Öngstræti stjórnlyndisins Ingibjörg Sólrún Gísladóttir skrifar 3. ágúst 2004 00:01 Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Sólrún Gísladóttir Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Dagur í grunnskóla Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Áskorun - Þingmenn, sýnið kjósendum stórhug skrifar Skoðun TikTok, upplýsingaóreiða og stjórnvöld Jóhann Óli Eiðsson skrifar Skoðun Taktu þátt í lýðræðinu með okkur Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Neyðarmóttakan; fyrir þolendur framhjáhalds Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa.
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun