Einkennin geta verið lúmsk Starri Freyr Jónsson skrifar 12. febrúar 2019 09:30 Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk, segir Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg. FBL/Eyþór Í síðustu viku stóðu ÍSÍ og KSÍ fyrir súpufundi um höfuðhögg og heilahristing í íþróttum. Þar hélt Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg, fyrirlestur um einkenni og endurkomu íþróttafólks. Hún segir afar mikilvægt að bregðast rétt við höfuðhöggum í íþróttaleikjum. Ef minnsti grunur vaknar um að leikmaður hafi hlotið heilahristing eigi að taka hann strax út af í stað þess að leyfa honum að klára leikinn. „Það er nefnilega mjög mikilvægt að koma í veg fyrir annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar. Að fá annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar getur valdið því að viðkomandi einstaklingur verði mun lengur að jafna sig.“ Um leið sé mikilvægt að hvíla sig fyrstu dagana eftir heilahristing og auka álag smám saman, fyrst tengt vinnu eða skóla og svo líkamlegt álag. „Við upptröppun á álagi er mikilvægt að fara eftir einkennum því ef fólk harkar af sér og er með mikil einkenni getur það líka lengt bataferlið. Langflestir sem fá heilahristing jafna sig á nokkrum dögum eða vikum en hjá um 10-20% vara einkenni lengur.“Algengur misskilningur Hún segir algengan misskilning að fólk fái bara heilahristing eftir högg á höfuðið. „Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk. Heilahristingur getur því orðið við iðkun ýmissa íþrótta en einnig slys á borð við umferðarslys.“ Einkenni heilahristings geta komið fram strax eftir áverka en þau geta líka komið fram næstu klukkutíma og dagana á eftir að sögn Láru. „Það missa ekki allir meðvitund og einkennin geta verið lúmsk svo fólk gerir sér ekki stundum grein fyrir því strax að um heilahristing sé að ræða. Einkenni geta verið mismunandi en algengt er að fólk finni fyrir höfuðverk, svima, þreytu, ljós- og hljóðfælni eða truflun á minni eða einbeitingu.“Aukin umfjöllun Út frá bandarískum tölum má ætla að árlega verði á bilinu 1.600-3.800 tilfelli heilahristings við íþrótta- og tómstundaiðkun hér á landi segir Lára. „Líklega eru þessar tölur þó enn hærri því það leita alls ekki allir til læknis sem fá heilahristing. Hingað til hafa íþróttagreinar á borð við hnefaleika, blandaðar bardagalistir og amerískan fótbolta verið áberandi í umfjöllun um heilahristing en hann verður líka við aðra íþróttaiðkun. Á Grensásdeild Landspítala höfum við t.d. sinnt íþróttafólki sem stundar handbolta, fótbolta, körfubolta og fimleika svo dæmi séu tekin.“ Hún segir erfitt að segja til um hvort umfang þessara áverka hafi aukist undanfarin ár en í kjölfar aukinnar umfjöllunar um heilahristing hefur fleira íþróttafólk stigið fram og sagt frá reynslu sinni. „Því miður hafa viðbrögð ekki alltaf verið rétt og fjölmörg dæmi um að leikmenn hafi haldið áfram að spila eftir heilahristing, jafnvel fengið annað högg og verið lengi að jafna sig eða þurft að hætta íþróttaiðkun. Mikil umræða hefur verið undanfarið um rétt viðbrögð, m.a. vegna þess að íþróttafólk hefur stigið fram í fjölmiðlum og sagt frá reynslu sinni. Sú umræða verður vonandi til þess að þjálfarar, íþróttafólk og heilbrigðisstarfsfólk sem sinnir íþróttafólki kynni sér rétt viðbrögð við heilahristingi.“Meiri meðvitund Fyrirlesturinn í síðustu viku var vel sóttur og hefur vonandi þau áhrif að auka enn frekar meðvitund þjálfara og forsvarsmanna íþróttafélaga á alvarlegum áhrifum heilahristings. „Fyrirlesturinn var haldinn í samvinnu við KSÍ með Reyni Björnsson heimilislækni í fararbroddi en hann hefur unnið brautryðjandastarf við að vekja athygli á heilahristingi í íþróttum, m.a. með ýmsum fræðslumyndböndum. Auk þess hefur hann sett saman ítarlegan fræðslubækling sem er aðgengilegur á heimasíðu KSÍ og allir í íþróttahreyfingunni ættu að kynna sér.“ Aðrar íþróttir Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Íslenska íþróttafólkið fékk gefins síma og smokka Sport „Ég varð fyrir vonbrigðum með Gylfa“ Íslenski boltinn Þórir fékk gleðifréttir í gær Handbolti Fagnaði sigri á Ólympíuleikunum komin sjö mánuði á leið Sport Gylfi ekki með Val til Skotlands Fótbolti Anton Sveinn komst áfram í undanúrslit Sport Skilur ekkert í skipuleggjendum: „Alveg út í hött“ Sport Áfrýja stigafrádrættinum en ekki leikbanni þjálfarans fyrrverandi Fótbolti Þór kaupir Aron frá KR Íslenski boltinn Misstu af syninum vinna Ólympíuverðlaun af því að þau keyptu ranga miða Sport Fleiri fréttir Fulham kaupir Smith Rowe og skilur Liverpool eitt eftir Hringdi strax í ömmu sína og sýndi henni Ólympíugullið „Leka inn mörkum hér og þar þannig að þetta verður áhugaverð barátta“ Í beinni: Drita - Breiðablik | Geta Blikar snúið dæminu við? Fyrrum leikmaður Indiana State og DePaul samdi við Hött Þór kaupir Aron frá KR KR-ingar féllu þegar þeir léku síðast níu leiki í röð án sigurs Misstu af syninum vinna Ólympíuverðlaun af því að þau keyptu ranga miða Gylfi ekki með Val til Skotlands Selma Sól aftur til Þrándheims Anton Sveinn komst áfram í undanúrslit Snæfríður Sól hafnaði í nítjanda sæti „Ég varð fyrir vonbrigðum með Gylfa“ Þórir með stelpurnar sínar á sigurbraut í París Logi snýr aftur í Njarðvíkurliðið: „Ofboðslega spennandi tími” Nimrod með KR í Bónusdeildinni Steve Bruce gæti tekið við gamla starfi Heimis Hallgríms Fagnaði sigri á Ólympíuleikunum komin sjö mánuði á leið Sjáðu Viðar Örn skora loksins fyrir KA og Finn Tómas bjarga KR í blálokin Íslandsmeistararnir fá til sín fyrrum WNBA leikmann Íslenska íþróttafólkið fékk gefins síma og smokka Anton Sveinn vitnaði í Egil Skalla-Grímsson: „Höggva mann ok annan“ Þórir fékk gleðifréttir í gær Áfrýja stigafrádrættinum en ekki leikbanni þjálfarans fyrrverandi Þríþrautinni frestað um sólarhring vegna skítugrar Signu Dagskráin í dag: Blikar þurfa sigur í Kósovó Matthías frá keppni næstu átta vikurnar Orri Steinn í bréfaskiptum við framherja sem einnig vill gullskóinn Glódís Perla bætti meistaraskildinum við í ótrúlegt bikarsafn Bayern Grétar Snær rifbeinsbrotinn Sjá meira
Í síðustu viku stóðu ÍSÍ og KSÍ fyrir súpufundi um höfuðhögg og heilahristing í íþróttum. Þar hélt Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg, fyrirlestur um einkenni og endurkomu íþróttafólks. Hún segir afar mikilvægt að bregðast rétt við höfuðhöggum í íþróttaleikjum. Ef minnsti grunur vaknar um að leikmaður hafi hlotið heilahristing eigi að taka hann strax út af í stað þess að leyfa honum að klára leikinn. „Það er nefnilega mjög mikilvægt að koma í veg fyrir annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar. Að fá annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar getur valdið því að viðkomandi einstaklingur verði mun lengur að jafna sig.“ Um leið sé mikilvægt að hvíla sig fyrstu dagana eftir heilahristing og auka álag smám saman, fyrst tengt vinnu eða skóla og svo líkamlegt álag. „Við upptröppun á álagi er mikilvægt að fara eftir einkennum því ef fólk harkar af sér og er með mikil einkenni getur það líka lengt bataferlið. Langflestir sem fá heilahristing jafna sig á nokkrum dögum eða vikum en hjá um 10-20% vara einkenni lengur.“Algengur misskilningur Hún segir algengan misskilning að fólk fái bara heilahristing eftir högg á höfuðið. „Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk. Heilahristingur getur því orðið við iðkun ýmissa íþrótta en einnig slys á borð við umferðarslys.“ Einkenni heilahristings geta komið fram strax eftir áverka en þau geta líka komið fram næstu klukkutíma og dagana á eftir að sögn Láru. „Það missa ekki allir meðvitund og einkennin geta verið lúmsk svo fólk gerir sér ekki stundum grein fyrir því strax að um heilahristing sé að ræða. Einkenni geta verið mismunandi en algengt er að fólk finni fyrir höfuðverk, svima, þreytu, ljós- og hljóðfælni eða truflun á minni eða einbeitingu.“Aukin umfjöllun Út frá bandarískum tölum má ætla að árlega verði á bilinu 1.600-3.800 tilfelli heilahristings við íþrótta- og tómstundaiðkun hér á landi segir Lára. „Líklega eru þessar tölur þó enn hærri því það leita alls ekki allir til læknis sem fá heilahristing. Hingað til hafa íþróttagreinar á borð við hnefaleika, blandaðar bardagalistir og amerískan fótbolta verið áberandi í umfjöllun um heilahristing en hann verður líka við aðra íþróttaiðkun. Á Grensásdeild Landspítala höfum við t.d. sinnt íþróttafólki sem stundar handbolta, fótbolta, körfubolta og fimleika svo dæmi séu tekin.“ Hún segir erfitt að segja til um hvort umfang þessara áverka hafi aukist undanfarin ár en í kjölfar aukinnar umfjöllunar um heilahristing hefur fleira íþróttafólk stigið fram og sagt frá reynslu sinni. „Því miður hafa viðbrögð ekki alltaf verið rétt og fjölmörg dæmi um að leikmenn hafi haldið áfram að spila eftir heilahristing, jafnvel fengið annað högg og verið lengi að jafna sig eða þurft að hætta íþróttaiðkun. Mikil umræða hefur verið undanfarið um rétt viðbrögð, m.a. vegna þess að íþróttafólk hefur stigið fram í fjölmiðlum og sagt frá reynslu sinni. Sú umræða verður vonandi til þess að þjálfarar, íþróttafólk og heilbrigðisstarfsfólk sem sinnir íþróttafólki kynni sér rétt viðbrögð við heilahristingi.“Meiri meðvitund Fyrirlesturinn í síðustu viku var vel sóttur og hefur vonandi þau áhrif að auka enn frekar meðvitund þjálfara og forsvarsmanna íþróttafélaga á alvarlegum áhrifum heilahristings. „Fyrirlesturinn var haldinn í samvinnu við KSÍ með Reyni Björnsson heimilislækni í fararbroddi en hann hefur unnið brautryðjandastarf við að vekja athygli á heilahristingi í íþróttum, m.a. með ýmsum fræðslumyndböndum. Auk þess hefur hann sett saman ítarlegan fræðslubækling sem er aðgengilegur á heimasíðu KSÍ og allir í íþróttahreyfingunni ættu að kynna sér.“
Aðrar íþróttir Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Íslenska íþróttafólkið fékk gefins síma og smokka Sport „Ég varð fyrir vonbrigðum með Gylfa“ Íslenski boltinn Þórir fékk gleðifréttir í gær Handbolti Fagnaði sigri á Ólympíuleikunum komin sjö mánuði á leið Sport Gylfi ekki með Val til Skotlands Fótbolti Anton Sveinn komst áfram í undanúrslit Sport Skilur ekkert í skipuleggjendum: „Alveg út í hött“ Sport Áfrýja stigafrádrættinum en ekki leikbanni þjálfarans fyrrverandi Fótbolti Þór kaupir Aron frá KR Íslenski boltinn Misstu af syninum vinna Ólympíuverðlaun af því að þau keyptu ranga miða Sport Fleiri fréttir Fulham kaupir Smith Rowe og skilur Liverpool eitt eftir Hringdi strax í ömmu sína og sýndi henni Ólympíugullið „Leka inn mörkum hér og þar þannig að þetta verður áhugaverð barátta“ Í beinni: Drita - Breiðablik | Geta Blikar snúið dæminu við? Fyrrum leikmaður Indiana State og DePaul samdi við Hött Þór kaupir Aron frá KR KR-ingar féllu þegar þeir léku síðast níu leiki í röð án sigurs Misstu af syninum vinna Ólympíuverðlaun af því að þau keyptu ranga miða Gylfi ekki með Val til Skotlands Selma Sól aftur til Þrándheims Anton Sveinn komst áfram í undanúrslit Snæfríður Sól hafnaði í nítjanda sæti „Ég varð fyrir vonbrigðum með Gylfa“ Þórir með stelpurnar sínar á sigurbraut í París Logi snýr aftur í Njarðvíkurliðið: „Ofboðslega spennandi tími” Nimrod með KR í Bónusdeildinni Steve Bruce gæti tekið við gamla starfi Heimis Hallgríms Fagnaði sigri á Ólympíuleikunum komin sjö mánuði á leið Sjáðu Viðar Örn skora loksins fyrir KA og Finn Tómas bjarga KR í blálokin Íslandsmeistararnir fá til sín fyrrum WNBA leikmann Íslenska íþróttafólkið fékk gefins síma og smokka Anton Sveinn vitnaði í Egil Skalla-Grímsson: „Höggva mann ok annan“ Þórir fékk gleðifréttir í gær Áfrýja stigafrádrættinum en ekki leikbanni þjálfarans fyrrverandi Þríþrautinni frestað um sólarhring vegna skítugrar Signu Dagskráin í dag: Blikar þurfa sigur í Kósovó Matthías frá keppni næstu átta vikurnar Orri Steinn í bréfaskiptum við framherja sem einnig vill gullskóinn Glódís Perla bætti meistaraskildinum við í ótrúlegt bikarsafn Bayern Grétar Snær rifbeinsbrotinn Sjá meira