Er kominn tími til að halda "stéttabaráttudag"? 1. nóvember 2005 06:00 Það er kannski að bera í bakkafullan lækinn en þó ekki of seint í rassinn gripið því sjaldan er góð vísa of oft kveðin eins og þar stendur. Nú hafa íslenskar konur fagnað því að fyrir þrjátíu árum stóðu þær upp frá vinnu sinni, í hverju sem hún var fólgin, og gengu út, tóku sér frí og ræddu stöðu sína. Þetta var ótrúlegur dagur, bæði fyrir þrjátíu árum og núna. Mikilvægasti árangur dagsins þá og nú er kannski sú umræða sem hann skapaði. Inni á heimilum, á vinnustöðum og í skólastofum ræddu Íslendingar stöðu kvenna í samfélaginu. Slík umræða vekur yfirleitt fleiri spurningar en hún svarar. Það er enginn vafi á því að mikill árangur hefur náðst hvað varðar jafnrétti kvenna og karla. Það er ótrúlega stutt síðan konur höfðu ekki kosningarétt, voru í raun ekki fjárráða, höfðu engan rétt til náms og svo mætti lengi telja. Konur hafa látið að sér kveða á öllum sviðum samfélagsins þótt enn finnist ýmsum á vanta að nóg sé að gert. Við vitum að mun færri konur eru í stjórnunarstöðum í atvinnulífinu, færri konur en karlar ráðherrar o.s.frv. En þó virðast konur enn stjórna mikilvægustu fyrirtækjum landsins; heimilunum. A.m.k. er svo að heyra á konunum sjálfum. Það skiptir auðvitað ekki máli hver vinnur störfin inni á heimilinu, svo fremi sem þar er samkomulag um og verkefnum réttlátlega skipt niður á vinnubæra heimilismenn. Það skiptir hins vegar máli að þessi mikilvægu störf fáist metin. Og þar stendur hnífurinn í kúnni. Þau störf sem eru kannski mikilvægust í samfélaginu eru minnst metin. Nýtur heimavinnandi fólk einhverra réttinda? Eru heimilisstörf metin til lífeyrisréttinda, orlofs, veikindaréttar o.s.frv.? Er frí um helgar? Væntanlega gilda sömu reglur, hvort sem sá heimavinnandi er karl eða kona. Sennilega eru engin störf í samfélaginu eins virðisaukaskapandi og rekstur heimilis. Þar er rekið heilt fyrirtæki sem kemst ekki upp með að skipta um kennitölu ef illa fer í rekstri. Þar er ekki hægt að keyra allt um koll og byrja svo bara aftur með hreint borð. Og þar eru aldir upp þeir einstaklingar sem taka við samfélaginu þegar fram líða stundir. Þar eru líka framleidd matvæli, fatnaður og ýmislegt fleira sem augljóslega er virðisaukaskapandi. Þessi störf eru harla lítils eða jafnvel einskis metin. Karlar og konur fá sömu laun fyrir sömu vinnu á þeim vinnustöðum sem ég þekki til. Það er svo önnur saga að kynin vinna ekki endilega sömu vinnu, karlar eru oftar í stjórnunarstöðum. En leikskólakennarar, grunnskólakennarar og starfsfólk í umönnunarstörfum fær sömu laun, hvort sem þau eru unnin af körlum eða konum. Þessi störf eru hins vegar á vitlausum stað í launastiga samfélagsins. Hvernig er hægt að réttlæta það að grunnskólakennari með margra ára starfsreynslu skuli vera innan við hálfdrættingur á við meðaljóninn í Kaupþingi í launum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé verðmætara að forrita tölvur en sinna leikskólabörnum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé mikilvægara að stýra banka en sinna sjúkum ættingjum okkar og vinum? Við þurfum að gjörbreyta verðmætamati og forgangsröðun. Við þurfum að setja heimilið og mannauðinn í forgrunn. Ef heimilið fer úr lagi verður annað harla lítils virði og titlatog hjóm eitt. Kannski konur hafi verið of uppteknar af því að ná stöðu karlmannsins á kostnað virðingar fyrir þeim störfum sem þær gegndu almennt og gegna raunar enn Mikilvægast er þó að fólk eigi val, karlar jafnt sem konur, og sitji við sama borð. Það þarf að vera aðgengilegt og njóta virðingar að sinna heimili og börnum. Hér njóta karlar ekki jafnréttis. Það er ótrúlegt að það skuli gerast árið 2005 að karlar verði fyrir aðkasti fyrir að taka leyfi vegna fæðingar barns, jafnvel frá vinnuveitendum sínum. Störf þeirra og mikilvægi sem heimilisfeður virðist lítils metið. Það er t.d. langsótt réttlæti í því að karlmaður á besta aldri fái það einskis metið til bóta að hann getur ekki haldið á börnum sínum vegna skaða sem hann varð fyrir. Kannski næsti baráttudagur verði "stéttabaráttudagur". Kannski kominn sé tími til að berjast fyrir því að sjúkraliðar og leikskólakennarar raðist ofar en forritarar og bankastjórar í launastiganum og heimilisrekstur með öllu því sem honum tilheyrir verði metinn að verðleikum. Núverandi launamunur og röðun milli stétta, burtséð frá því hvort karlar eða konur vinna störfin, eru ekki réttlát. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg Skoðun Angist og krabbamein Auður E. Jóhannsdóttir Skoðun Löggjafinn brýtur á skólabörnum (grein 1) Valdís Ingibjörg Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tollflokkun rifins osts: Rangfærslur og staðreyndir Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Framtíð löggæslu fínpússuð í tilraunastofunni Gaza Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Wybory/Election/Kosningar Mateusz Gabríel K. Róbertsson skrifar Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason skrifar Skoðun Rétturinn til að hafa réttindi Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Chamberlain eða Churchill leiðin? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar Skoðun Flug er almenningsssamgöngur Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Löggjafinn brýtur á skólabörnum (grein 1) Valdís Ingibjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg skrifar Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Angist og krabbamein Auður E. Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson skrifar Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Aðför að menntakerfinu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Er íslenska þjóðin að eldast? Þorsteinn Þorsteinsson skrifar Skoðun Áslaug Arna er framtíðin og sóknarfærið er ungt fólk Sybil Gréta Kristinsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar Skoðun Hvert fer kílómetragjaldið mitt? Jokka G Birnudóttir, #2459 skrifar Skoðun Opið bréf til Nannýjar Örnu Guðmundsdóttir fulltrúa í stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga Jóhanna Ása Einarsdóttir,Gerður Einarsdóttir,Helga Björk Jóhannsdóttir,Margrét Skúladóttir,Bjarney Ingibjörg Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eyðileggjandi umræða Guðný Pálsdóttir,Súsanna Margrét Gestsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið sigrar Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Innleiðing fjárhagskerfa skilar í 70% tilfella ekki tilætluðum árangri Stefán Ingi Arnarson skrifar Skoðun Tækifæri til að ljúka mannréttindamáli Þorsteins Pálssonar frá síðustu öld Bergur Hauksson skrifar Sjá meira
Það er kannski að bera í bakkafullan lækinn en þó ekki of seint í rassinn gripið því sjaldan er góð vísa of oft kveðin eins og þar stendur. Nú hafa íslenskar konur fagnað því að fyrir þrjátíu árum stóðu þær upp frá vinnu sinni, í hverju sem hún var fólgin, og gengu út, tóku sér frí og ræddu stöðu sína. Þetta var ótrúlegur dagur, bæði fyrir þrjátíu árum og núna. Mikilvægasti árangur dagsins þá og nú er kannski sú umræða sem hann skapaði. Inni á heimilum, á vinnustöðum og í skólastofum ræddu Íslendingar stöðu kvenna í samfélaginu. Slík umræða vekur yfirleitt fleiri spurningar en hún svarar. Það er enginn vafi á því að mikill árangur hefur náðst hvað varðar jafnrétti kvenna og karla. Það er ótrúlega stutt síðan konur höfðu ekki kosningarétt, voru í raun ekki fjárráða, höfðu engan rétt til náms og svo mætti lengi telja. Konur hafa látið að sér kveða á öllum sviðum samfélagsins þótt enn finnist ýmsum á vanta að nóg sé að gert. Við vitum að mun færri konur eru í stjórnunarstöðum í atvinnulífinu, færri konur en karlar ráðherrar o.s.frv. En þó virðast konur enn stjórna mikilvægustu fyrirtækjum landsins; heimilunum. A.m.k. er svo að heyra á konunum sjálfum. Það skiptir auðvitað ekki máli hver vinnur störfin inni á heimilinu, svo fremi sem þar er samkomulag um og verkefnum réttlátlega skipt niður á vinnubæra heimilismenn. Það skiptir hins vegar máli að þessi mikilvægu störf fáist metin. Og þar stendur hnífurinn í kúnni. Þau störf sem eru kannski mikilvægust í samfélaginu eru minnst metin. Nýtur heimavinnandi fólk einhverra réttinda? Eru heimilisstörf metin til lífeyrisréttinda, orlofs, veikindaréttar o.s.frv.? Er frí um helgar? Væntanlega gilda sömu reglur, hvort sem sá heimavinnandi er karl eða kona. Sennilega eru engin störf í samfélaginu eins virðisaukaskapandi og rekstur heimilis. Þar er rekið heilt fyrirtæki sem kemst ekki upp með að skipta um kennitölu ef illa fer í rekstri. Þar er ekki hægt að keyra allt um koll og byrja svo bara aftur með hreint borð. Og þar eru aldir upp þeir einstaklingar sem taka við samfélaginu þegar fram líða stundir. Þar eru líka framleidd matvæli, fatnaður og ýmislegt fleira sem augljóslega er virðisaukaskapandi. Þessi störf eru harla lítils eða jafnvel einskis metin. Karlar og konur fá sömu laun fyrir sömu vinnu á þeim vinnustöðum sem ég þekki til. Það er svo önnur saga að kynin vinna ekki endilega sömu vinnu, karlar eru oftar í stjórnunarstöðum. En leikskólakennarar, grunnskólakennarar og starfsfólk í umönnunarstörfum fær sömu laun, hvort sem þau eru unnin af körlum eða konum. Þessi störf eru hins vegar á vitlausum stað í launastiga samfélagsins. Hvernig er hægt að réttlæta það að grunnskólakennari með margra ára starfsreynslu skuli vera innan við hálfdrættingur á við meðaljóninn í Kaupþingi í launum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé verðmætara að forrita tölvur en sinna leikskólabörnum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé mikilvægara að stýra banka en sinna sjúkum ættingjum okkar og vinum? Við þurfum að gjörbreyta verðmætamati og forgangsröðun. Við þurfum að setja heimilið og mannauðinn í forgrunn. Ef heimilið fer úr lagi verður annað harla lítils virði og titlatog hjóm eitt. Kannski konur hafi verið of uppteknar af því að ná stöðu karlmannsins á kostnað virðingar fyrir þeim störfum sem þær gegndu almennt og gegna raunar enn Mikilvægast er þó að fólk eigi val, karlar jafnt sem konur, og sitji við sama borð. Það þarf að vera aðgengilegt og njóta virðingar að sinna heimili og börnum. Hér njóta karlar ekki jafnréttis. Það er ótrúlegt að það skuli gerast árið 2005 að karlar verði fyrir aðkasti fyrir að taka leyfi vegna fæðingar barns, jafnvel frá vinnuveitendum sínum. Störf þeirra og mikilvægi sem heimilisfeður virðist lítils metið. Það er t.d. langsótt réttlæti í því að karlmaður á besta aldri fái það einskis metið til bóta að hann getur ekki haldið á börnum sínum vegna skaða sem hann varð fyrir. Kannski næsti baráttudagur verði "stéttabaráttudagur". Kannski kominn sé tími til að berjast fyrir því að sjúkraliðar og leikskólakennarar raðist ofar en forritarar og bankastjórar í launastiganum og heimilisrekstur með öllu því sem honum tilheyrir verði metinn að verðleikum. Núverandi launamunur og röðun milli stétta, burtséð frá því hvort karlar eða konur vinna störfin, eru ekki réttlát.
Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar
Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar
Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar
Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til Nannýjar Örnu Guðmundsdóttir fulltrúa í stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga Jóhanna Ása Einarsdóttir,Gerður Einarsdóttir,Helga Björk Jóhannsdóttir,Margrét Skúladóttir,Bjarney Ingibjörg Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Innleiðing fjárhagskerfa skilar í 70% tilfella ekki tilætluðum árangri Stefán Ingi Arnarson skrifar
Skoðun Tækifæri til að ljúka mannréttindamáli Þorsteins Pálssonar frá síðustu öld Bergur Hauksson skrifar