Mælir með skaðabótamáli 1. júlí 2005 00:01 "Lögreglurannsókn efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjóra hefur nú staðið stanslaust, eftir því sem í veðri er látið vaka, allt frá 28. ágúst 2002 eða í tvö ár og níu mánuði án þess að sakborningum hafi verið gerð formleg grein fyrir gangi málsins og hugsanlegum rannsóknarlokum. Þótt margt sé óljóst um umfang og eðli þessarar lögreglurannsóknar, gagnsemi hennar og líklegan árangur, má þó fullyrða að hún tekur sífellt á sig nýjar myndir með nýjum sakarefnum, jafnóðum og eldri sakarefni eru skýrð eða hrakin af hálfu Baugs Group hf, stjórnenda félagsins, lögfræðinga og endurskoðenda." Þannig ritar Jónatan Þórmundsson lagaprófessor í nýrri lögfræðilegri álitsgerð sinni um Baugsmálið, sem hófst með húsleit efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjóra fyrir nærri þremur árum. Úrskurðurinn um húsleitarheimildina hvíldi á ásökunum Jóns Geralds Sullenberger um að Jón Ásgeir Jóhannesson stjórnarformaður Baugs og Tryggvi Jónsson forstjóri hefðu dregið sér fé frá félaginu. Jónatan Þórmundsson hefur margt við lögreglurannsóknina að athuga í álitsgerð sinni, en tekur fram að við margs konar hindranir sé að glíma. Hann nefnir einkum þá leynd sem hvílir yfir rannsókninni af hálfu ríkislögreglustjóra. Skemmtibáturinn í Flórida Eftir að hafa rakið einkenni auðgunarbrota snýr lagaprófessorinn sér að því að rekja sakargiftir og segir þær einfaldlega ótraustar. Annars vegar voru Jón Ásgeir og Tryggvi sakaðir um að hafa með tilbúnum og röngum reikningum látið Baug hf. greiða hátt í 500 þúsund bandaríkjadali til kaupa á skemmtibáti í Bandaríkjunum. Þennan bát voru þeir sagðir eiga persónulega í félagi við áðurnefndan Jón Gerald. Í öðru lagi voru sakargiftir þær að stjórnendur Baugs hefðu gefið út tilhæfulausan reikning í nafni Nordica Inc á Baug, sem síðar hefði verið gjaldfærður hjá félaginu án þess að nokkur verðmæti kæmu fyrir þá upphæð. Fjárhæð þessa reiknings nam tæpum 600 þúsund bandaríkjadölum. Um þetta segir Jónatan Þórmundsson: "Niðurstaða mín um báða liði þessara sakargifta er því sú að sakfellingargrundvöllur sé nánast óhugsandi, ef til málshöfðunar kæmi út af þessum viðskiptum. Til þess standa sakarefnin á of veikum grunni og sönnun óhugsandi gegn rökstuddum skýringum og skjalfestum gögnum sakborninga. Þar að auki voru (og eru) hagsmunir hinna kærðu stjórnenda og félagsins svo samofnir, að það verður að teljast afar langsótt refsiréttarlega séð að stilla þessum aðilum upp sem gerendum og brotaþolum. Hvorki hluthafar, lánardrottnar né aðrir viðskiptamenn hafa, svo að vitað sé, kvartað yfir meðferð fjármuna, ráðstöfunum stjórnenda né yfirleitt upplifað fyrirtækið Baug Group hf. sem fórnarlamb í einhverjum fjárhagslegum hráskinnaleik. Eina undantekningin, sem hér sannar regluna, eru staðhæfingar fyrrum viðskiptafélaga og kæranda málsins." Sakarefnin eru fjölmörg önnur. Þau tengjast bankaábyrgðum, hugsanlegum umboðssvikum, kaffiviðskiptum í Færeyjum, viðskiptum með hluti í eignarhaldsfélögunum Gaumi Holding og A-Holding, sakarefni varðandi viðskiptareikninga, greiðslukort og persónuleg útgjöld, lánveitingum til stjórnenda og hluthafa Baugs Group. Í flestum tilvikum telur Jónatan Þórmundsson mikinn vafa á að sekt verði sönnuð. Jónatan Þórmundsson lagaprófessor telur að litlar líkur séu á sakfellingu fyrir auðgunarbrot en miklar líkur séu til þess að blásið verði til málssóknar við birtingu ákæru. Fyrir því segir hann þrjár ástæður. Í fyrsta lagi verði samkrull lögreglu og ákæruvalds í málum að þessu tagi til þess að sami aðili, jafnvel sami einstaklingur taki ákvarðanir um rannsóknaraðgerðir. "Með þessu fyrirkomulagi heyrir sjálfstætt mat ákæruvalds sögunni til. Ákæruvaldið verður þá gegnsýrt af einhliða rannsóknarsjónarmiðum án raunverulegs endurmats sakarefna með stoð í 112 gr. laga nr. 19/1991." Í öðru lagi telur Jónatan hætt við því að umfang ákæru ráðist að nokkru af löngu rannsóknarferli, miklu skjalamagni og tímafrekum bókhaldsathugunum. "Ákæran gæti því mótast af tímaþáttum og sýndarárangri fremur en líklegum horfum á sakfellingu." Í þriðja lagi segir Jónatan orðrétt: "Allt rannsóknarferlið bendir óneitanlega til óvenju mikils ákafa og hörku rannsóknara að ná "árangri" í málinu og talsvert hefur vottað fyrir vafasamri afstöðu rannsóknara til grundvallarreglnanna um sönnunarbyrði ákæruvalds og um sakleysi grunaðs manns uns sekt hans er sönnuð." Jónatan Þórmundsson prófessor hugleiðir í álitsgerð sinni réttarúrræði og réttarkröfur sem sakborningar í Baugsmálinu gætu gripið til. Á grundvelli þeikrrar álitsgerðar hefur stjórn Baugs Group hf. ákveðið að krefja íslenska ríkið um skaðabætur vegna þess tjóns sem fyrirtækið telur sig hafa orðið fyrir af völdum lögreglunnar. Um réttarúrræðin og réttarkröfurnar segir Jónatan meðal annars, að unnt sé að lögsækja ríkið til heimtu skaðabóta vegna tjóns af völdum ólöglegra lögregluaðgerða og óhæfilegra tafa. Hann telur þann kost vænstan að höfða almennt skaðabótamál og segir orðrétt í lok álitsgerðarinnar: "Búast má við, að lögreglurannsókninni yrði þá hraðað og henni lokið fyrr en ella. Jafnframt mundi slík málssókn sýna ákveðinn styrk félagsins út á við og staðfesta þá ímynd, sem ég hef á þessari stundu, að fyrirtækið Baugur Group hf. sé fremur fórnarlamb lögregluaðgerða en lögbrota af hálfu stjórnenda sinna." Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira
"Lögreglurannsókn efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjóra hefur nú staðið stanslaust, eftir því sem í veðri er látið vaka, allt frá 28. ágúst 2002 eða í tvö ár og níu mánuði án þess að sakborningum hafi verið gerð formleg grein fyrir gangi málsins og hugsanlegum rannsóknarlokum. Þótt margt sé óljóst um umfang og eðli þessarar lögreglurannsóknar, gagnsemi hennar og líklegan árangur, má þó fullyrða að hún tekur sífellt á sig nýjar myndir með nýjum sakarefnum, jafnóðum og eldri sakarefni eru skýrð eða hrakin af hálfu Baugs Group hf, stjórnenda félagsins, lögfræðinga og endurskoðenda." Þannig ritar Jónatan Þórmundsson lagaprófessor í nýrri lögfræðilegri álitsgerð sinni um Baugsmálið, sem hófst með húsleit efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjóra fyrir nærri þremur árum. Úrskurðurinn um húsleitarheimildina hvíldi á ásökunum Jóns Geralds Sullenberger um að Jón Ásgeir Jóhannesson stjórnarformaður Baugs og Tryggvi Jónsson forstjóri hefðu dregið sér fé frá félaginu. Jónatan Þórmundsson hefur margt við lögreglurannsóknina að athuga í álitsgerð sinni, en tekur fram að við margs konar hindranir sé að glíma. Hann nefnir einkum þá leynd sem hvílir yfir rannsókninni af hálfu ríkislögreglustjóra. Skemmtibáturinn í Flórida Eftir að hafa rakið einkenni auðgunarbrota snýr lagaprófessorinn sér að því að rekja sakargiftir og segir þær einfaldlega ótraustar. Annars vegar voru Jón Ásgeir og Tryggvi sakaðir um að hafa með tilbúnum og röngum reikningum látið Baug hf. greiða hátt í 500 þúsund bandaríkjadali til kaupa á skemmtibáti í Bandaríkjunum. Þennan bát voru þeir sagðir eiga persónulega í félagi við áðurnefndan Jón Gerald. Í öðru lagi voru sakargiftir þær að stjórnendur Baugs hefðu gefið út tilhæfulausan reikning í nafni Nordica Inc á Baug, sem síðar hefði verið gjaldfærður hjá félaginu án þess að nokkur verðmæti kæmu fyrir þá upphæð. Fjárhæð þessa reiknings nam tæpum 600 þúsund bandaríkjadölum. Um þetta segir Jónatan Þórmundsson: "Niðurstaða mín um báða liði þessara sakargifta er því sú að sakfellingargrundvöllur sé nánast óhugsandi, ef til málshöfðunar kæmi út af þessum viðskiptum. Til þess standa sakarefnin á of veikum grunni og sönnun óhugsandi gegn rökstuddum skýringum og skjalfestum gögnum sakborninga. Þar að auki voru (og eru) hagsmunir hinna kærðu stjórnenda og félagsins svo samofnir, að það verður að teljast afar langsótt refsiréttarlega séð að stilla þessum aðilum upp sem gerendum og brotaþolum. Hvorki hluthafar, lánardrottnar né aðrir viðskiptamenn hafa, svo að vitað sé, kvartað yfir meðferð fjármuna, ráðstöfunum stjórnenda né yfirleitt upplifað fyrirtækið Baug Group hf. sem fórnarlamb í einhverjum fjárhagslegum hráskinnaleik. Eina undantekningin, sem hér sannar regluna, eru staðhæfingar fyrrum viðskiptafélaga og kæranda málsins." Sakarefnin eru fjölmörg önnur. Þau tengjast bankaábyrgðum, hugsanlegum umboðssvikum, kaffiviðskiptum í Færeyjum, viðskiptum með hluti í eignarhaldsfélögunum Gaumi Holding og A-Holding, sakarefni varðandi viðskiptareikninga, greiðslukort og persónuleg útgjöld, lánveitingum til stjórnenda og hluthafa Baugs Group. Í flestum tilvikum telur Jónatan Þórmundsson mikinn vafa á að sekt verði sönnuð. Jónatan Þórmundsson lagaprófessor telur að litlar líkur séu á sakfellingu fyrir auðgunarbrot en miklar líkur séu til þess að blásið verði til málssóknar við birtingu ákæru. Fyrir því segir hann þrjár ástæður. Í fyrsta lagi verði samkrull lögreglu og ákæruvalds í málum að þessu tagi til þess að sami aðili, jafnvel sami einstaklingur taki ákvarðanir um rannsóknaraðgerðir. "Með þessu fyrirkomulagi heyrir sjálfstætt mat ákæruvalds sögunni til. Ákæruvaldið verður þá gegnsýrt af einhliða rannsóknarsjónarmiðum án raunverulegs endurmats sakarefna með stoð í 112 gr. laga nr. 19/1991." Í öðru lagi telur Jónatan hætt við því að umfang ákæru ráðist að nokkru af löngu rannsóknarferli, miklu skjalamagni og tímafrekum bókhaldsathugunum. "Ákæran gæti því mótast af tímaþáttum og sýndarárangri fremur en líklegum horfum á sakfellingu." Í þriðja lagi segir Jónatan orðrétt: "Allt rannsóknarferlið bendir óneitanlega til óvenju mikils ákafa og hörku rannsóknara að ná "árangri" í málinu og talsvert hefur vottað fyrir vafasamri afstöðu rannsóknara til grundvallarreglnanna um sönnunarbyrði ákæruvalds og um sakleysi grunaðs manns uns sekt hans er sönnuð." Jónatan Þórmundsson prófessor hugleiðir í álitsgerð sinni réttarúrræði og réttarkröfur sem sakborningar í Baugsmálinu gætu gripið til. Á grundvelli þeikrrar álitsgerðar hefur stjórn Baugs Group hf. ákveðið að krefja íslenska ríkið um skaðabætur vegna þess tjóns sem fyrirtækið telur sig hafa orðið fyrir af völdum lögreglunnar. Um réttarúrræðin og réttarkröfurnar segir Jónatan meðal annars, að unnt sé að lögsækja ríkið til heimtu skaðabóta vegna tjóns af völdum ólöglegra lögregluaðgerða og óhæfilegra tafa. Hann telur þann kost vænstan að höfða almennt skaðabótamál og segir orðrétt í lok álitsgerðarinnar: "Búast má við, að lögreglurannsókninni yrði þá hraðað og henni lokið fyrr en ella. Jafnframt mundi slík málssókn sýna ákveðinn styrk félagsins út á við og staðfesta þá ímynd, sem ég hef á þessari stundu, að fyrirtækið Baugur Group hf. sé fremur fórnarlamb lögregluaðgerða en lögbrota af hálfu stjórnenda sinna."
Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira