Beinvænt mataræði 23. október 2006 06:00 Þann 20. október var Alþjóðabeinverndardagurinn haldinn hátíðlegur. Þema ársins í ár er „Fæða og næring". Um það bil ein af hverjum þremur konum yfir fimmtugt og einn af hverjum fimm körlum þjást af beinþynningu. Þar sem það liggur ljóst fyrir að bein okkar mótast hvað mest á því tímabili lífs okkar þegar við tökum út vöxt og þroska segir það sig sjálft að þær neysluvenjur sem við tileinkum okkur á unga aldri geta skipt sköpum um hvað síðar verður. Það er þó sjálfgefið að mataræði hefur áhrif á beinin á öllum aldursskeiðum. Almennt má segja að beinvænt mataræði sé fyrst og fremst tengt fjölbreyttu fæðuvali. Og þeir næringarþættir sem helst ber að varast tengjast ónógri orkuneyslu (en það að vera mjög grannholda hefur neikvæð áhrif á beinþéttni) og útilokun fæðutegunda, ekki síst fæðutegunda sem eru auðugar í kalki en kalk er aðaluppistaða beinvefjar. Að sjálfsögðu skipta mörg önnur næringarefni miklu máli og sem dæmi má taka að þá hefur mikið að segja að fá í kroppinn nægt D-vítamín og prótein. Kalk: Það er staðreynd að flestum reynist auðveldast að verða sér úti um nægilegt kalk með neyslu mjólkurvara og svo sannarlega eykur neysla mjólkurvara næringargildi fæðunnar á annan hátt enda er mjólk sprengfull af margs konar næringarefnum (vítamínum og steinefnum) sem og hágæðapróteinum. Á þetta er minnst því á stundum er því haldið fram að mjólk sé mjög óholl fæða og að neysla hennar leiði jafnvel til eyrnabólgu, virki sem morfín á taugakerfi barna og auki líkur á krabbameinum. Fullyrðingar sem þessar hafa ekkert með næringarlegar staðreyndir að gera. En neikvæður áróður gagnvart ýmsum mat og næringarefnum er þekkt eins og fjölmörg dæmi sanna. Eða hver kannast ekki við hræðsluáróðurinn gagnvart gervisætuefninu aspartame sem eitilharðir andstæðingar efnisins segja eiturefni hið mesta og að neysla þess auki á tíðni krabbameina og leiði jafnvel til blindu. Fullyrðingar sem þessar hafa verið hraktar aftur og aftur og sem dæmi má nefna að þá hefur vísindanefnd Evrópusambandsins um matvæli (SCF) Opinion of the SCF: Update on Safety of Aspartame farið rækilega yfir þær rannsóknir sem hafa verið gerðar á aspartame með það að leiðarljósi að rannsaka öryggi þess. Og hefur vísindanefndin ítrekað bent á að engar sannanir séu fyrir því að neysla þess sé skaðleg heilsu fólks. Það að halda hræðsluáróðri að fólki þar sem jafnvel heilu fæðuflokkarnir eru sagðir skaðlegir heilsu manna eða einstök fæðuefni er að sjálfsögðu mjög varhugavert þar sem það getur dregið verulega úr fjölbreytileika í fæðuvali og það ýtt undir næringarefnaskort af einhverju tagi. Aukið val er af hinu góða og svo dæmi sé tekið þjást sumir af offitu og hafa áhuga á að létta sig. Þeir sömu ákveða því að leita í orkuminni afurðir innan hvers fæðuhóps frekar en orkumeiri eins og t.d. kalk- og próteinríkt skyr með gervisætuefnum og þá án viðbætts sykurs. D-vítamín: Mikilvægi nægs D-vítamíns í líkama til verndar gegn beinþynningu er alltaf að koma betur og betur í ljós. Þar sem fæða er almennt fátæk í D-vítamíni getur mörgum reynst nauðsynlegt að neyta D-vítamíns svo sem í formi fæðubótar eins og lýsis, sérstaklega ef fólk fer sjaldan út undir bert loft. Ástæða þess er sú að með aðstoð sólarljóss nær líkaminn að framleiða D-vítamín og nægir fólki með ljóst hörund innan við 30 mínútur af sólarljósi á dag til að fullnægja þörfinni. En engu að síður gefa vísindaniðurstöður til kynna að skortur á D-vítamíni sé mjög mikill á heimsvísu og það jafnvel á mjög sólríkum svæðum. Upplýsingar um ráðlagða dagskammta og magns kalks og D-vítamíns í fæðu er m.a. hægt að nálgast á heimasíðu Beinverndar (beinvernd.is). Beinþynning er afar sársaukafullur sjúkdómur. Áhættuþættir beinþynningar eru margir og þá helstu náum við ekki að stjórna enda tengjast þær erfðum og hækkandi lífaldri. En ýmsa beinvæna lífsþætti getum við lært að tileinka okkur og náð þannig að byggja upp beinin eins vel og viðhaldið beinstyrk eins lengi og okkur er frekast kostur. Í því samhengi skiptir beinvænt mataræði miklu máli. Höfundur er næringarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið „Forðastu múslímana,“ sögðu öfgahægrimenn mér Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir Skoðun Gott knatthús veldur deilum Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Opið bréf til valkyrjanna þriggja Björn Sævar Einarsson Skoðun Halldór 22.12.2024 Halldór Baldursson Halldór Aðildarviðræður Íslands og Evrópusambandsins Jón Frímann Jónsson Skoðun Gagnaver auka hagkvæmni í fjarskiptum Íslands við umheiminn Þorvarður Sveinsson Skoðun Hvernig reiddi kosningakerfinu af í nýliðnum alþingiskosningum?" Þorkell Helgason,Kristján Jónasson Skoðun 2027 væri hálfkák Ole Anton Bieltvedt Skoðun Raforkunotkun gagnavera minnkað mikið Tinna Traustadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Raforkunotkun gagnavera minnkað mikið Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gott knatthús veldur deilum Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Göngum fyrir friði Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Skammtatölvur: Framtíð tölvunarfræði og bylting í útreikningum Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hamingjan sem leiðarljós menntakerfisins Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Gagnaver auka hagkvæmni í fjarskiptum Íslands við umheiminn Þorvarður Sveinsson skrifar Skoðun Aðildarviðræður Íslands og Evrópusambandsins Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun „Forðastu múslímana,“ sögðu öfgahægrimenn mér Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun 2027 væri hálfkák Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvað eru jólin fyrir þér? Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Landið helga? Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Að sinna orkuþörf almennings Kristín Linda Árnadóttir skrifar Skoðun Tímamót Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Menntun fyrir Hans Vögg Þuríður Magnúsína Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar Samtök verslunar og þjónustu vita betur Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Dans verkalýðsleiðtoga í kringum gullkálfinn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Jól í sól versus jóla í dimmu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi samgöngusáttmála fyrir Vestfirði Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Unnar Hermannsson,Halldór Halldórsson skrifar Skoðun Opið bréf til valkyrjanna þriggja Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Kæri Grímur Grímsson – sakamaður gengur laus? Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Er janúar leiðinlegasti mánuður ársins? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Svar við hótunum Eflingar Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Er aukin fræðsla um kólesteról og mettaða fitu virkilega upplýsingaóreiða? Sigurður Örn Ragnarsson skrifar Skoðun Manni verður kalt ef maður pissar í skóinn sinn Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Skautun eða tvíhyggja? Þóra Pétursdóttir skrifar Skoðun Egóið er í hégómanum Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Dæmalaus málflutningur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grýtt eða greið leið? Þröstur Sæmundsson skrifar Skoðun Tímalína hörmulegra limlestinga og kvalafulls dauðastríðs háþróaðrar lífveru Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Þann 20. október var Alþjóðabeinverndardagurinn haldinn hátíðlegur. Þema ársins í ár er „Fæða og næring". Um það bil ein af hverjum þremur konum yfir fimmtugt og einn af hverjum fimm körlum þjást af beinþynningu. Þar sem það liggur ljóst fyrir að bein okkar mótast hvað mest á því tímabili lífs okkar þegar við tökum út vöxt og þroska segir það sig sjálft að þær neysluvenjur sem við tileinkum okkur á unga aldri geta skipt sköpum um hvað síðar verður. Það er þó sjálfgefið að mataræði hefur áhrif á beinin á öllum aldursskeiðum. Almennt má segja að beinvænt mataræði sé fyrst og fremst tengt fjölbreyttu fæðuvali. Og þeir næringarþættir sem helst ber að varast tengjast ónógri orkuneyslu (en það að vera mjög grannholda hefur neikvæð áhrif á beinþéttni) og útilokun fæðutegunda, ekki síst fæðutegunda sem eru auðugar í kalki en kalk er aðaluppistaða beinvefjar. Að sjálfsögðu skipta mörg önnur næringarefni miklu máli og sem dæmi má taka að þá hefur mikið að segja að fá í kroppinn nægt D-vítamín og prótein. Kalk: Það er staðreynd að flestum reynist auðveldast að verða sér úti um nægilegt kalk með neyslu mjólkurvara og svo sannarlega eykur neysla mjólkurvara næringargildi fæðunnar á annan hátt enda er mjólk sprengfull af margs konar næringarefnum (vítamínum og steinefnum) sem og hágæðapróteinum. Á þetta er minnst því á stundum er því haldið fram að mjólk sé mjög óholl fæða og að neysla hennar leiði jafnvel til eyrnabólgu, virki sem morfín á taugakerfi barna og auki líkur á krabbameinum. Fullyrðingar sem þessar hafa ekkert með næringarlegar staðreyndir að gera. En neikvæður áróður gagnvart ýmsum mat og næringarefnum er þekkt eins og fjölmörg dæmi sanna. Eða hver kannast ekki við hræðsluáróðurinn gagnvart gervisætuefninu aspartame sem eitilharðir andstæðingar efnisins segja eiturefni hið mesta og að neysla þess auki á tíðni krabbameina og leiði jafnvel til blindu. Fullyrðingar sem þessar hafa verið hraktar aftur og aftur og sem dæmi má nefna að þá hefur vísindanefnd Evrópusambandsins um matvæli (SCF) Opinion of the SCF: Update on Safety of Aspartame farið rækilega yfir þær rannsóknir sem hafa verið gerðar á aspartame með það að leiðarljósi að rannsaka öryggi þess. Og hefur vísindanefndin ítrekað bent á að engar sannanir séu fyrir því að neysla þess sé skaðleg heilsu fólks. Það að halda hræðsluáróðri að fólki þar sem jafnvel heilu fæðuflokkarnir eru sagðir skaðlegir heilsu manna eða einstök fæðuefni er að sjálfsögðu mjög varhugavert þar sem það getur dregið verulega úr fjölbreytileika í fæðuvali og það ýtt undir næringarefnaskort af einhverju tagi. Aukið val er af hinu góða og svo dæmi sé tekið þjást sumir af offitu og hafa áhuga á að létta sig. Þeir sömu ákveða því að leita í orkuminni afurðir innan hvers fæðuhóps frekar en orkumeiri eins og t.d. kalk- og próteinríkt skyr með gervisætuefnum og þá án viðbætts sykurs. D-vítamín: Mikilvægi nægs D-vítamíns í líkama til verndar gegn beinþynningu er alltaf að koma betur og betur í ljós. Þar sem fæða er almennt fátæk í D-vítamíni getur mörgum reynst nauðsynlegt að neyta D-vítamíns svo sem í formi fæðubótar eins og lýsis, sérstaklega ef fólk fer sjaldan út undir bert loft. Ástæða þess er sú að með aðstoð sólarljóss nær líkaminn að framleiða D-vítamín og nægir fólki með ljóst hörund innan við 30 mínútur af sólarljósi á dag til að fullnægja þörfinni. En engu að síður gefa vísindaniðurstöður til kynna að skortur á D-vítamíni sé mjög mikill á heimsvísu og það jafnvel á mjög sólríkum svæðum. Upplýsingar um ráðlagða dagskammta og magns kalks og D-vítamíns í fæðu er m.a. hægt að nálgast á heimasíðu Beinverndar (beinvernd.is). Beinþynning er afar sársaukafullur sjúkdómur. Áhættuþættir beinþynningar eru margir og þá helstu náum við ekki að stjórna enda tengjast þær erfðum og hækkandi lífaldri. En ýmsa beinvæna lífsþætti getum við lært að tileinka okkur og náð þannig að byggja upp beinin eins vel og viðhaldið beinstyrk eins lengi og okkur er frekast kostur. Í því samhengi skiptir beinvænt mataræði miklu máli. Höfundur er næringarfræðingur.
Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir Skoðun
Hvernig reiddi kosningakerfinu af í nýliðnum alþingiskosningum?" Þorkell Helgason,Kristján Jónasson Skoðun
Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi samgöngusáttmála fyrir Vestfirði Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Unnar Hermannsson,Halldór Halldórsson skrifar
Skoðun Er aukin fræðsla um kólesteról og mettaða fitu virkilega upplýsingaóreiða? Sigurður Örn Ragnarsson skrifar
Skoðun Tímalína hörmulegra limlestinga og kvalafulls dauðastríðs háþróaðrar lífveru Ole Anton Bieltvedt skrifar
Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir Skoðun
Hvernig reiddi kosningakerfinu af í nýliðnum alþingiskosningum?" Þorkell Helgason,Kristján Jónasson Skoðun