Það sem Samfylkingin aldrei má 12. september 2005 00:01 Samfylkingin - Gunnar Karlsson Sjálfstæðisflokkurinn hefur stjórnað íslenska ríkinu í sex áratugi, um það bil síðan nýsköpunarstjórnin tók við af utanþingsstjórn Björns Þórðarsonar haustið 1944. Samstarfsflokkar sjálfstæðismanna hafa að vísu fengið að ráða ýmsu á sérsviðum ráðuneyta sem þeirra menn hafa farið með, en eðlilega hefur Sjálfstæðisflokkurinn alltaf sett stefnuna í meginatriðum. Svokallaðar vinstristjórnir hafa líka rofið stjórnartíma sjálfstæðismanna annað kastið, um nálægt því þriggja ára skeið hvert sinn. En þær hafa aldrei verið annað en skammvinnar og oftast fremur misheppnaðar tilraunir til að taka við stjórnartaumum. Og oft var eins og margir af stuðningsmönnum vinstristjórna tækju meira mark á því sem Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið héldu fram en sjálfir ráðherrarnir. Jafnvel í stjórnarandstöðu var Sjálfstæðisflokkurinn voldugri en lítill stjórnarflokkur í þriggja flokka samsteypustjórn. Að losna við Sjálfstæðisflokkinn? Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn vissulega gert margt vel á þessu 60 ára skeiði. Að sumu leyti hefur hann komið fram eins og umhyggjusamur skandinavískur krataflokkur, og hann hefur varla hætt sér út í róttækari markaðshyggju en Verkamannaflokkur Blairs í Bretlandi. Samt eru völd Sjálfstæðisflokksins löngu farin að hindra æskilega þróun íslenska samfélagsins. Hér er aðeins rúm til að nefna tvennt: Annað er það að flokkurinn hefur smám saman orðið allt of heimaríkur í íslenskum ríkisstofnunum. Þar er nærtækast að nefna hvernig æðsta stjórn Seðlabankans er löngum notuð sem lífeyrissjóður fyrir stjórnmálamenn flokksins og þeirra flokka sem hann lætur styðja sig til valda hverju sinni. Hitt er það að samfélagslegur jöfnuður og samhjálp hafa aldrei orðið að algeru forgangsverkefni á Íslandi á sama hátt og í grannríkjum okkar á Norðurlöndum, þar sem sósíaldemókratar hafa stjórnað langtímum saman. Íslendingar eru svolítið of uppteknir af því að komast mikið áfram (flestir með litlum árangri); hinn tiltölulega nægjusami alþýðumaður hefur aldrei orðið gersamlega eðlileg viðmiðun hjá okkur. Skattakerfið þjónar slíkum manni ekki, varla félagsþjónustan heldur, þótt þar sé margt gert vel. Og eftir því sem markaðsbúskapur verður einráðari í viðskiptalífinu með vaxandi einkavæðingu verður einmitt mikilvægara að ríkið sé ekki undir stjórn markaðshyggjumanna. Því þurfum við endilega að fara að losna við Sjálfstæðisflokkinn úr stjórnarráðinu. Hlutverk Samfylkingar Ég hef alltaf litið svo á að Samfylkingin hafi verið stofnuð til þess að binda enda á valdaskeið Sjálfstæðisflokksins. Hún var tilboð til kjósenda um annan, raunverulegan valkost í íslenskum stjórnmálum. Hún átti að innleiða hér einhvers konar tveggja flokka kerfi í stað þess eins flokks kerfis sem við höfum búið við í sex áratugi, kerfi þar sem kjósendur gætu valið á milli valdhafa. Augljós undanfari Samfylkingarinnar var Reykjavíkurlistinn í borgarstjórn Reykjavíkur, sem hnýtti endahnút á rúmlega sex áratuga langt valdaskeið Sjálfstæðisflokksins í borginni. Ég studdi stofnun Samfylkingarinnar og gekk til liðs við hana til þess að hún gerði ríkinu það sem Reykjavíkurlistinn hafði gert fyrir borgina, og ég veit að það gerðu fleiri. Það urðu því nokkur vonbrigði þegar það kom í ljós nú í haust að mörgu fólki sem hefur staðið á bak við Reykjavíkurlistann finnst ekkert gaman lengur að eiga þátt í að stjórna borg og vill heldur vinna litla sigra í litlum flokkum, keppa að því að fá kosna tvo fremur en einn eða einn fremur en engan. Þá á ég ekki eingöngu við vinstri græna, þó að þeir yrðu fyrstir til að stíga skrefið út af Reykjavíkurlistanum. Sjónarmið af þessu tagi heyrist á fundum í Samfylkingunni líka, og það er þeim mun dapurlegra vegna þess sögulega hlutverks sem henni var ætlað. Af Guðmundi ÁrnaAllra mest er ég þó undrandi á því sjónarmiði sem kom fram hjá Guðmundi Árna Stefánssyni, alþingismanni og verðandi sendiherra, í viðtali í Tímariti Morgunblaðsins 4. september síðastliðinn, þar sem hann heldur því fram að Samfylkingin hefði átt að leita eftir stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðisflokkinn eftir síðustu alþingiskosningar. Ætlaði Guðmundur Árni Samfylkingunni þá ekkert stærra hlutverk en að verða svolítið stærri kratasmáflokkur en Alþýðuflokkurinn hafði verið og að því skapi sterkari stoð undir völdum Sjálfstæðisflokksins? Hefur hann eftir allt saman aldrei séð svo langt út fyrir landsteinana að hann gæti ímyndað sér stóran krataflokk við völd á Íslandi? Ef Samfylkingin ætlar að eiga von um að ljúka því ætlunarverki sínu að breyta íslensku stjórnmálakerfi þá er það eitt sem hún má aldrei, aldrei gera, fyrr en þá eftir að ætlunarverkinu er lokið, að mynda ríkisstjórn með Sjálfstæðismönnum. Ekki af því að Sjálfstæðismenn séu endilega verri í samstarfi en annarra flokka fólk, heldur af því að það leiðir Samfylkinguna afvega. Ef menn aftur á móti hafa þá pólitíska hugsjón helsta að viðhalda völdum Sjálfstæðisflokksins, þá er einfaldast fyrir þá að kjósa hann. Er listabókstafurinn ekki D? Höfundur er prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Afleiðingar verkfallsaðgerða á minnstu börnin - krafa um svör Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Skoðun Mótum stefnu um iðn- og tæknimenntun á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kolkrabbinn og fjármálafjötrar Íslands Ágústa Árnadóttir skrifar Sjá meira
Samfylkingin - Gunnar Karlsson Sjálfstæðisflokkurinn hefur stjórnað íslenska ríkinu í sex áratugi, um það bil síðan nýsköpunarstjórnin tók við af utanþingsstjórn Björns Þórðarsonar haustið 1944. Samstarfsflokkar sjálfstæðismanna hafa að vísu fengið að ráða ýmsu á sérsviðum ráðuneyta sem þeirra menn hafa farið með, en eðlilega hefur Sjálfstæðisflokkurinn alltaf sett stefnuna í meginatriðum. Svokallaðar vinstristjórnir hafa líka rofið stjórnartíma sjálfstæðismanna annað kastið, um nálægt því þriggja ára skeið hvert sinn. En þær hafa aldrei verið annað en skammvinnar og oftast fremur misheppnaðar tilraunir til að taka við stjórnartaumum. Og oft var eins og margir af stuðningsmönnum vinstristjórna tækju meira mark á því sem Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið héldu fram en sjálfir ráðherrarnir. Jafnvel í stjórnarandstöðu var Sjálfstæðisflokkurinn voldugri en lítill stjórnarflokkur í þriggja flokka samsteypustjórn. Að losna við Sjálfstæðisflokkinn? Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn vissulega gert margt vel á þessu 60 ára skeiði. Að sumu leyti hefur hann komið fram eins og umhyggjusamur skandinavískur krataflokkur, og hann hefur varla hætt sér út í róttækari markaðshyggju en Verkamannaflokkur Blairs í Bretlandi. Samt eru völd Sjálfstæðisflokksins löngu farin að hindra æskilega þróun íslenska samfélagsins. Hér er aðeins rúm til að nefna tvennt: Annað er það að flokkurinn hefur smám saman orðið allt of heimaríkur í íslenskum ríkisstofnunum. Þar er nærtækast að nefna hvernig æðsta stjórn Seðlabankans er löngum notuð sem lífeyrissjóður fyrir stjórnmálamenn flokksins og þeirra flokka sem hann lætur styðja sig til valda hverju sinni. Hitt er það að samfélagslegur jöfnuður og samhjálp hafa aldrei orðið að algeru forgangsverkefni á Íslandi á sama hátt og í grannríkjum okkar á Norðurlöndum, þar sem sósíaldemókratar hafa stjórnað langtímum saman. Íslendingar eru svolítið of uppteknir af því að komast mikið áfram (flestir með litlum árangri); hinn tiltölulega nægjusami alþýðumaður hefur aldrei orðið gersamlega eðlileg viðmiðun hjá okkur. Skattakerfið þjónar slíkum manni ekki, varla félagsþjónustan heldur, þótt þar sé margt gert vel. Og eftir því sem markaðsbúskapur verður einráðari í viðskiptalífinu með vaxandi einkavæðingu verður einmitt mikilvægara að ríkið sé ekki undir stjórn markaðshyggjumanna. Því þurfum við endilega að fara að losna við Sjálfstæðisflokkinn úr stjórnarráðinu. Hlutverk Samfylkingar Ég hef alltaf litið svo á að Samfylkingin hafi verið stofnuð til þess að binda enda á valdaskeið Sjálfstæðisflokksins. Hún var tilboð til kjósenda um annan, raunverulegan valkost í íslenskum stjórnmálum. Hún átti að innleiða hér einhvers konar tveggja flokka kerfi í stað þess eins flokks kerfis sem við höfum búið við í sex áratugi, kerfi þar sem kjósendur gætu valið á milli valdhafa. Augljós undanfari Samfylkingarinnar var Reykjavíkurlistinn í borgarstjórn Reykjavíkur, sem hnýtti endahnút á rúmlega sex áratuga langt valdaskeið Sjálfstæðisflokksins í borginni. Ég studdi stofnun Samfylkingarinnar og gekk til liðs við hana til þess að hún gerði ríkinu það sem Reykjavíkurlistinn hafði gert fyrir borgina, og ég veit að það gerðu fleiri. Það urðu því nokkur vonbrigði þegar það kom í ljós nú í haust að mörgu fólki sem hefur staðið á bak við Reykjavíkurlistann finnst ekkert gaman lengur að eiga þátt í að stjórna borg og vill heldur vinna litla sigra í litlum flokkum, keppa að því að fá kosna tvo fremur en einn eða einn fremur en engan. Þá á ég ekki eingöngu við vinstri græna, þó að þeir yrðu fyrstir til að stíga skrefið út af Reykjavíkurlistanum. Sjónarmið af þessu tagi heyrist á fundum í Samfylkingunni líka, og það er þeim mun dapurlegra vegna þess sögulega hlutverks sem henni var ætlað. Af Guðmundi ÁrnaAllra mest er ég þó undrandi á því sjónarmiði sem kom fram hjá Guðmundi Árna Stefánssyni, alþingismanni og verðandi sendiherra, í viðtali í Tímariti Morgunblaðsins 4. september síðastliðinn, þar sem hann heldur því fram að Samfylkingin hefði átt að leita eftir stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðisflokkinn eftir síðustu alþingiskosningar. Ætlaði Guðmundur Árni Samfylkingunni þá ekkert stærra hlutverk en að verða svolítið stærri kratasmáflokkur en Alþýðuflokkurinn hafði verið og að því skapi sterkari stoð undir völdum Sjálfstæðisflokksins? Hefur hann eftir allt saman aldrei séð svo langt út fyrir landsteinana að hann gæti ímyndað sér stóran krataflokk við völd á Íslandi? Ef Samfylkingin ætlar að eiga von um að ljúka því ætlunarverki sínu að breyta íslensku stjórnmálakerfi þá er það eitt sem hún má aldrei, aldrei gera, fyrr en þá eftir að ætlunarverkinu er lokið, að mynda ríkisstjórn með Sjálfstæðismönnum. Ekki af því að Sjálfstæðismenn séu endilega verri í samstarfi en annarra flokka fólk, heldur af því að það leiðir Samfylkinguna afvega. Ef menn aftur á móti hafa þá pólitíska hugsjón helsta að viðhalda völdum Sjálfstæðisflokksins, þá er einfaldast fyrir þá að kjósa hann. Er listabókstafurinn ekki D? Höfundur er prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar