Þó hafi sumir harðir aðdáendur bókanna orðið vonsviknir yfir því að Hester hafi ekki verið enn ljótari.

„Í bókunum er hún blind á öðru auga og með afar djúpt ör í gegnum andlitið, það vantar hluta af nefinu á henni. Mér fannst eiginlega stórsigur að ég var þó með svona stórt og ljótt ör í andlitinu. Það var tæknilega erfitt að gera stórt ör í kringum augnsvæðið. Það var tekin ákvörðun um að láta augnatillitið vera stóran hluta af tjáningu Hester á sínum innri heimi, þess vegna náði örið til dæmis ekki yfir augað,“ útskýrir Hera.

Klökknaði yfir Wonder Woman

Hún segist þrá að þróunin haldi áfram í þá átt að í kvikmyndum fái kvenhetjur í meiri mæli að sýna meira af sínum innri heimi í stað kynþokka. Og fái að vera sterkari og stærri gerendur í sögum kvikmynda.

„Veistu að ég eiginlega fékk kökk í hálsinn á nokkrum stöðum þegar ég horfði á Wonder Woman til dæmis. Í senunum þar sem við sjáum allar konurnar vera að berjast og gera bara alls konar áhugaverða hluti í myndinni, þá fann ég svo sterkt hvað ég sakna þess að konur fái þetta rými í kvikmyndum. En á sama tíma óskaði ég þess kannski að hún hefði fengið að vera aðeins hrárri, með minni förðun og svona. Af því kynþokki kvenna fyrir mér snýst ekki um að við séum fullkomlega tilhafðar. Sérstaklega ef við erum Wonder Woman og höfum í nógu að standa! Hverjum finnst ekki messí kona sexí?“ segir hún og skellir upp úr.

„Maður er bara orðinn þreyttur á því að það sé einhver ákveðin hugmynd um kynþokka kvenna sem er bara alls ekki alltaf málið. Við höfum upp á svo miklu meira að bjóða.“

Ekkert grín að taka þessi skref

„Það væri svo frábært ef við kæmumst á betri stað sem samfélag. Það er ekkert grín að taka þessi skref í Hollywood. Auðvitað er staður fyrir fullkomið lúkk, flott bikiní eða þrönga galla, ekki misskilja mig, við þurfum alveg smá af hvoru tveggja, en það er bara ekkert jafnvægi í því.

Sumar af þeim kvikmyndum sem hafa verið gerðar, þar sem reynt var að brjótast út fyrir rammann og ætlast til að þær gerðu vel á alheimsvísu þess vegna, eru myndir sem eru einfaldlega bara ekki nógu góðar. Í mörgum þeirra eru konur gerðar „sterkar“ eða „áhugaverðar“ út frá einhverjum hugmyndum gamaldags karllægra viðmiða, enda oftast karlmenn sem skrifa, leikstýra og framleiða.

Þessar myndir eru gerðar fyrir konur, svona til að sýna lit, og þegar konur mæta svo ekki í bíó af því að þær eru engan veginn að tengja við myndina, þá er ástæðan sem er gefin oft svo fráleit. Ég gleymi því til dæmist aldrei þegar einn framleiðandinn einnar þannig stórmyndar sagði við mig: „Það sem við lærum á þessu er að næst höfum við karlmann með henni. Það er betra.“

Þetta snýst náttúrulega engan veginn um það. Það að niðurstaðan hafi í einlægni verið að myndir sem konur leiða geri það ekki nógu gott í kvikmyndahúsum er sorglegt.

Ég vona því að mynd eins og Mortal Engines verði ekki dæmd út frá því að kona leiði hana!“ segir Hera og hlær. „Reyndar er Hester með gæja í eftirdragi mestalla myndina, Tom, svo kannski yrði hún frekar dæmd fyrir að vera ekki nógu „hot“! En það væri þá algjör raunveruleg birtingarmynd ádeilu Mortal Engines, svo kannski væri eitthvað fútt í því.“

Töluðu um kindur á Skype

Tökurnar tóku sex mánuði á Nýja-Sjálandi. Þar hefur samfélagið dafnað í kringum kvikmyndagerð Peters Jackson á áþreifanlegan hátt. Hera sendi prufutöku af sér fyrir myndina sem hún tók upp á Leifsgötu. Síðan var hún boðuð í spjall nokkrum dögum síðar á Skype með leikstjóranum Christian Rivers, Peter Jackson, Fran Walsh og Phil­ippu Boyens sem framleiða einnig og skrifa handritið með Peter. Í því spjalli segir Hera að þau hafi mest rætt um söguþráðinn, karakterinn og svo kindur. Hvort þær væru fleiri en íbúar hvors lands fyrir sig. Og þar með var hlutverkinu landað.

„Það sem stendur upp úr í þessu öllu er hreinlega reynslan af því að taka þátt í þessu ferli. Þetta var á svo stórum skala. En vegna þess hve indælt samfélag Peter er búinn að byggja upp í kringum kvikmyndagerð sína þá upplifði ég vinnuna á svipaðan hátt og ég væri að taka þátt í lítilli sjálfstæðri kvikmynd. Það er mikið jafnræði í vinnu við kvikmyndina á allan hátt. Það er samt auðvitað alltaf pressa að leika í kvikmynd sem er framleidd af Peter Jackson. Maður veit að maður þarf að gera eins vel og maður mögulega getur, eins og náttúrulega alltaf.

Peter er frábær, svolítill nörd og almennt mjög indæll maður. Hann er með hugann við verkefni sem snýst um að búa til hamborgarakjöt úr plöntum. Hann var alltaf að bjóða manni í mat að smakka þessa grænkeraborgara. Hann er ofboðslega afslappaður.

Ég bjó í einu af húsunum þeirra sem liggja á strandlengju. Var fáeinum húsum frá honum og fjölskyldu hans. Það var mjög huggulegt. Stutt að rölta á milli ef ég vildi kíkja í heimsókn, nota sundlaugina eða klappa köttunum. Við dóttir þeirra erum líka góðar vinkonur í dag. Tek það samt fram að þau lifa alls ekki eins og kóngar þó að það hljómi kannski þannig þegar minnst er á sundlaugar og svona. Þau eru virkilega hluti af samfélaginu,“ segir Hera frá.

Viss um meira samstarf

Finnst þér aldrei skrýtið að kynnast fólki svona náið og fara svo bara á næsta stað, næsta sett?

„Maður fer að venjast því. Þetta er flæði. Fyrst var maður fullur trega en svo áttar maður sig á því að maður hittir marga vinnufélaga sem maður hefur tengst vel aftur. En stundum sækir þetta á mig. Það fer eftir því hvernig maður dílar við það. Mér fannst skrýtið að klára túrinn með þeim en ég veit að ég get alltaf hoppað upp í flugvél og farið í frí til þeirra til Nýja-Sjálands. Þau eru ekki farin úr lífi mínu og ég er reyndar viss um að við gerum aðra mynd saman. Hvort sem það verður framhald á Mortal Engines eða eitthvað annað,“ segir Hera.

Hvað er það besta við að starfa sem leikkona?

„Það er það að fara inn í alls konar sögur. Hugsanir og heima og ferðast á ólíka staði í heiminum. Að sjá og finna, setja sig í spor annarra og geta breitt út sögur frá einu heimshorni til annars,“ segir Hera.

Konur dæmdar eftir útlitinu

Hera segist alltaf taka eitthvað með sér úr hverju hlutverki og frá hverjum stað.

„Ég fann hugrekki og enn meiri viljastyrk en ég taldi mig búa yfir í söguhetjunni Hester. Ég er svolítið mild að eðlisfari en ég get líka verið sterk. Mér finnst ég sterkari eftir að ég kynntist Hester,“ segir Hera. „Fólk dæmir hana. Samfélagið er alltaf að dæma konur eftir útlitinu.“

Minna „hot“ í ár?

„Já, einmitt,“ segir Hera og skellir upp úr. „Þetta verður að breytast og við verðum að fara að horfa meira á innri heim kvenna. Upplifanir þeirra og hugsanir en ekki statt og stöðugt á útlitið. Auk þess sem við rennum ekki út, takk fyrir. Við erum eins og falleg tré sem verða stærri og meiri, marglaga með djúpum línum, og fallegri fyrir vikið,“ segir Hera.

Gjöf að fá Herdísi fyrir kennara

Hera sleit barnsskónum í Hlíðahverfi í Reykjavík og gekk í Ísaksskóla. Hún hugsar með hlýju til skólans og síns gamla umsjónarkennara, Herdísar Egilsdóttur.

„Herdís Egilsdóttir var umsjónarkennari minn frá því ég var fjögurra ára þangað til ég var átta ára gömul.

Ég áttaði mig á því seinna hvað það var mikilvægt hvað hún kenndi okkur og hvernig. Ég skil ekki af hverju það er ekki meira af þessu alls staðar. Að fara í gegnum það að búa til sitt eigið land, þjóðsöng, kosningar. Lýðræði og allt svona. 

Þegar Lion King kom út fórum við öll saman í röð niður í kjallara og þar var líklega fyrsti stóri flatskjár landsins!“ segir hún og hlær. „Við sátum og horfðum á myndina. Það eru ekki allir kennarar sem myndu fatta að góð kvikmynd er kennsluefni og tæki til að kveikja á alls kyns hugtökum og málefnum. Við ræddum um myndina. 

Herdís er algjörlega einstök. Ég var heppin að fá að fara til hennar, það varð næstum ekki. Svona grunnur hjálpar öllum. Skapandi og virk gagnrýnin hugsun er svo mikilvæg og gagnast ekki bara listamönnum heldur hverjum sem er.“

Dauðans alvara

Hera hefur frá barnsaldri ætlað sér að verða leikkona. Móðir Heru er Þórey Sigþórsdóttir leikkona og faðir hennar er Hilmar Oddsson leikstjóri.

„Ég lærði af þeim að þú þarft að gefa þig allan í leiklistina. Fyrir mig var þetta alltaf stefnan. Ég var alltaf í þessum heimi. Foreldrar mínir reyndu í fyrstu að fá mig ofan af því að fara í leiklistarbransann. En þegar þau fundu og sáu hvað ég var einbeitt þá naut ég stuðnings þeirra. Mér var alltaf dauðans alvara með þessu,“ segir hún og skellir upp úr. „Ég held stundum að fólk sé svolítið hrætt við mig því ég tek þetta allt saman svo alvarlega,“ segir hún. 

En málið er að ef þú ætlar þér að verða leikari, þá verður það að vera þannig að þú vilt ekkert annað. Og þannig er það með mig. Ég vil ekkert annað, annars væri ég löngu búin að gefast upp.

Ég læri það annars meira og meira með aldrinum að taka hlutunum minna alvarlega. Ég upplifði að ég bar mikla ábyrgð sem barn. Þegar þú átt listamenn fyrir foreldra þá er alveg líklegt að þú hafir áhyggjur af því hvort þau nái endum saman um mánaðamótin og svona, eða hvað þau eru að vinna á mismunandi stöðum og lengi. Þetta er sérstakur og krefjandi heimur en það gefst líka oft tækifæri til að eyða tíma með foreldrum sínum sem aðrir hafa ekki sem eiga foreldra sem vinna „venjulegri“ vinnutíma eða vinnu.“

Fékk lánað selló á Nýja-Sjálandi

Hera er gæddi fleiri hæfileikum. Hún æfði á selló í mörg ár og lærði meðal annars í Tónlistarskóla Reykjavíkur hjá Gunnari Kvaran. Tónlistin laut í lægra haldi fyrir leiklistinni.

„Ég er ekki í sama formi og ég var. Ég mætti spila oftar. Sellóið er stórt og ég ferðast ekki alltaf með það. Ég hætti að æfa á selló eftir fyrsta árið mitt í MH. En ég gríp oft í sellóið, því fylgir ákveðin slökun að spila á það. Ég á mitt eigið hljóðfæri sem ég spila stundum á í London. En ég er oft stirð og klaufaleg þegar langt líður á milli. Þetta er þó allt þarna einhvers staðar, og fer að glitta í það aftur þegar maður gefur sér tíma í það. Í tökum á Mortal Engines fékk ég lánað selló sem afi leikstjórans smíðaði, það var virkilega fallegt hljóðfæri. Þægilegt að spila á það og fyrirhafnarlaust.“

Vildi fara erfiðu leiðina

Ferill Heru fór strax af stað eftir að hún útskrifaðist frá LAMDA í London – The London Academy of Music and Dramatic Arts. „Ég fann að ég myndi hafa gott af því að fara út. Ég var farin að fá hlutverk hér heima. Þannig að það var smá erfitt að fara út og í annað land. Þar sem enginn þekkir þig. En ég vildi fara erfiðu leiðina,“ útskýrir Hera sem fór í gegnum strangt inntökupróf en um 4.000 manns sóttu um og aðeins 29 komust inn.

„Ég vildi vita hvert þetta myndi leiða mig. Eftir á að hyggja var þetta risastórt verkefni sem fylgdi mikið álag. En ég hafði þetta nú af. Þó að stundum hafi ég keyrt mig út svo að það hreinlega sá á mér. Leiklistarskólar eru svo mismunandi. Hlutverkin sem ég tók að mér á Íslandi áður en ég fór út reyndust mér vel. Ég lærði af þeim. En svo var hollt að læra ýmislegt annað nýtt. Best var að ná betur utan um tungumálið. Ég var hægari í öllu, til dæmis í því að segja brandara. En það kom fljótt. Eg get það núna eftir að hafa búið í London í áratug. Loksins!“ segir Hera og hlær.

Undið upp á sig

Verkefni Heru hafa stækkað verulega að umfangi og því fylgir mikið umstang. Hera nýtur aðstoðar umboðsskrifstofu, tveggja umboðsmanna, lögfræðings, almannatengslateymis og stílista.

„Þetta hefur undið svolítið upp á sig. Mér finnst þetta stundum svolítið skrýtið. Hvað það eru margir sem vinna fyrir mig, eða með mér. Það hefur bæði sína kosti og galla. Það er nú auðvitað jákvætt að ég er með heilan her með mér. En mér finnst samt gott að hafa sem mest samskipti við fáeina aðila, minn innsta hring. Þannig næ ég betur að halda stjórn.“

Einfaldar líf sitt og setur mörk

Hvað gerir þú til að slaka á? 

„Ég reyni að sofa. Sem hefur ekki verið að ganga vel, vegna ferðalaga og tímamismunar. Ég reyni að undir­búa mig, mér finnst það minnka álagið, hvað er ég að fara að tala um? Og ég reyni að einfalda allt sem ég geri og leyfi fólki í kringum mig að gera það sem það er sérfræðingar í. 

Ég er líka að reyna að setja mörk, ég er mjög greiðvikin manneskja að eðlisfari. En ég er núna að átta mig á því að ég get ekki hjálpað öllum sem vilja aðstoð mína, hvort sem það tengist bransanum, að koma sér á framfæri eða einhverju öðru. Maður getur ekki gert allt. Þó að mig langi og ég reyni. Ég er að læra á þetta. 

Já, og svo reyni ég bara að fara í heitt bað og hlusta á tónlist. Ég nota líka app í símanum sem heitir Headspace, það hjálpar mér mikið. Sérstaklega núna þegar ég hef lítinn tíma þá nota ég appið, hlusta á skilaboðin og það róar hugann og hjálpar mér að ná áttum. Ég mæli með þessu,“ segir Hera. „Ég reyni líka að passa upp á það að borða, því það er létt að hreinlega gleyma því. Ég drekk ekki kaffi, eða ég reyni allavega að halda mig frá því, því það er voða gott, en það gerir mig alveg ruglaða!“ segir hún og hlær.