Átak gegn akstri utan vega 6. nóvember 2009 06:00 Aldrei áður hafa jafn margir erlendir ferðamenn sótt landið okkar heim og á liðnu sumri auk þess sem Íslendingar voru óvenju duglegir að ferðast um eigið land. Landið og fegurð þess er ein helsta auðlind okkar sem ber að umgangast með virðingu. Hafa ber í huga að meginástæða komu erlendra ferðamanna til Íslands er íslensk náttúra og sérstaða hennar. Óbyggðir Íslands eru eitt af örfáum svæðum í Evrópu þar sem er að finna lítt snortin náttúruleg víðerni. Slík svæði eru sérstök upplifun fyrir gesti frá þéttbýlli löndum. Hins vegar steðjar nú vá að íslenskri náttúru vegna aksturs utan vega. Akstur utan vega skapar lýti á landinu og sums staðar getur hann valdið sárum sem tekur áratugi að gróa, jafnvel aldir. Gróður á hálendinu og raunar víðar er hægvaxta og hjólför á grónu landi geta gefið roföflum lausan tauminn í viðbót við sýnileg ör. Jafnvel á lítt grónu landi geta hjólför eftir utanvegaakstur gjörbreytt ásýnd landsins. Kortleggjum vegiUmhverfisráðuneytið vinnur gegn utanvegaakstri á margvíslegan hátt. Ein leiðin er að kortleggja alla þekkta vegi á hálendinu með það fyrir augum að geta síðan skorið úr um hverjir verði auðkenndir sem leyfilegir og hverjum skuli loka. Kortlagningin hefur farið fram í góðri samvinnu Landmælinga Íslands og Ferðaklúbbsins 4x4. Nú er að störfum nefnd með fulltrúum ráðuneytisins, sveitarfélaga, Vegagerðarinnar og Umhverfisstofnunar, sem vinnur að því að gera kort fyrir hvert sveitarfélag þar sem þeir slóðar verða merktir sem ekki stendur til að loka. Þessi kort verða birt til upplýsingar og umræðu, svo áhuga- og hagsmunasamtök og allur almenningur geti komið að athugasemdum áður en þau verða lögfest með reglugerð. Það mun taka nokkur misseri að gera kort fyrir öll sveitarfélög landsins sem eiga land á hálendinu. Þegar það hefur verið gert ætti að vera til áreiðanlegur gagnagrunnur fyrir ferðamenn, löggæslu og landverði til að eyða efa um hvar akstur er löglegur. Einnig verður hægt að loka vegum sem lenda utan kortagrunnsins. Gildi verkefnisins felst þó ekki síst í opinni umræðu og bættum skilningi allra helstu aðila á hvar umferð er heimil utan hins formlega vegakerfis og hvar ekki. Árétta ber að þessi vinna breytir auðvitað í engu að utanvegaakstur er jafn óheimill og fyrr, hér er eingöngu verið að eyða vafa þar sem hann er uppi og auðvelda túlkun laganna. Skýrari reglur og bætt túlkun lagabókstafsins eru af hinu góða, en fræðsla og skilningur á mikilvægi náttúruverndar eru þó til lengri tíma litið líklega enn mikilvægari í baráttunni gegn akstri utan vega. Umhverfisvitund og ábyrgðartilfinningSprenging hefur orðið í skráningu á torfærufarartækjum á Íslandi á síðustu árum. Flestir ökumenn fjórhjóla og torfæruvélhjóla eru löghlýðnir og vilja ekki valda skemmdum, eins og gildir um ökumenn bíla. Allt of mörg dæmi eru þó um ólöglega umferð og skemmdir af völdum torfærutækja. Landverðir og Landgræðsla ríkisins telja að utanvegaakstur vélhjóla sé orðinn alvarlegasti vandinn af því tagi víða á landinu. Sumir virðast telja að þessi tæki hafi eða eigi að fá annan og meiri rétt til umferðar í óbyggðum en bílar. Það er misskilningur. Torfæruökumenn geta nýtt sér sama vegakerfi og jeppamenn, vilji þeir nota ökutæki sín til að ferðast um landið. Torfærutæki hafa ekki rétt til aksturs utan vega frekar en aðrir. Mörg sveitarfélög bjóða upp á sérútbúin svæði fyrir torfærutæki þar sem heimilt er að spóla í sandi og möl og gert ráð fyrir fyrir aðstöðu til slíks. Vonandi verður þróunin meðal eigenda torfærufarartækja svipuð og meðal jeppamanna og annarra ferðamanna, þannig að umhverfisvitundin og ábyrgðartilfinningin vaxi og tilvikum utanvegaaksturs af völdum tví- og fjórhjóla fækki. Slíkt er affarasælla en hert refsiákvæði, en ef þróunin heldur áfram í þá veru að tækjunum fjölgi og skemmdum líka er ljóst að grípa þarf til slíkra úrræða. Landið er okkar dýrmætasta auðlind. Góð umgengni um það er skylda okkar og tilgangslaus skemmdarverk á landinu óþolandi. Ég hyggst herða róðurinn í baráttu gegn akstri utan vega og vil vinna að því máli með öllum ábyrgum samtökum og einstaklingum, sama hvaða fararskjóta þeir kjósa sér til að ferðast um landið. Höfundur er umhverfisráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er sjálfbærni bara fyrir raungreinafólk? Saga Helgason skrifar Skoðun Börn í skjóli Kvennaathvarfsins Auður Magnúsdóttir skrifar Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nýr vettvangur samskipta? Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Blikkandi viðvörunarljós Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir skrifar Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson skrifar Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Sjá meira
