Tókst að bjarga sambandinu

Þó að þeim Evu Maríu Jónsdóttur og Óskari Jónassyni hafi ekki auðnast að halda hjónabandi sínu gangandi tókst þeim að bjarga sambandi sínu með því að leita sér hjálpar úr ýmsum áttum. Hjónin fyrrverandi settust niður með grænan morgundrykk í hönd og sögðu Hólmfríði Helgu Sigurðardóttur sögur af samstarfinu sem dæturnar þrjár eru sérstaklega ánægðar með.

Eva María býður heim í spínatdrykk og kaffisopa í morgunsárið. Til dyranna kemur Óskar Jónasson með yngstu systur dætra hans þriggja í fanginu. Þessi litla stúlka er þó ekki hans, heldur barn Evu Maríu og núverandi sambýlismanns hennar, Sigurpáls Scheving.

Þau Óskar og Eva María voru saman í fjórtán ár og eignuðust þrjár dætur. Þau skildu fyrir þremur árum en þeim hefur tekist það sem svo marga dreymir um að eiga vinsamleg og vandræðalaus samskipti eftir skilnað. Þetta hefur þó kostað mikla vinnu af beggja hálfu. Undanfarna mánuði hafa þau unnið saman að bókinni Dans vil ég heyra, sem er nýlega komin út hjá Forlaginu. Í bókinni hefur Eva María safnað saman þremur íslenskum sagnadönsum og nokkrum lausavísum og þær hefur Óskar myndskreytt. Með bókinni fylgir geisladiskur með upptökum af kvæðunum úr fórum Stofnunar Árna Magnússonar.

Prófaði dansana á dætrunum

Hugmyndina að bókinni fékk Eva María árið 2008, þegar hún var að hefja meistaranám í íslenskum fræðum við Háskóla Íslands. "Á þessum tíma var ég mikið að skoða gömul handrit og rakst á fornkvæðabók Gissurar Sveinssonar frá árinu 1665. Sum kvæðin sýndust mér vel geta höfðað til barna. Ég fór að prófa þau á stelpunum og þetta fór svona vel í þær. Mér fannst hálfsorglegt að þetta væri allt saman til, en fólk hefði ekki almennilegan aðgang að þessu."

Hana langaði að búa til bók með sagnadönsum þar sem áhersla væri ekki síður á skemmtilegar myndir en kvæðin sjálf. Því leitaði hún til Óskars, sem tók áskoruninni, en hann hafði ekki áður tekist við á bókaskreytingar, öðruvísi en við eldhúsborðið heima með dætrum sínum.

Eins og arabískir söngvar

Eva María ber þá von í brjósti að Íslendingar byrji aftur að kveða sér til skemmtunar. "Það er frekar stutt síðan fólk missti þetta af vörunum. Það rofnaði eitthvað, þegar nútíminn hélt innreið sína. Fólk sneri baki við kvæðunum rétt eins og það sneri baki við torfkofunum. En ég er viss um að það er heilmikið af fólki til í dag sem hefur áhuga á að endurvekja þetta."

Óskar: "Það þarf alltaf eina eða tvær kynslóðir til að enduruppgötva svona hluti. Fólki hefur bara fundist þessi kveðskapur minna á sagga, kulda og steinolíulykt. En það er mjög athyglisvert við þessar upptökur hvað raddirnar eru sérstakar. Þær minna á einhvern hátt á gólandi arabíska söngva. En síðan er ákaflega gaman að heyra stelpurnar syngja þetta, með sínum hreinu tæru röddum. Þá verður þetta svo fallegt."

Dæturnar kátar með samstarfið

Það gætu alveg örugglega ekki allir hugsað sér að vinna bók með fyrrverandi eiginmanni eða -konu. Gekk það alveg átakalaust fyrir sig?

Óskar: "Þetta hefur bara alveg gengið á afturfótunum..." Hér grípur Eva María fram í, hlæjandi. "...Nei, nei. Þetta gekk einmitt algjörlega snurðulaust, vegna þess að ef maður skilur almennilega, þá verður framhaldið svo miklu léttara."

Óskar: "Ég hugsa að við hefðum ekki getað gert þetta fyrir tveimur árum. Um það leyti fórum við saman á Árnastofnun og vorum að spá í þetta, en við byrjuðum ekki á þessu strax."

Eva María: "Enda er ofsalega mikið mál að skilja. Í það fer mikil vinna og hugarorka, sem er ekki hægt að nota í annað á meðan."

Óskar: "En nú erum við þó komin á þann stað að þetta samstarf var algjörlega vandræðalaust og skemmtilegt. Kannski var mest gaman að sjá hvað stelpurnar elskuðu að við skyldum vera að gera þetta. Þær voru alltaf að horfa yfir öxlina á mér þegar ég var að teikna."

Besta ráðstöfunin að skilja

Þau Eva María og Óskar virðast bæði hafa haft að leiðarljósi að þeirra samband yrði sem best gert upp, dætranna vegna.

Óskar: "Ég þekki svo mörg dæmi þess að fólk geti ekki talað saman eftir skilnað. Og þó það sé ekki illt á milli fólks skynja börnin misklíð svo vel."

Eva: "Börnin þurfa að venjast því að foreldrarnir búi ekki saman lengur, en það þýðir ekki að þau geti ekki staðið saman. Skilnaður verður af því að fólk trúir því að það sé best. Þá er í raun og veru auðvelt að kenna börnunum að sjá hlutina þannig líka. Kenna þeim að þetta hafi verið góð ráðstöfun, þó að hún hafi verið erfið. Þegar við vorum búin að vera skilin í svona eitt ár sagði Matthildur, elsta dóttir okkar, sem þá var tíu ára: "Skrítið mamma. Lífið er ekki eins og ég vil hafa það, en samt er það alveg frábært!" Þá hugsaði ég: "Hjúkk! Hún er komin í höfn...eða í það minnsta fyrir horn!"

Hjálp úr öllum áttum

Óskar: "Það er auðvelt að segja að þetta hafi allt gengið mjög vel hjá okkur. En það breytir því ekki að þetta var mjög erfitt. Það er ekkert sjálfgefið að fólk geti orðið vinir eftir skilnað. Það kostar mikla vinnu."

Eva: "...og mikla hjálp! Ég talaði við prest, sálfræðing og sálgreini. Við fórum bæði á námskeið til London og ég fór meira að segja á hugleiðslukúrs í Ameríku. Þegar ég var í þessu ferli hitti ég konu sem sagði við mig: "Mér heyrist að það sé of seint fyrir þig að bjarga hjónabandinu, en þú getur ennþá bjargað sambandinu." Mér fannst þetta góður útgangspunktur."

Óskar: "Ég held við höfum verið heppin að vera á sömu línunni með þetta. Við fórum ekki samferða á námskeiðin heldur vildi það bara þannig til að við leituðum okkur bæði hjálpar. Íslenski hátturinn hefur kannski frekar verið að bíta á jaxlinn. En þetta er ekki hægt nema maður taki út allar tilfinningarnar, fari í gegnum reiðina, sorgina og allan öldudalinn. Það er ekki hægt að stytta sér leið."

Eva: "Einmitt. Þetta er ákveðinn sorgarfasi og maður kemst ekki hjá því að fara í gegnum hann. Á tímabili var auðvitað best fyrir okkur að vera ekkert mikið að blanda geði, því við gátum auðvitað ekki verið að hugga hvort annað í þessari sorg."

Óskar: "Svo er það engin lygi að tíminn lækni sárin. En það gildir bara ef maður vinnur vinnuna sína, annars grær þetta bara skakkt. En ég held samt að maður sé aldrei alveg búinn með þetta. Við eigum stelpurnar okkar þrjár og þeirra vegna munum við alltaf umgangast hvort annað. Þetta er þess vegna eitthvað sem maður þarf að vinna í alla ævi, en það þarf ekki að vera slæmt."

Líf og fjör og stóísk ró

Eva María býr í raðhúsi úti á Nesi, ásamt Sigurpáli og samanlagt sjö börnum, en Óskar býr í húsinu sem þau Eva áttu áður, í miðbænum. Dæturnar eiga því tvö heimili, þar sem ríkir talsvert ólík stemning.

Óskar: "Í þessu húsi hér er alltaf líf og fjör. Þau eru níu þegar mest lætur! Svo er bara stóísk ró og fuglasöngur hinum megin hjá mér. Ég hugsa að það sé ágætis mótvægi. Stelpurnar þurfa ákveðna festu en það er mikilvægast fyrir þær að finna að allt er í góðu jafnvægi. Að við mamma þeirra getum bæði talað saman og unnið saman. Ég passa meira að segja fyrir hana! Síðast í gær var ég að passa hana Sigríði litlu??"

"Heyrðu, er ekki örugglega einhver keppni um besta skilnaðinn í gangi hérna? Þá hljótum við að vinna hana!" segir Eva María að lokum glettnislega.