Aldrei áður hafa jafn margir erlendir ferðamenn sótt landið okkar heim og á liðnu sumri auk þess sem Íslendingar voru óvenju duglegir að ferðast um eigið land. Landið og fegurð þess er ein helsta auðlind okkar sem ber að umgangast með virðingu. Hafa ber í huga að meginástæða komu erlendra ferðamanna til Íslands er íslensk náttúra og sérstaða hennar. Óbyggðir Íslands eru eitt af örfáum svæðum í Evrópu þar sem er að finna lítt snortin náttúruleg víðerni. Slík svæði eru sérstök upplifun fyrir gesti frá þéttbýlli löndum. Hins vegar steðjar nú vá að íslenskri náttúru vegna aksturs utan vega. Akstur utan vega skapar lýti á landinu og sums staðar getur hann valdið sárum sem tekur áratugi að gróa, jafnvel aldir. Gróður á hálendinu og raunar víðar er hægvaxta og hjólför á grónu landi geta gefið roföflum lausan tauminn í viðbót við sýnileg ör. Jafnvel á lítt grónu landi geta hjólför eftir utanvegaakstur gjörbreytt ásýnd landsins. Kortleggjum vegiUmhverfisráðuneytið vinnur gegn utanvegaakstri á margvíslegan hátt. Ein leiðin er að kortleggja alla þekkta vegi á hálendinu með það fyrir augum að geta síðan skorið úr um hverjir verði auðkenndir sem leyfilegir og hverjum skuli loka. Kortlagningin hefur farið fram í góðri samvinnu Landmælinga Íslands og Ferðaklúbbsins 4x4. Nú er að störfum nefnd með fulltrúum ráðuneytisins, sveitarfélaga, Vegagerðarinnar og Umhverfisstofnunar, sem vinnur að því að gera kort fyrir hvert sveitarfélag þar sem þeir slóðar verða merktir sem ekki stendur til að loka. Þessi kort verða birt til upplýsingar og umræðu, svo áhuga- og hagsmunasamtök og allur almenningur geti komið að athugasemdum áður en þau verða lögfest með reglugerð. Það mun taka nokkur misseri að gera kort fyrir öll sveitarfélög landsins sem eiga land á hálendinu. Þegar það hefur verið gert ætti að vera til áreiðanlegur gagnagrunnur fyrir ferðamenn, löggæslu og landverði til að eyða efa um hvar akstur er löglegur. Einnig verður hægt að loka vegum sem lenda utan kortagrunnsins. Gildi verkefnisins felst þó ekki síst í opinni umræðu og bættum skilningi allra helstu aðila á hvar umferð er heimil utan hins formlega vegakerfis og hvar ekki. Árétta ber að þessi vinna breytir auðvitað í engu að utanvegaakstur er jafn óheimill og fyrr, hér er eingöngu verið að eyða vafa þar sem hann er uppi og auðvelda túlkun laganna. Skýrari reglur og bætt túlkun lagabókstafsins eru af hinu góða, en fræðsla og skilningur á mikilvægi náttúruverndar eru þó til lengri tíma litið líklega enn mikilvægari í baráttunni gegn akstri utan vega. Umhverfisvitund og ábyrgðartilfinningSprenging hefur orðið í skráningu á torfærufarartækjum á Íslandi á síðustu árum. Flestir ökumenn fjórhjóla og torfæruvélhjóla eru löghlýðnir og vilja ekki valda skemmdum, eins og gildir um ökumenn bíla. Allt of mörg dæmi eru þó um ólöglega umferð og skemmdir af völdum torfærutækja. Landverðir og Landgræðsla ríkisins telja að utanvegaakstur vélhjóla sé orðinn alvarlegasti vandinn af því tagi víða á landinu. Sumir virðast telja að þessi tæki hafi eða eigi að fá annan og meiri rétt til umferðar í óbyggðum en bílar. Það er misskilningur. Torfæruökumenn geta nýtt sér sama vegakerfi og jeppamenn, vilji þeir nota ökutæki sín til að ferðast um landið. Torfærutæki hafa ekki rétt til aksturs utan vega frekar en aðrir. Mörg sveitarfélög bjóða upp á sérútbúin svæði fyrir torfærutæki þar sem heimilt er að spóla í sandi og möl og gert ráð fyrir fyrir aðstöðu til slíks. Vonandi verður þróunin meðal eigenda torfærufarartækja svipuð og meðal jeppamanna og annarra ferðamanna, þannig að umhverfisvitundin og ábyrgðartilfinningin vaxi og tilvikum utanvegaaksturs af völdum tví- og fjórhjóla fækki. Slíkt er affarasælla en hert refsiákvæði, en ef þróunin heldur áfram í þá veru að tækjunum fjölgi og skemmdum líka er ljóst að grípa þarf til slíkra úrræða. Landið er okkar dýrmætasta auðlind. Góð umgengni um það er skylda okkar og tilgangslaus skemmdarverk á landinu óþolandi. Ég hyggst herða róðurinn í baráttu gegn akstri utan vega og vil vinna að því máli með öllum ábyrgum samtökum og einstaklingum, sama hvaða fararskjóta þeir kjósa sér til að ferðast um landið. Höfundur er umhverfisráðherra.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun